دانلود جزوه درسی شناسایی و مبارزه با علف های هرز (67 صفحه ورد) (docx) 67 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 67 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
بنام خدا
جزوه:
شناسایی و مبارزه با علفهای هرز
تعریف علفهای هرز:
هر گیاهی که بر خلاف میل و خواستهی کشاورز در مزرعه مورد نظر سبز گردد، علفهرز است که باید نسبت به کنترل آن اقدام نمود.
ویژگیهای علفهای هرز:
علفهای هرز دارای ویزگیهای خاصی می باشند که به شرح آنها خواهیم پرداخت.
سرعت و قدرت جوانه زنی:
در شرایط یکسان کشت بین گیاه زراعی و علفهرز، علفهرز سریعتر جوانه می زند. در موفقیت گیاه زراعی و علفهرز بر یکدیگر به جوانه زنی سریع، استقرار گیاهچه و رشد بعدی هر یک از آنها بستگی دارد.تحقیقات ثابت کرده که همیشه اولین گیاهی که در مزرعه ظاهر می شود ، رشد سایر گیاهان را تحت تاثیر قرار میدهد. علفهای هرز که قبل از گیاهان زراعی جوانه زده و استقرار پیدا میکنند شانس خوبی برای رقابت دارند.
قدرت رقابت با گیاه اصلی
علفهای هرز بعلت سیستم ریشه قوی و سرعت استفاده سریع از عوامل رشد(نور، آب، دما)، بسرعت رشد کرده و توانایی رقابت با گیاه اصلی را بدست میآورند.
مقاومت به شرایط نامساعد محیطی
علفهای هرز در مقایسه با گیاهان زراعی دارای دامنه تحمل بیشتری نسبت به شرایط نامساعد و تنشهای رشد می باشند. تحقیقات زیادی نشان داده که علفهای هرز نسبت به درجه حرارتهای پایین و بالا ، تنش خشکی، ph و شوری خاک دارای تحمل بیشتری می باشند.
تولید بذر زیاد و خصوصیات ویژه:
علفهای هرز بعلت سازش بالا با محیط، تولید دانه زیادی مینمایند.
نوع علفهرزتعداد دانه در بوته( به هزار)گل ماهور یا خرگوشک223تاج خروس117گل جالیز مصری250کیسه کشش38علفجارو500
عوامل سبب ساز ورود بذور علفهای هرز به منطقه و مزرعه و راههای جلوگیری از ورود آنها:
از طریق بذر مصرفی:
دربسیاری از موارد هنگام برداشت بذر علفهای هرز با محصولات اصلی مخلوط میشوند و کشاورزان بدونه بوجاری کردن بذر تولیدی، مستقیما" اقدام به کشت مینمایند و باعث بخش علفهای هرز بداخل مزارع دیگر میشوند. سعی گردد مستقیما" از بذر تولیدی برای کشت استفاده بعمل نیاید و قبلا" اقدام به بوجاری نماید. بذر یونجه همیشه مخلوط با بذر علفهرز سس و سلمه تره است و گندم با بذور چاودار و یولاف وحشی همراه است.
از طریق افراد
کشاورزان و کارگران هنگام تردد در داخل مزارع آلوده، بذور علفهای هرز و یا قسمتی از اندامهای هوای آن به لباس چسبیده و و انتفال پیدا می نمایند. بذر و ساقههای سس یونجه از طریق چسبیدن به لیاس انسان انتقال مییابد.
از طریق حیوانات و پرندگان و کودهای دامی:
حیوانات می توانند از طریق فضولات یا اعضای بدن خود عاملی در نقل و انتقالات علفهای هرز باشند. بسیاری از بذور علفهای هرز دارای پوسته سخت و محکمی میباشند که هنگام عبور از دستگاه گوارش حیوانات بدونه تغییر همراه فضولات خارج میشوند و تعدادی هم دارای زوائدی میباشند که هنگام تردد حیوانات از مزارع آلوده به پشم آنها چسبیده و انتقال مییابند. چرانیدن علفهای هرز قبل از به بذر نشستن توسط حیوانات و جلوگیری کردن از مصرف کودهای دامی تازه و پوسانیدن آنها میتواند راهی برای کاهش انتقال باشد. بذر علف جادو(استریگا)، علف قناری
از طریق باد:
باد یکی از عوامل موثر در انتقال علفهای هرز به مزارع و مناطق دیگر و حتی در فواصل بین قارهای است. دامنه انتشار علفهای هرز توسط باد به عواملی مانند سرعت، قدرت و دامنه وزش باد دارد. علاوه بر عامل انتقال دهنده، باد به عنوان یک عامل در ساییده شدن دانههای علفهای هرز با پوسته سخت و رفع دوره خواب آنها نقش دارد. بدیهی است که احداث بادشکن های متراکم میتواند تا حدی از انتشار علفهای هرز جلوگیری کند.
از طریق آب:
بذر علفهای هرز می تواند از طریق آب آبیاری و سیلابها انتشار یابد. دانههای بعضی از علفهای هرز به دلیل کوچک و سبک بودن و دارای پوسته روغنی به سهولت در سطح آب شناور باقی مانده و انتقال پیدا میکنند. پاک سازی مسیر حرکت آب از علفهای هرز، نصب توریها در ورودی جوها و کانالهای آبیاری و ایجاد سیستم آبیاری قطرهای می تواند در انتقال بذور علفهای هرز توسط آب بکاهد.
از طریق ماشین آلات:
شیارهای چرخ تراکتور و دنباله بندها محل مناسبی برای نگهداری بذور علفهای هرز و اندامهای هوایی حامل بذور همراه با خاک است که هنگام ورود به مزارع غیره آلوده، انتقال مییابند. این امر بخصوص زمانی شاعتر است که کشاورزان از وسایل کشاورزی مشترک استفاده مینمایند. تمیز کردن تراکتور و ادوات کشاورزی آلوده قبل از ورود به مزارع جدید میتواند راه برای جلوگیری از ورود علفهای هرز باشد.
طبقه بندی علفهای هرز:
الف - از نظر زیستگاه:
علفهای هرز خشکی زی: در خشکی زندگی میکنند و اکثر علفهای هرز در این دسته قرار دارند.
علفهای هرز مزارع بایر، حاشیه مزارع و انهار، کنار جاده ها و باندهای فرودگاه : اکثرا" علفهای هرز چند ساله و دارای ریشههای محکم و قوی هستند و مبارزه به آنها مشکل است.
علفهای هرز مزارع دایر: بیشتر علفهای هرز یک ساله و بندرت علفهای هرز دوساله و چند ساله در این گروه می باشند و بیشترین علفهای هرز یک ساله در این گروه هستند.
علفهای هرز آبزی: این گروه برای زندگی در محیط اب سازگاری یافته و تمام یا قسمتی از دوره زندگی خود را در داخل آب میگذرانند و اغلب از طریق غیره جنسی تکثیر مییابند.
علفهای هرز غوطه ور در آب . هیدریلا(Hydrilla verdicillata)
علفهای هرز شناور در آب. عدسک آبی
علفهای هرز حاشیه آب. لویی و سازو
ب - از نظر چرخه زندگی:
یک ساله( Annual): بزرگترین گروه علفهای هرز جهان و حدود 46% علفهای هرز را شامل می شود. سیکل زندگی( از جوانه زدن تا تولید بذر و پراکنش و مرگ بوته) آنها در طول یک سال یا کمتر از یک سال به اتمام می رسد.
یکساله بهاره یا تابستانه:
اغلب در بهار جوانه زده و در طول فصل تابستان به رشد خود ادامه میدهند این گروه در اوایل پاییز کاملا" رسیده و سپس از بین میروند و دانههای آنها بعد از ریزش تا فصل بهار سال بعد در خاک باقی میمانند.توق، تاج خروس، سلمهتره، یولاف وحشی، چچم، خرفه، سوروف، شقایق وحشی مثالهای از این گروه هستند.
یکساله پاییزه یا زمستانه:
این گروه چرخه زندگی خود را در دو نیم فصل به اتمام می رسانند. در پاییز جوانه زده و زمستان را به روزت سپری میکنند. در فصل بهار با تکمیل دوره رشد رویشی دانه تولید کرده و در اوایل تابستان از بین میروند.قدومه، ماشک وحشی، سیاه دانه، جو میش از این گروه هستند.
دوساله (Biennial weeds): این علف های هرز در سال اول رشد رویشی می کنند و در سال دوم رشد زایشی( تولید گل ، میوه و دانه)دارند. مانند هویج وحشی، بنگ دانه، خرگوشک، باباآدم
چند ساله((perennial weeds:
چند ساله ساده:
تکثیر توسط دانه است و اندام رویشی برای تکثیر غیره جنسی ندارند، ولی ریشه آنها ضخیم و دارای مواد ذخیرهای است که سال بعد با استفاده از این ذخایر پایه های جدید ظاهر می شوند. قاصدک، شنگ، گل صابونی، بارهنگ.
چند ساله خزنده:
گیاهانی که ریشه های خزنده زیر زمین دارند. شیرین بیان، تلخ بیان
گیاهانی که ساقه خزنده زیر خاک دارند(ریزوم). پنجه مرغی، قیاق، نی
گیاهانی که ساقه خزنده روی زمین دارند(استولون). پیچک صحرایی، هفت بند، خار خسک
چند ساله پیازدار:
دارای ریشههای عمیق هسند و کنترل آنها بسیار مشکل میباشد. بهترین زمان مبارزه با این علفهای هرز ، موقعی است که ذخیره غذایی در اندامهای زیر زمینی آنها حداقل می باشد.کلاغک، سیر وحشی، چمن هرز
ج- از نظر مورفولوژی:
باریک برگ( Narrow leafe): دارای برگ های نازک و کشیده می باشند- رگ برگ های برگ درآنها موزای رگبرگ اصلی هستند- تک لپه اند- دارای ریشه افشان می باشند
پهن برگ(Broad leafe) : دارای برگهای پهن هستند- رگبرگهای درهم دارند- اکثرا" دولپه هستند-
د- از نظر نوع زندگی:
a -علف هرز کامل(Autotroph) : اکثر علفهای هرز از نظر زندگی کامل هستند یعنی توانایی جذب آب و املاح را دارند و با استفاده از فتوسنتز غذای مورد نیاز خود را تهییه می نمایند.
b - علف هرز نیمه انگل(Hemiparasite) : بعضی ازگیاهان دارای کلرفیل هستندولی ریشه ندارند و مواد غذایی را در برگ ها و شاخه های خود تولید می کنند ولی آب و مواد معدنی مورد نیاز خود را از میزبان جذب می نمایند و مانند گیاهان دیگر گل و دانه تولید می کنند. دارواش
c-علف هرز انگل(Parasitice) : گروهی دیگر از گیاهان نه ریشه دارن و نه برگ، انگل مطلق نامیده می شوند. این گیاهان کاملا" به میزبان خود وابسته هستند و اندام هایی بنام مکینه دارند که از تغییر شکل ساقه ها بوجود آمده است و در داخل بافتها ی گیاهان میزبان برای مکیدن شیره گیاهی تشکیل می گردند. مانند سس و گل جالیز.
خسارت علفهای هرز:
کاهش عملکرد محصول در ارتباط با علف هرز
علفهای هرز رقیب قوی برای گیاهان زراعی هستند و به دلیل تنازع بقاء از سیستم ریشهای قوی با توسعه عمودی و افقی زیاد برخوردار میباشند که ضمن اشغال سطح مزرعه دو تا سه برابر سریع تر از گیاهان زراعی آب و مواد غذایی جذب میکنند و کاهش عملکرد را برای گیاه زراعی بوجود میآورند.
کاهش کیفیت محصول از نظر سنخیت علف هرز
علفهای هرز بر روی کیفیت محصولات زراعی و دامی به روشهای مختلف موثر هستند. اختلاط دانه علفهای هرز به خصوص انواع سمی و اندامهای رویشی آنها با گیاهان زراعی در موقع برداشت، به روشهای مختلف کیفیت و ارزش محصول را کاهش می دهند.
ناخالصی بذور
ناخالصی بذر عامل بسیار مهم در کاهش قیمت بذر تولیدی میباشد. و در بسیاری موارد نگهداری بذر را با مشکل مواجه میسازد.
ایجاد اشکال در کاشت، داشت و برداشت و افزایش هزینههای
شخم، کودپاشی، شمپاشی، آبیاری و برداشت در مزارعی که دارای علفهای هرز است مشکل میباشد و باعث ایجاد کندی در پیشرفت کار می شود و یا باید به مکررات انجام گیرد که مستلزم هزینه چند برابر میباشد.
خطر علفهای هرز برای انسان و دام
برخی از علفهای هرز مانند سلمهتره، هفتبند، تاجخروس، کنگروحشی تحت شرایط خشکسالی سطح نیترات را در اندامهای خود تا حدود 1000 ppmیا بیشتر افزایش میدهند که در حیوانات ایجاد خفگی میکنند. سورگوم وحشی و توق در مرحلهی گیاهچهای و جوانی به دلیل دارا بودن میزان اسید پروسیک برای دامها کشنده است. تغذیه از آرد گندم مخلوط با سیاه دانه در فیزیولژی واعمال اعصاب اختلالاتی ایجاد مینماید و آرد چچم موجب سردرد، تهوع و مسمومیت میگردد . سورنجان ( پیاز سگ – پیاز حضرتی – گل حضرتی ) Colchicum kotschyi Boiss. و آلاله خزنده Ranunculus repens و R. acer از جمله این علف هرزهای سمّی میباشد. گندسیر Allium vinalae L. و A. ampeloprasum Rgel. در طعم شیر و کره و گوشت دامهائی که از نباتات تغذیه نموده اند تغییراتی ایجاد میکند و این تغییرات طعم ممکن است تا حّد غیر قابل استفاده بودن محصولات دامی مذکور در فوق برسد .
میزبان بسیاری از آفات وبیماریها هستند
بسیاری از آفات تمام یا بخشی از زندگی خود را روی علفهای هرز کنار مزارع سپری میکنند و سپس به محصولات زراعی و باغی سرایت مینمایند. مرغ و یولاف وحشی میزبان متاسبی برای بیماری زنگ سیاه گندم، جو و یولاف میباشند.تاجریزی میزبان برای بیماری قارچی موزائیک و لکه برگی گوجه فرنگی است. گونهی گون کوهی برای سن گندم میزبان است.
کاهش ظرفیت آبدهی با مسدود کردن انهار و تلف کردن آب
بعضی از علفهای هرز در داخل کانالها رشد کرده وباعث کاهش سرعت و مانع جریان حرکت آب در کانالها میشوند و در بعضی موارد با ریشههای قوی خود ایجاد درزهای در کف کانالهای بتنی کرده و باعث هدر دادن و اتلاف آب میشوند.
ایجاد اشکال در انبارداری
دانه یا اندامهای هوایی علفهای هرز در بسیاری موارد نسبت به گیاه زراعی دارای رطوبت بالای بوده و در انبارهای علوفه و بذر زمینه برای رشد بعضی از بیماریهای قارچی را فراهم میآورند. سس در یونجه علوفهای، بذر شوران در غلات .
سایه افکنی
با تولید شاخ و برگ زیاد ایجاد سایه نموده و مانع فتوسنتز شده و رشد گیاهان زراعی و باغی را مخصوصا" در اوایل رشد با مشکل مواجه می کنند.
ترشح مواد مسموم کننده خاک
علفهای هرز با ترشح مواد آللوپاتیک از اندامهای هوای ، ریشه و بقایای خود در رشد گیاهان ایجاد اشکال نموده و تناوب زراعی صحیح را غیره ممکن می سازند. بقایای گندم در جوانه زنی گندم ایجاد اشکال می نمایند.
فوائد علفهای هرز:
بعنوان علوفه:
بسیاری از علف های هرز برای دام ها خوشخوراک هستند که بصورت تازه یا سیلو شده به مصرف می رسند.
جلوگیری از فرسایش خاک در مزارع شیبدار :
گیاهان و بقایای آنها بوسیله اندام های خود( شاخ و برگ و ریشه) جلو حرکت و انتقال ذرات خاک و کلوئید ها را گرفته و مانع ایجاد فرسایش های آبی و بادی می شوند و از وقوع سیلابها و طوفانهای ویرانگر ممانعت بعمل می آورند.
3-تعادل اکولوژیکی:
4-بعنوان گیاه دارویی مصرف دارند:
بسیاری از علف های هرز در یک بخش همه اندام های خود ( هوایی و زیر زمینی )دارایی خاصیت دارویی هستند. مانند گزنه ،پونه، بابونه
5-در اصلاح نژاد نباتات بعنوان ذخایر ژنهای مقام مورد استفاده قرار می گیرند
روشهای پیش گیری از ورود و انتشار علفهای هرز:
قرنطینه:
قرنطینه، جلوگیری و کنترل بر ورود و خروج بذور آلوده به علفهای هرز میتواند در انتشار علفهای هرز موثر واقع شود.
اصلاح روشهای آبیاری:
روشهای آبیاری نوین تا حدودی مانع انتشار علفهای هرز به نقاط دیگر می شوند. آبیاری قطرهای، فاروی
پاکسازی انهار:
تمییز کردن نهرهای آبیاری از علفهای هرز قبل از به بذر نشستن میتواند در انتشار بعضی از علفهای هرز موثر باشد. بارهنگ، ارزن وحشی، مرغ،
بادشکنها:
بادشکنها در مناطق بادخیز می توانند مانع انتقال بعضی از علفهای هرزی که بوسیلهی باد منتقل میشوند باشد.قدرت بارشکنها بستگی به ارتفاع و عرض بادشکن دارد .
روش های کنترل علفهای هرز:
1-کنترل زراعی (Cultural control): اسانترین و ارزانترین روش مدیریت علفهای هرز محسوب می شود. در این روش از مدیریتهای زراعی و رقابت استفاده میشود.
آیش (Fallowing):
نکاشت گذاشن زمین برای یک مدت معین را آیش گویند. در زمینهای زیر کشت برخی از علفهای هرزی رشد میکنند که نیاز محیطی مشترک دارند. چون در مدت آیش گیاهی کشت نمیشود لذا بدلیل تامین نشدن بعضی از نیازها، تراکم علفهای هرز کاهش مییابند و علفهای هرزی رشد میکنند که در مناطق غیره زراعی رشد میکنند. منظور از آیش رها سازی مزارع نیست تا علفهای هرز در آن بذر تولید نمایند بلکه باید بدرستی علفهای هرز رشد یافته را در سال آیش در مزرعه کنترل نمود.
تناوب زراعی (Rotation): کاشتن چند محصول مرسوم منطقه در یک قطعه زمین را تناوب یا نوبت در کاشت گویند. همراه کشت هر گیاه، علفهرز مخصوص سبز می گردد که با تکرار کشت گیاه زراعی اصلی جمعیت علفهرز در آن مزرعه زیاد و در بعضی موارد ایچاد اشکال و حتی محدودیت کشت ایجاد مینماید بنا بر این توصیه میگردد برای جلوگیری از افزایش جمعیت علفهای هرز مربوط به یک خانواده لازم است چندین گیاهزراعی را با رعایت نوبت در آن مزرعه کشت نمود.کشت متوالی گوجهفرنگی در مزرعه، گل جالیز را افزایش می دهد. کشت متوالی چغندر قند، سس را افزایش میدهد.
مالچینگ یا پوشانیدن (Mulching):
مالچ( خاک پوش) عبارت است از لایهی تیره از بقایای گیاهی یا سایر مواد، که در زمین های تحت آیش به منظور افزایش ذخیره در خاک ، کنترل علفهای هرز از طریق جلوگیری از جوانه زنی بذر و سایر اهداف سطح خاک را میپوشانند.
یکی از عوامل موثر در رشد و نمو علفهای هرز نیاز به نور است. هدف از این روش جلوگیری از رسیدن نور به گیاه و جلوگیری از جوانه زنی دانهها، فتوسنتز و رشد علفهرز و در نتیجه کاهش قدرت رقابت آنهاست.قیر، نایلونهای پلاستیکی، بقایا گیاهی مانند کاه و کلش و خاک اره به ضخامت 12-6 سانتی متر می توانند بعنوان مالچ عمل نمایند.
آفتاب دهی (Soil solarisation):
یکی دیگر از روشهای کنترل علفهای هرز استفاده از حرارت خورشید در زیر خاک است، که اصطلاحا" آفتاب دهی نام دارد. در این روش سطح خاک شخم خورده توسط مالچهای شفاف به ضخامت 25-25 میلی متر و بمدت 4-2 هفته در گرمترین ماههای سال پوشانیده میشوند. با افزایش دما در زیر مالچ ، دانههای علفهای هرز و جوانههای آنها از بین می روند و علفهای هرزی که جوانه زده اند نمیتوانند از پوشش ضخیم عبور نمایند و بدلیل حرارت زیاد و بالا رفتن تنفس و کمبود اکسیژن خفه شده و از بین می روند.
آبیاری ( Irigation) :
علفهای هرز خشکی زی از طریق غرقابکردن و جلوگیری از رسیدن اکسیژن به گیاه، در تنفس ریشه اختلال ایجاد می شود. در این روش در مناطقی که آب به اندازه کافیموجود است میتوان منطقه آلوده را بصورت کرتهای کوچک در آورده و به عمق 35-15 سانتی متر بستگی به نوع گیاه طوری که برگها بیرون آب نباشند، بمدت 8-2 روز آب وارد کرده و بحالت غرقاب نگه می داریم .
علفهای هرز آب دوست از طریق زهکشی قابل کنترول هستند. عمل زهکشی باعث دور شدن آب از اطراف ریشه گیاه شده و در رشد آن وقفه ایجاد می گردد. در مزارع برنج از طریق زهکش می توان اویارسلام و سوروف و گندیلک را کنترل نمود.
یخ آب زمستانه:
در مناطقی که در فصول پاییز و زمستان دما به زیر صفر برسد و آب به اندازه کافی در دسترس باشد امکان پذیر است. در این روش مزرعه را بحالت کرت در آورده و از آب پر می نمایند.در اثر پایین آمدن دما ، پوستهی بذوری علفهای هرزی که آب جذب کرده و متورم شدهاند در اثر یخزدگی پاره شده و محتوای داخل آن بیرون ریخته و از بین میروند.
کشت مخلوط(Intercroping):
کشت دو یا چند گیاه در یک سال زراعی در یک قطعه زمین کشت مخلوط نامیده می شود. در سیستم تک کشتی، گیاهان زراعی با رشد اولیه نسبتا" کند همراه با تراکم زیادی از علفهای هرز رشد میکنند در صورتی که کشت مخلوط این گیاهان با سایر گیاهانی که رشد اولیه سریع دارند از رشد و نمو علفهای هرز بطور نسبی جلوکیری میشود. کشت مخلوط ذرت با سویا علاوه بر افزایش محصول ، جمعیت علفهای هرز را نیز کاهش میدهد.
تغییر تاریخ کاشت:
زمان کاشت گیاه زراعی، نوع و تراکم علفهرز را کاملا" تحت تاثیر قرار می دهد و می توان با جلو یا عقبانداختن تاریخ کاشت گیاه زراعی در یک دامنه محدود رشد آن را نسبت به علفهرز بهبود بخشید. در خزانه کاری برنج علاوه بر پیش رس کردن آن ، طول بوتهها زیاد شده و در رقابت با علفهای هرز موفق تر خواهد بود.
کشت گیاهان پوششی (Cover crops) و گیاهان همراه:
گیاهان پوششی نباتاتی با رشد سریع و پر پشت هستند که معمولا" جهت برداشت کشت نمی شوند، بلکه بصورت کشت فیمابین برای پر کردن زمانی که گیاه زراعی اصلی زمین را خالی بر جای میگذارد و از طریق رقابت مانع رشد علفهای هرز میگردد..
کشت گیاهان رقابت کننده(Smother plants) :
در زراعت سعی گردد از گیاهان استفاده شود که بسرعت می توانند رشد کرده و خود را در زمین نمایان سازند تا بتوانند با علفهای هرز رقابت کرده و آنها را ضعیف نمایند.
2-کنترل مکانیکی و کنترل فیزیکی:
وجین (Weeding):
وجین یا کندن سادترین روش و قدیمی ترین روش است که انسان توسط آن به کنترل علفهای هرز پرداخت. بهترین و موثرترین روش کنترل علفهای هرز یک ساله و دوساله در کشاورزی فشرده و در سطح کوچک، وجین دستی آنها در بین ردیفهای کاشت توسط بیلچه و بیل و در مرحله قبل از تولید دانه است، ولی در مورد علفهای هرز چندساله چون قسمتی از اندامهای زیر زمینی در خاک باقی مانده و از آنها پایههای جدید ظاهر میشوند، بایستی در دو یا سه نوبت به فاصله 20-15 روز از هم تکرار گردد.در این رابطه باید به موارد زیر توجه شود:
خاک رطوبت کافی داشته باشد. برای این منظور ضروری است قبل از انجام وجین، زمین را یک بار آبیاری کرده و بعد از گاورو شدن نسبت به این کار اقدام نمود. تحت این شرایط کندن ریشههای علف هرز از خاک به راحتی امکان پذیر شده و راندمان عمل وجین افزایش مییابد.
علفهای هرز در مرحله شروع گلدهی باشند. چون در این مرحله مواد غذایی در اندامهای زیر زمینی و نتیجتا" مقاومت گیاه به حداقل رسیده و ذخیره مواد در این اندامها نیز شروع نشده است. آزمایشات نشان دادهاند که با کاهش کربوهیدراتهای ذخیره در اندامهای زیرزمینی علفهای هرز پایا حساسیت آنها به علفکشها افزایش می یابد.
بعد از انجام وجین آبیاری دوم ضروری است تا گیاهان زراعی در جای خود استقرار یافته و جای خالی ریشه علفهای هرز پر شود. لازم به ذکر است در مناطقی که به دلیل ناهمواری سطح زمین امکان کاربرد ماشین آلات مانند کولتیواتور وجود ندارد، وجین موثرترین روش کنترل مکانیکی علفهای هرز بشمار می رود. ولی با این حال در سطوح بزرگ به دلیل هزینههای کارگری زیاد و وقتگیر بودن از نظر اقتصادی توجیه پذیر نمی باشد.
چیدن(Mowing) :
یکی از روشهای اپتدایی مدیریت علفهای هرز چیده( قطع کردن – بریدن- درو کردن- یا علف زنی) اندامهای هوایی آنها است که امروزه در سطوح کوچک انجام می گیرد، ولی در سطوح بزرگ از نظر اقتصادی توجیه پذیر نمی باشد. به منظور کاهش رقابت علفهای هرز یکساله به خصوص پابلند و دارای ریشه ضعیف از این روش استفاده بعمل می اید.
شخم(Tillage) :
کولتیواتور زنی:
روتیواتورزنی:
سوزاندن(Burning) :
4-کنترل بیولوژیکی
استفاده از دشمنان طبیعی مانند حشرات، کنهها، نماتدها، قارچها، باکتریها، ویروسها، جانوران خاکزی، و آبزی از جمله حلزون، ماهیهای گیاهخوار(مانند ماهی کپور)، غاز و بز بر علیه آفات، بیماریها و علفهای هرز و کاهش جمعیت آنها تا سطح قابل قبول. گل جالیز توسط مگس گل جالیز و قارچ Fusarium orobanchia،
5-کنترل تلفیقی
استفاده همزمان از دو یا چند روش برای کنترل علفهای هرز مزارع می باشد.
6-کنترل شیمیایی
از ترکیبات شیمیایی بنام علفکش( Herbicide) برای کنترل یک یا کروهی از علفهای هرز استفاده می گردد.
طبقه بندی علفکش ها:
علفکشهای معدنی:
علفکشهای معدنی از ترکیبات غیره آلی و معدنی تشکیل شده اند و بصورت برگ مصرف، تماسی و عمومی کاربرد داشته اند و لی بعلت سمیت شدید روی انسان و حیوانات و وارد شدن علفکشهای آلی از رده خارج شدند. کلرید کلسیم یا نمک طعام( بعنوان علف کش عمومی زمین های غیره زراعی )، سولفات آهن ( بعنوان علف کش عمومی برای کنترل خزه ها ) و آرسنات سدیم( در آمریکا برای کنترل علف های هرز چند ساله مزارع نیشکر و علف های هرز آبزی)
علفکشهای آلی:
علفکشهای هستند که در ساختمان آنها کربن بکار رفته است. بیشترین علفکشها در این گروه قرار دارند.
علفکشهای روغنی:
از علفکشهای روغنی می توان به نفت سفید و روغنهای سوختی اشاره نمود که امروزه نیز از نفت سفید در مزارع زیره سبز و هویج استفاده به عمل میآید.
علفکشهای عمومی:
از این علفکشها در مکانهای غیر مزروعی نظیر زمینهای بایر، اراضی تحت آیش، کنار خیابانها، باند فرودگاهها و کنار ریلها ی راهآهن جهت کنترل علفهای هرز باریک برگ و پهن برگ یک ساله و چند ساله استفاده بعمل میآید. وجود علفهای هرز در این مناطق علاوه بر نامطلوب ساختن منظره محیط و خطرات ناشی از آتشسوزی، کارکردن را نیز مشکل میسازد. علفکشهای تدخینی ضدعفونی کننده خاک نیز در این دسته قرار میگیرند.
علفکشهای انتخابی:
علفکشهای انتخابی علفکشی است که فقط روی برخی از گیاهان و در مرحلهای خاصی از دوره رشد تاثیر داشته، ولی سایر گیاهان نسبت به آن مقاوم میباشند. این علفکشها در داخل مزارع کاربرد دارند
علفکشهای که علفهرز پهنبرگ را در مزارع گیاهان زراعی باریک برگ کنترل میکنند . نظیر تو فور دی، گرانستار، پیکلورام.
علفکشهای که علفهای هرز نازک برگ را در مزارع گیهان زراعی پهنبرگ کنترل می نماید، علفکشهای گراسکش(Graminicide) نامیده میشوند. نظیر نابواس، فوکوس، گالانت
علفکشهای تماسی:
بر اثر تماس روی شاخ و برگ گیاه اثر میکنند و فقط بخشهایی از اندامهای گیاهی که با سم در تماس بودهاند، تحت تاثیر قرار میگیرند.این علفکشها در داخل اندامهای گیاه غیره متحرک هستند و جهت از بین بردن علفهای هرز بایستی حجم محلول سمی زیاد و تمامی اندامها با سم آغشته شود. اثر این علفکشها سریعا" ظاهر شده و از طریق پاره شده غشاء سلولها و خروج آب از آنها موجب خشک شدن گیاه میشوند و در کنترل علفهای هرز یکسالهی نازک برگ و پهنبرگ که جوانه رویشی آنها بالاتر از سطح خاک و در تماس با علفکش قرار دارند، مفید است و لی جهت کنترل علفهای هرز چند ساله مفید نمیباشند برای ازبین برده علفهای هرز چند ساله با این سموم بایستی سمپاشی به دفعات زیاد تکرار شود، تا مواد غذایی ذخیره شده در اندامهای زیر زمینی مصرف شده و گرسنگی اجباری در گیاه ایجاد نماید. میتوان به پاراکوات بعنوان علفکش عمومی و بتانال آ.ام. بعنوان علفکش انتخابی مزارع چغندر قند اشاره نمود.
علفکشهای نفوذی یا سیستمیک:
علفکشهای هستند که بعد از پاشیده شدن به سطح اندامهای گیاهی و سطح خاک وارد آوندهای چوب و آبکش شده و از طریق جریان شیره گیاهی به تمام اندامهای هوایی و زیز زمینی گیاه منتقل میشوند. این علفکشها در مناطق مریستمی گیاهان نظیر قسمتهای انتهایی ساقه و ریشه که فعالیت اکسیداسیون و احیا بیشتر است، تجمع یافته و از طریق تاثیر در فیزیولوژی گیاه موجب ازبین رفتن آن می شوند. از علفکشهای جذبی می توان به رانداپ به عنوان علفکش عمومی شاخ و برگ مصرف، توفوردی به عنوان علفکش انتخابی شاخ و برگ مصرف و آترازین به عنوان علفکش انتخابی خاک مصرف اشاره نمود.
ویژگی های علفکشها:
علفکشهای قبل یا پیش کاشت( Pre planting application):
این علفکشها بعد از تهیهی زمین و قبل از کاشت گیاه زراعی و یا قبل از نشاءکاری ( در محصولات نظیر برنج و گوجهفرنگی) روی سطح خاک پاشیده میشوند تا با استفاده از رطوبت خاک توسط ریشه گیاهچههای علفهایهرز یک ساله و چند ساله و نیز پوست دانههای در حال جوانهزنی جذب شده و آنها را از بین ببرند. از این گروه میتوان به داکتال و ترفلان اشاره نمود.
علفکشهای قبل از سبز شدن یاپیش رویش(Pre emergence application):
این علفکشها بعد از کاشت و قبل از سبز شدن گیاهان زراعی که معمولا" بذر آنها دیر سبز میشود مورد استفاده قرار میگیرند. آترازین، دیورن، آلاکلر از این گروه میباشند.
علفکشهای بعد از سبز شدن یا بس رویش(Post emergence application) :
این علفکشها بس از سبز شدن اولیهی گیاه زراعی و علفهرز و بر اساس نوع و تراکم موجود علفهرز مورد استفاده قرار میگیرند. نظیر توفوردی، گالانت، فوکوس
علفکشهای خاک مصرف یا ریشه جذب(Apoplastic herbicide):
مسیر آپوپلاست مسیری است که بیشتر از سلولهای غیره زنده تشکیل شده و همان مسیر آوندهای چوبی یا مسیر حرکت آب و املاح از ریشه است. این علفکشها همراه با آب و املاح از طریق دیواره سلولی و فضاهای بین سلولی آوندهای چوبی از پایین به بالا حرکت می کنند و از طریق دانههای در حال جوانه زنی، کلئوپتیل، هیپوکوتیل، اپی کوتیل، ریشهها و ریزومها جذب میشوند. این علفکشها باید دور از تابش مستقیم نورخورشیدمصرف و توسط کولتیواتور به زیر خاک که دارای رطوبت مناسب ( در حد ظرفیت مزرعه) است منتقل شوند.
علفکشهای شاخ و برگ مصرف یاشاخه و برگ جذب( Symplastic herbicide):
انواع سمپاشها:
سمپاش های دستی:
سمپاشهای پشتی
3-سمپاشهای زنبه ای
4-سمپاشهای فرغونی
5-سمپاشهای تراکتوری
ابزار و تجهیزات فرعی سمپاشها:
-دستکش:
دستکشها باید سالم، دارای دستههای بلند و جنس آنها از نوع پلاستیکی و داخل نخی( برای جلوگیری از ایجاد حساسیت در افراد حساس) و غیره قابل نفوذ باشد.
-عینک:
سعی گردد از عینک طبی و دودی استفاده نگردد . توصیه میشود از عینکهای مخصوص که تمام کاسه چشم را میپوشانند و دارای شیشههای روشن هستند استفاده بعمل آید.
-کلاه و لباس
لباسها باید طوری انتخاب گردند که غیره قابل نفوذ نسبت به محلول سمی باشند. توصیه میشود از لباسهای یک سره استفاده گردد . از کلاهاهای ایمنی و غیره قابل نفوذ به محلول سمی استفاده شود.
شرایط و موقعیت که هنگام سمپاشی باید در نظر گرفته شود:
شرایط سمپاش و ایمنی:
قبل از شروع سمپاشی حتما" باید از بستن و محکم بودن گاردان شمپاش به محور pto تراکتور اطمینان حاصل نمود.
شرایط محصول از لحاظ سن و موقعیت:
زمان سمپاشیبستگی به نوع گیاه و و مرحلهی رشدی آنها متفاوت میباشد، بنا براین توصیه میگرد قبل از اقدام به سمپاشی، بروشو علفکش مطالعه گردد. بسیاری از علفکشها اگر در مرحله مشخص مصرف نگردند یا روی اندامهای هوای ایجاد سوزندگی و حتی از بین بردن گیاه زراعی اصلی و را می نماید یا تاثیر روی علفهرز نخواهد گذاشت.
3-شرایط جوی ، درجه حرارت محیط، وضعیت باد و باران:
سمپاشی در هوای کاملا" آرام باید انجام شود . قبل از انجام شمپاشی باید از اوضاع هواشناسی خبردار شد. باد باعث بادبردگی و هدر دادن مقدار زیاد محلول سمی شده و احتمال ایجاد خسارت به مزارع حساس همجوار نیز گردد. بارندگی و سرما باعث شستشو و بی تاثیر شدن سمپاسی شده و دوباره باید مزرعه مورد نظر را سمپاشی نمود. هوای بسیار آفتابی و گرم باعث تبخیر محلول سمی از سطح گیاه هدف شده و در نتیجه سمپاسی تاثیر گذار نخواهد بود و در بعضی موارد قطرات سموم بصورت عدسی عمل نموده و اثر سوزندگی روی برگها برجا میگذارند.
4-شرایط خاک از لحاظ بافت خاک، رطوبت خاک:
در زمانی که زمین گاور است باید اقدام به سمپاشی نمود در غیر اینصورت تراکتور با وزن سنگینی که دارد، به ساختمان خاک آسیب وارد کرده و در بعضی موارد به گیاه نیز لطمه م خسارت وارد میشود.
اقدامات قبل از سمپاشی با سمپاش:
تمییز کردن مخزن سمپاش:
باید داخل مخزن ، شیلنگها، لانسها و بوم شمپاش را با مواد شوینده بطور کامل شستشو داده و این کار را برای چند نوبت تکرار نمود تا از تمییز شدن آثار سموم باقی مانده سمپاشی های قبلی روی آن پاک گردد .
ازدید قسمتهای مختلف سمپاش:
باید قبل از انجام سمپاشی از سالم بودن پمپ سمپاش، تانک محلول ، فیلتر، دریچه تخلیه، بوم، نازلها، شیلنگ و لانسهای سمپاش و همچنین از تمییز بودن نازلها و شیلنگهای ارتباطی سمپاش اطمینان حاصل نمود.
آزمایش سمپاش قبل از استفاده:
قبل از استفاده از سمپاش باید آن را آزمایش نمود و از سالم بودن آن مطمئا" شد.
تنظیم و کالیبراسیون:
تعریف کالیبراسیون در سمپاشی: اندازه گیری مقدار مصرف یک محلول سمی در واحد سطح مزرعه.
کالیبراسیون باید در مزرعه و یا در شرایط کاملا" شبیه آن انجام گیرد.
اقدامات قبل از مصرف با علف کش:
تشخیص سموم (انتخاب نوع سم):
مطالعه علفکش قبل از مصرف ضروری میباشد و باید بروشور روی ظروف سمها را قبل از مصرف کاملا" مطالعه نموده و به توصیههای آن عمل نمود.
چگونگی حل کردن یا اختلاط سم با ماده حامل(تهیهی محلول سمی):
از اضافه کردن مواد سمی در داخل مخزن سمپاش خالی خودداری گردد، در غیر اینصورت مقداری از آن وارد شیلنگها و فیلتر و قسمت تخلیه شده و در اوایل سمپاشی بدلیل وجود غلظت اضافی محلول سمی ایجاد سوزندگی روی گیاهان غیره هدف نموده و بعدا" بدلیل رقیق بودن محلول باقیمانده، تاثیر کمی روی گیاهان هدف خواهد داشت. در علفکشهای که به شکل امولسیون هستند توصیه میگردد که تانک سمپاشی را تا نصف از آب پر نموده و سپس علفکش مورد مصرف را در نهایت دقت به تانک اضافه نموده و سپس اقدام به پر نمودن تانک گردد تا اینکه کاملا" با هم مخلوط شده و یک محلول همگن بوجود آید. در مورد علفکشهای که بصورت پودر وتابل می باشند توصیه میگردد که پودر موجود اپتدا در یک ظرف تمییز با مقداری آب مخلوط کرده و سپس محلول بدست آمده را بطور آرام به مخزن تانک سمپاش که قبلا" تا نصف پر آب بوده، اضافه گردد و سپس با رعایت کردن سایر اصول سمپاشی اقدام به سماشی نمایند.
چگونگی افزودن مواد افزایشی (مویانها):
برای افزایش تاثیر و پایداری بعضی از علفکشها، لازم است با مویانها( مواد افزاینده) مخلوط گردند. بنا بر این لازم است که مویانها نیز قبل از پر شدن تانک سمپاش به محلول سمی اضافه و مخلوط شوند.
غلظت مناسب:
افزایش مصرف بیش از اندازه توصیه شده علفکش از طرف کارشناس فنی باعث ایجاد سوزندگی و در بعضی موارد ایجاد خسارتهای که منجر به دوباره کاشت می شود، میگردد و در بعضی موارد کاهش مصرف آن نیز باعث کاهش تاثیر آن شده و انجام دوباره سمپاشی را الزامی می نماید. بنا بر این توصیه میگردد که حتما" غلظت توصیه شده از طرف کارشناس فنی را رعایت نمایید.
سرنوشت علف کش ها در گیاهان و خاک:
بقایای علف کش ها در محصول بعدی:
علفهای هرز غالب مزارع دایر:
معرفی علفهای هرز :
شاهتره Fumaria officinalis L. :
از خانواده Fumariaceae است. پهن برگ، یکسالة زمستانه ، ساقه کوچک و علفی و بسیار منشب ، ریشه های راست نیمه عمیق دارد. برگهای بسیار بریده و دارای تقسیمات باریک و خطی می باشد. گلبرگها ارغوانی مایل به بنفش هستند. میوه ها باد کرده و تقریباً کروی شکل می باشند. برگهای شانه ای ریز با گل آذین خوشه ای، گلبرگها صورتی رنگ و ساقه های فرعی و اصلی دارد . بیشتر در مزارع غلات و چغندر قند سبز می شوند . بیشتر از طریق بذر تکثیر می یابد.
اُزمک Cardaria draba :
از خانواده Cruciferae ، پهن برگ ، پایا ، با رویش زمستانه ، یکسالة پاییزه ، با انشعابات زیاد و گلهای سفید، گل آذین خوشه ای – دندانه دار میباشند .گل ها سفید و در انتهای گیاه قرار میگیرد . تکثیر از طریق بذر و ریشه است. برگها بدون دمبرگ، تخم مرغی شکل و تقریباً به طول5-10 سانتی متر و عرض آن 3-1 سانتی متر می باشد. ساقه ها از محل پنجه ها در می آید . ساقه کمی زاویه دار با موهای خاکستری پراکنده در قسمت پایینی بوجود میآیند. جزو علف هرز زمینهای بایر می باشد . دارای ریشه های اصلی با انشعابات فرعی متعدد سطحی و عمیق که از ریشه های سطحی پایه های جدید بوجود می آید. عملیات شخم به دلیل قطعه قطعه کردن و پراکنش ریشه ها به توسعه و گسترش این علف هرز کمک می کند . نقاط نسبتاً گرم و اراضی لیمونی را ترجیح می دهد .
شِنگ (Tragopogon major):
از خانواده Compositae پهن برگ - دو ساله - ایستاده به ارتفاع 30 تا90cm و توسط بذر تکثیر پیدا می کند . ساقة آن منشعب ، صاف و دارای شیرابه است ، برگها به رنگ سبز روشن ، متناوب ، طویل و باریک بوده و حاشیة آنها صاف می باشد .
گل آذین آن کلاپرک است . بذر های این گیاه باریک به طول 12 میلیمتر و زبر هستند . گلبرگهای آن بصورت زبانه ای و اکثرا ً زرد رنگ می باشند و در حاشیه جاده ها ، نهرها و باغات یافت می شوند .
کَنگر وحشی (Cirsium arvense) :
گیاهی است از خانواده Compositae پایا ، با رویش زمستانه ، پهن برگ ، چند ساله ، به ارتفاع 80 تا 100 cm که توسط بذر ، ساقه های خزنده زیرزمینی و جوانه های موجود بر روی ریشه های افقی تکثیر می یابد 0
این گیاه در زمستان به حالت رزت است . ساقه تو خا لی ، بلند ، ایستاده ، ضخیم ، منشعب و بدون کرک یا کرکدار می باشد .
برگ ها ، بدون دمبرگ ، دندانه دار ، سر نیزه ای با لوبهای خاردار یا بدون خار ، صاف یا کمی دندانه.
ریشة این گیاه گوشتی ، متراکم و به رنگ سفید تا زرد بوده و بیشتر در عمق 45 cm خاک و در بعضی موارد بیشتر نیز نفوذ میکند . گسترش افقی ریشه های این گیاه در بعضی موارد به 13 متر میرسد. گل آذین در این گیاه بصورت کُلاپرک ، گل های ماده به رنگ ارغوانی تا قرمز می باشد . گل آذین های نیمه کره ای دارند .
بذر های این گیاه به رنگ سبز زیتونی تا قهوه ای تیره می باشد . هر گیاه ممکن است 4 تا 5 هزار بذر تولید کند . بذر های این گیاه تقریباً 20 سال به حالت خواب زنده می مانند .
توق (Xanthium stromarium L.):
گیاهی است از خانواده Compositae علفی یکساله و به ارتفاع 15 تا 120 cm که توسط بذر تکثیر می یابد . ساقه آن ایستاده منشعب و حالت درختچه ای داشته و روی آن نقاط قرمز تا سیاه و کرک های زبر وجود دارد. برگها در سطح بالایی سبز تیره ، زبر ، سه گوش و دارای لوپ های نامنظم می باشند. حاشیه ی این برگها دارای دندانه زبر بوده و سطح بالایی و پایینی کرکدار است. برگها دارای دمبرگ بلند می باشند و در قسمت بالای گیاه بصورت متناوب و در قسمت های پایینی بصورت متقابل قرار میگیرد. رگبرگها برجسته اند و به رنگ سبز و یا متمایل به قرمز و ارغوانی است. گلها کوچک و نامشخص و گلهای نر و ماده جدا از یکدیگر روی محور برگهای بالایی قراردارد. میوه این گیاه فندق معصور می باشد . خاردار ، محکم و چوبی است . خار های موجود روی میوه 3 تا 6 mm طول داشته و انتهای آن قلابدار است که خود عاملی برای اتصال میوه به بدن حیوانات است .
پیچک صحرائی :(Convolvulus arvensis)
گیاهی از خانواد Convolvulaceae پایا ، چند ساله ، بالارونده یا پیچنده که توسط بذر و ریزوم تکثیر می یابد .
ساقه منشعب ، باریک ، صاف و پیچیده است. برگ ها دارای دمبرگ نسبتاً بلند ،پیکانی شکل ، گوشوارک دار، کشید و باریک ، 3 گوش و متناوب ساده . ریشه های آن فشرده و گوشتی هست و تا عمق 5 متر در خاک نفوذ میکند. گلهای شیپوری، صورتی رنگ ، بر روی دمگل باریکی قرار دارند. میوه آن کپسول و محتوای 1 تا 4 بذر می باشد . و معمولا هر گیاه حدود 500 بذر تولید میکند .
خلر (Lathyrus aphaca L.):
گیاهی از خانواده Leguminosae است. یکساله یا چند ساله زمستانه ، بدون کرک ، به ارتفاع cm 50 وساقة بسیار ضعیف و نازک ، بالا رونده ، زاویه دار ، ساده یا از قاعده منشعب و4 گوش است. برگ بصورت یک پیچک منشعب تحلیل یافته و جای خود آنرا دو گوشوارک بزرگ برگ مانند تخم مرغی – پیکانی به صورت دو برگ متقابل گرفته است. گل زرد نسبتاً بزرگ یا بنفش یاسی تا متمایل به آبی رنگ پریده روی دمگلی بلند قرار گرفته اند . میوه خلر بصورت نیام و دارای 5-3 عدد بذر و سطحی صاف هستند . بوسیله بذر تکثیر می شوند .
خار شتر (Alhagi camelorum):
گیاهی چند ساله و از تیره Leguminosae می باشند ، پایا ، با رویش بهاره ، بوته نیمه چوبی - خاردار – ساقه تقریباً چوبی به ارتفاع 150 - 50 سانتی متر، سبز رنگ و متعدد ، منشعب ، شیار دار ، با شاخه های فراهم معمولا بدون کرک( شاخه های جوان کرک داراست ) میباشد و دارای خار هایی به طول 3- 1 سانتی متر و با نوکی زرد رنگ که اغلب روی انشعبات کوتاه وجود دارند. این گیاه توسط توسط بذر و ریشه تکثیر می یابد. برگها ساده و کامل - متناوب - تخم مرغی هستند . در شرایط آب و هوای گرم بیشتر رشد می کنند. ریشه های این گیاه تا عمق بیش از 2 متر نفوذ و گسترش جانبی تا 8 متر دارد. اندامهای هوایی این گیاه میزبان بسیار مناسب برای علف هرز انگلی سس می باشد. گلها ارغوانی رنگ ومیوه این گیاه بصورت نیام محتوی 5-1 دانه است . جوانه زنی بذر ها در بهار صورت می گیرد . و گیاه معمولا درسال اول قادر به تولید گل نمی باشد. بیشتر در خاکهای قلیایی رشد میکند و جزو علفهای هرز مراتع و مزارع بایر می باشد .
10- سس زراعی( :
گیاهان این تیره زرد رنگ ، ساقه های پیچیده و بدون کلروفیل و دارای زندگی انگلی هستند . برگهای آن فلسی مانند و گلها بصورت مجتمع در بغل ساقه ها قرار میگیرند . این گیاه مواد غذایی خود را از طریق مکندههای که به درون گیاه میزبان می فرستد تامین میکند. مکنده ها بر روی ساقه های سس بصورت برجستگی های ظاهر می شوند که حاصل فعالیت های اولیه ی دایره محیطیه می باشند و می توان آنها را ریشه های نابجای تغییر شکل یافته به حساب آورد. این گیاه دارای گلهای سفید، صورتی یا زرد به تعداد زیاد در طول ساقه دیده می شوند. درداخل هر کپسول 4 تا 5 دانه وجود دارد . بیشتر در سالهای پر باران جمعیت آن زیاد می شود. زمان گلدهی آن در تابستان بوده و در پاییز می رسد.
صابونک ( کوزه قلیائی ) (Silene conoidea ):
گیاهی یکسالة زمستانه و از خانوادهCaryophyllacea دارای گلها صورتی و پراکنده و انفرادی می باشد. برگها ، ساقه و کاسه گل پوشیده از کرکهای نرم و چسبناک و برگها نیزه ای و نوک تیز ، متناوب و بدون دمبرگ می باشد . میوه آن مانند کوزه است که درداخل آن بذرهای زیادی وجود دارد .
زبان پس قفا (Consolida orientalis) :
گیاهی یکسالة زمستانه و از تیره Ranunculaceae ایستاده، منشعب ، با گل های زیبا برنگ بنفش یا قرمز – بنفش بصورت خوشه ای در انتهایی ساقه، ساقهکرکدار و در قسمت بالایی دارای کرکهای غده ای میباشد. برگها به رنگ سبز روشن با 3-2 بار تقسیم شده و تکثیربصورت بذر است .
گل گندمCentaurea depressa) ):
این گیاه از خانواده کاسنیCompositae بوده و گیاهی یکساله با رویش پائیزه ، ایستاده ، ارتفاع 60-50 سانتی متر می باشد . ساقه ساده یا دارای انشعابات کم ، پوشیده از کرکهای پنبه ای و تارعنکبوتی است . برگها در پایین دمبرگ دار ، پهن و دراز ، کامل یا دارای تقسیمات سطحی و شانه ای است. برگهای بالائی خطی - نیزه ای و نوکدار می باشند. دارای گلهای آبی و بنفش رنگ می باشد . گل آذین کپه ای و نسبتاً بزرگ است. بذرها تقریبا گرد و نسبتاً ضخیم می باشند .
چسبک خزنده (Asperugo procumbens):
این گیاه از خانواده Boraginaceae بوده و یکساله زمستانه ، علفی ، خوابیده ، به طول تقریباً 40 – 20 سانتی متر یا بیشتر می باشد. ساقه منشعب با شاخه های باریک و برگدار ، ابتدا خوابیده سپس ایستاده ، پوشیده از کرک و تارهای سخت و مقاوم می باشند. برگها بیضی تا نیزه ای شکل ، درحاشیة کنگره ای ، حاوی موهای زبر و خشن و پراکنده هستند. بیشتر در حواشی و قسمت های خالی مزارع گندم سبز می شوند .
ارشته خطائی (Lepyrodiclis holosteoides):
یکساله با رویش بهاره و از خانواده Caryophyllaceae می باشند، علفی با گلهای سفید و زیاد، ارتفاع تا 60 سانتی متر. ساقه نازک با انشعابات متعدد که منظرة گسترده و بوته ای به گیاه می دهد. برگها بزرگ، کامل، نیزه ای، بدون دمبرگ و بصورت متقابل هستند. برگها و ساقه صاف و بدون مو یا کرک می باشند.
خانواده :
تیره :
جغجغک Vaccaria pyramidata :
گیاهی از خانواده Caryophyllaceae یکساله زمستانه ، گلها صورتی مایل به بنفش یا ارغوانی هستند. ارتفاع 90 – 30 سانتی متر. ساقه ایستاده، صاف و در قسمت بالا، منشعب. برگها قلبی شکل متمایل به سرنیزه ای، غالباً بدون دمبرگ، صاف و بدون کرک و در محل رگبرگ ها فرورفته می باشند. بذر این گیاه به دلیل داشتن مادة ساپونین Saponin ممکن است در دام و طیور ایجاد مسمومیت نماید .
خانواده :
تیره :
17- سلمه تره ((Cnenopodium aibum:
از خانواده اسفناج Cnenopodiaceae بوده و یکساله بهاره ، ایستاده ، ارتفاع حدود 5/1 متر. ساقه منشعب .
برگها به اشکال بسیار متفاوت ، دمبرگ بلند ، معمولاً بادندانه های نا مساوی به جلو ، تخم مرغی ،
و در قسمت های بالاتر، کشیده تر و باریک تر می باشد. تولید بذر زیادی میکند.
ریشه های راست و عمیقی دارد . گل آذین خوشه ای با دمگل سنبله ای .
18- تلخه) (Acroptilon repens :
گیاهی از تیره Compositae ، پایا (دائمی) ، با رویش پائیزه ، ایستاده ، کرک دار- به رنگ سبز مات و ارتفاع 40-60 سانتی متر، ساقه متعدّد ، غالباً از پایین منشعب ، منتهی به یک گل آذین کوپه ای باگل ها بنفش رنگ با شیار های طولی و کرکدار میباشد. برگ بدون دمبرگ ، برگ های پایینی با کنگره های عمیق و در انتها نوک دار یا گرد می باشند . برگها ی بالایی کوچکتر و کامل و نوکدار می باشند . ازدیاد بیشتر از طریق ریشه های زیر زمینی صورت می گیرد.
19- تاتاری ( خار ایتالیائی) Carduus pycnocephalus:
این گیاه از خانواده Compositae است .یکساله با رویش پائیزه ، ایستاده ، ارتفاع حدود 1 متر ،ساقه سبز رنگ ، پوشیده از پره های تیغ دار در 3 ردیف طولی. برگ ها شانه ای مجهز به تیغ های بلند. لکه های سفید مشخص در امتداد رگبرگ برگ های پایینی دیده می شوند. این علف هرز بیشتر در مزارع بایر و اطراف مزارع دایر رشدکرده ، ازدیاد بیشتر از طریق ریشه های زیر زمینی بذر صورت می گیرد .
خانواده :
تیره کاسنی :
20- خار زرد ( گلرنگ وحشی ) Carthamus oxyacantha:
این گیاه از تیره Compositae و یکساله با رویش پاییزه ، زرد رنگ و خاردار می باشد و ار تفاع آن حدوداً 70سانتی متر است . ساقه بیشتر برنگ سفید ، شیری ، سخت و محکم و منشعب می باشد. برگها پهن و دراز و سرنیزای و دارای خار های نوک تیز می باشد. برگ های بالایی ساقه در آغوش با خار های زرد رنگ می باشد . ازدیاد بیشتر از طریق بذر صورت میگیرد . ریشه های راست و عمیق دارد .
21- کیسه کشیش ( Capsella bursa – pastoris):
این گیاه از تیره Cruciferae یکسالة زمستانه ، با گل های سفید و در اغلب خاکها رشد میکند . ارتفاع آن تا حدود 50 سانتی متر می باشد. ساقه ایستاده، با انشعابات متعدّد دیهیم مانند هستند. ساقه ها در روی یوته در یک سطح قرار می گیرند. برگهای پایینی بصورت روزت ، دمبرگ دار ، با بریدگیهای عمیق دندانه ای ، برگهای بالایی ساقه در آغوش هستند. میوه خورجینک و دو حجره ای ، قلبی شکل میباشند، ازدیاد از طریق بذر صورت می گیرد .
ریشه ها راست و نیمه عمیق می باشند .
22- خاکشیر ( Descurainia Sophia) :
این گیاه از تیره شب بو Cruciferae یکساله با رویش زمستانه ، علفی ، ارتفاع 1 متر دارد . ساقة علفی پوشیده از کرک ، در بالا منشعب. برگ ها در پائین کم و بیش دمبرگ دار ، و یا 3 بار شانه ای و نوک تیز می باشند. گلها زرد ، مجتمع در گل آذین خوشه ای با دمگل باریک. ازدیاد از طریق بذر صورت میگیرد؛ ریشه های راست و عمیق ، بیشتر در مزارع کشتهای پاییزه سبز می شوند .
خانواده :
تیره شب بو :
23- ناخنک( (Goldbachib laevigata:
این گیاه از تیره Cruciferae یکساله با رویش زمستانه – ایستاده – نازک و ظریف با ارتفاع 50 سانتیمتر می باشد0
ساقه منفرد ساده یا کمی منشعب می باشد. برگها سبز مات و کمی گوشتی می باشند. گلها صورتی کم رنگ یا متمایل به سفید میباشند. میوه ها نیام و به شکل داس می باشند. ازدیاد از طریق بذر صورت میگیرد. ریشه ها راست و نیمه عمیق می باشند .
24- شب بوی صحرایی ( (Malcolmia africana:
این گیاه از تیره Cruciferae یکساله با رویش زمستانه – کوچک و گلهای صورتی می باشد. ارتفاع 30سانتیمتر دارد. ساقه های آن دارای انشعاباتی از پایین می باشند که منظره گسترده به گیاه می دهد. برگ ها بیضی کشیده ، تا حدودی کنگره ای ، و پوشیده از کرک و موهای زبر می باشند .
میوه خورجین – زبر و خشن و کم و بیش 4 وجهی که قطر آن در تمام طول تقریباً مساوی است .
این علف هرز دارای ریشه های راست و نیمه عمیق می باشد و بیشتر از طریق بذر تکثیر می یابد .
خانواده : Cruciferae
تیره شب بو : (Sinapis arvensis
25- خردل وحشی ****
یکساله با رویش زمستانه ، ارتفاع تا 20/1 متر دارد .
ساقه معمولاً در پایین کرک دار و منشعب می باشند .
برگها در بالا معمولاً کامل ، بدون دمبرگ ، پایینی ها دمبرگ دار که دارای بریدگی های عمیق و انتها نوک تیز می باشد .
گلها زرد گوگردی ، گلبرگها توسعه افقی دارند .
میوه خورجین است . در فاصله بین بذور فرورفتگی مشاهده می شود .
خردل وحشی به دلیل گستردگی سیستم ریشه رقیب سختی برای گندم در جذب آب و مواد غذایی محسوب می شود .
خانواده : Labiatae
تیره نعناع : Lamium amplexicaule
26- غربیلک
یکساله زمستانه با گل های ارغوانی و ارتفاع 25 cm می باشد .
ساقه در قسمت پایین منشعب و بوته ای می باشد .
ساقه ها در پایین صاف و در بالا کرک دار هستند .
برگها در پایین تخم مرغی متمایل به گرد ، کنگره ای و دمبرگ دار ، در برگهای بالایی تقریباً گرد بدون دمبرگ تا حدودی ساقه در آغوش با کنگره های نامنظم می باشد.
ریشه راست و نیمه عمیق می باشد و بیشتر از طریق بذر تکثیر می یابد . ساقه آن 4 گوش می باشد .
خانواده : Leguminosae
تیره نخود : Vicia villosa
27- ماشک گل خوشه ای ***
یکساله زمستانه ، پوشیده از کرک های متراکم تا صاف و ارتفاع حدو د 60cm می باشد .
ساقه منشعب و بالا رونده ، زاویه دار و نسبتاً صاف .
برگها شانه ای ، مرکب و دارای 5 تا 10جفت برگچه با گوشواره های کوچک می باشند .
برگچه انتهایی تغییر شکل داده و تبدیل به پیچک شده است .
گل ها به صورت خوشه ای بوده - دارای دمگل دراز با 3 تا 30 گل ارغوانی می باشد .
ریشه های راست و نیمه عمیق دارد .
از طریق بذر تکثیر می یابد .
معمولاً به صورت لکّه های وسیع در مزارع گندم ظاهر می شود و در نقاط آلوده ، خوابیدگی زراعت گندم را موجب می شود .
خانواده : Polygonaceae
تیره هفت بند : Polygonum aviculare
28- علف هفت بند خوابیده ***
یکساله بهاره ، خوابیده و پخش شده بر سطح خاک ، بدون کرک ، با ریشة قوی و محکم می باشد .
ساقه علفی و بند بند، متعدد، در قاعده منشعب با شاخه های طویل و نسبتاً محکم .
رنگ ساقه صورتی ، سفید و در بعضی گونه ها قرمز رنگ می باشد .
گلها بسیار کوچک( سفید یا صورتی کم رنگ ) با دمگل بسیار کوتاه .
برگها نیزه ای – نرم بدون کرک و تقریبا گوشتی می باشند .
دارای ریشه راست و عمیق می باشد . بیشتر از طریق بذر تکثیر می یابد .
خانواده : Polygonaceae
تیره هفت بند : Rumex spp.
29- ترشک **
گیاهی است دائمی با ریشه های قوی و ضخیم و ارتفاع 1 متر دارد .
ساقه ایستاده – ساده یا منشعب . غالبا قرمز رنگ و تخم مرغی .
برگها در پایین(حاشیه) موج دار و در بعضی مواردنسبتاً کوچک شبیه ویولون می باشد .
گل آذین خوشه ای مرکب – تکثیر بیشتر از طریق ریشه و بذر می باشد .
خانواده : Graminae
تیره گندمیان : Avena fatua
30- یولاف وحشی ***
نازک برگ – یکساله پاییزه و بهاره – حاوی کرکهای نرم و کوتاه ، و پراکنده می باشد .
ساقه ایستاده – بلند – زانودار ، منتهی به پانیکولی ( خوشه مرکب) آویخته می باشد .
گل آذین خوشه مرکب ، خیلی باز ، سنبلچه ها نسبتا بزرگ – سیخک گل آذین دراز و زانویی می باشد – دارای زبانک مشخص دراز و فاقد گوشواره است .
ازدیاد از طریق بذر و ریشه های افشان می باشد .
خانواده : Graminae
تیره گندمیان: Lolium spp .
31- چچم ( گیلار) ****
گیاهی یکساله ، زمستانه ، علفی ، صاف و ارتفاع 80 تا 120 cm است .
ساقه ایستاده ، صاف و بدون مو ، در پایین زانویی میباشد. ساقه و غلاف در قسمت پایین قرمز رنگ است .
زبانک غشایی کوتاه و دارای گوشواره های ظریف و قلاب مانند است .
گل آذین سنبله ای است .
بیشتر از طریق بذر تکثیر می یابد .
ریشه های افشان و سطحی دارد . جزو مهمترین گراس های مزارع گندم کشور محسوب می شوند .
خانواده : Graminae
تیره گندمیان : Phragmites australis
32- نی **
گیاهی یکساله ، پایا ، ریزوم دار ، آبزی ، بسیار قوی و بلند ، با دامنه انتشار وسیع می باشد .
ساقه هوایی راست و ایستاده ، گاهی خزنده که از روی ریزوم ها( ریزوم های زیر زمینی) انشعابات فراوانی میرویند . برگها بزرک و بلند با بافت خشن و زبر .
بیشتردر مزارع مرطوب و زهدار وجود دار د.
تکثیر آن از طریق ریزوم ( ساقه های زیر زمینی ) امکان پذیر است .
گل آذین خوشه ای است .
خانواده : Graminae
تیره گندمیان : Secale cereal
33- چاودار وحشی ***
گیاهی یکساله ، زمستانه، با سنبل خوابیده و ارتفاع2/1 متر .
برگها دراز و باریک و رنگ برگ قدری تیره تر از گندم می باشد .
گل آذین سنبل متراکم است . درمزارع غلات دیده می شود .
از طریق بذر تکثیر می یابد .
خانواده : Graminae
تیره گندمیان : Sorghum halepense
34- قیاق (گالش)**
گیاهی است دائمی ، با رویش بهاره ، بوته ای با ساقه های متعدد و ارتفاع تا 5/2 می باشد .
ساقه صاف ، و در محل گره ها موهای کوتاه .
زبانک غشایی سفید یا سبز کمرنگ به بلندی 5 mm میباشد - گوشوارک ندارد .
دارای گل آذین خوشه ای بزرگ – گسترده و باز با موهای قرمز رنگ می باشد .
سیخک ها کوتاه و تاب خورده که بسرعت افتاده یا تشکیل نمی شوند .
قیاق به 2 طریق تکثیر جنسی یا زایشی ( بذر ) و غیر جنسی یا رویشی ( ریزوم ) ازدیاد پیدا میکند .
در مزارع مرطوب سبز می شود .
خانواده : Liliaceae
تیره پیاز: Allium atroviolaceum
35- پیاز منگوله : *تدریس نکرده است .
پایا ، با رویش پائیزه ، پیازچه های زرد رنگ ، ارتفاع تا 2/1 متر .
گل ها مجتمع بنفش رنگ یا ارغوانی .
در مزارع آبی و دیم
** به امید چشم انداز بهتر کشاورزی نظام مقدّس جمهوری اسلامی ایران
گل گندم (Centaurea depressa): صفحه 32 بیولوژی
کنگر وحشی( Circium arvense): 34 بیولوژی
کاهوک(Lactuca scariola): 40
پیرگیاه(Senecio vulgaris ):43
گل قاصد(Taraxacum officinale): 49
شنگ(50
توق(Xanthium strumarium):51
گل گاوزبان(Echium italicum):56
قدومه(Alyssum hirsutum):58
کیسه کشش(Capsella bursa):60
ازمک(Cardria draba):61
گوش خرگوش(Conringia orientalis):62
خاکشیر(Descurainia Sophia):63
خردل وحشی(Sinapis arvensis):69
سیاهدانه(Agrostemma githago):73
صابونک(Silene conoidea):75
سلمه تره (Chenopodium album):79
جارو قزوینی(Kochia scoparia):80
علف شور(Salsola kali):81
پیچک صحرایی(Convolvulus arvensis):83
سس(Cuscuta spp):85
اویارسلام (Cyperus rotundus ):87اویارسلام،گیاهی است یکساله از خانواده Cypraceae که از طریق بذر، غده و ریزوم تکثیر می یابد. در مزارع آبی و به خصوص در شالی کاریها به وفور یافت می شود. ارتفاع این گیاه به70 سانتی متر می رسد، این گیاه به صورت دسته ای و انبوه می روید. ساقه اویارسلام مقطع مثلثی شکل دارد و ضخامت آن نزدیک 4 میلیمتراست. ریشه این گیاه قرمز رنگ و انبوه است و دارای ریشه های افشان می باشد. برگها ناودانی بوده از ساقه گلدهنده کوتاهترند، طول ساقه های گل دهنده بین10تا40 سانتیمتر است. گل آذین مجتمع و متراکم و از نوع چتر باز است. سنبلکها سبزرنگ وکشیده اند. میوه اویارسلام گندمه، بیضی شکل و به رنگ قهوه ای است . گل آذین از نوع چترباز که توسط برگهای نامساوی احاطه شده اند. بذرها به رنگ سیاه براق، عدسی شکل و در دو طرف محدب که دارای یک شکاف کوچک در کنار بذر می باشد. تراکم آن در مزارع اغلب بسیا زیاداست، تراکم در مزارع کمیاب گاهی به200بوته در هر متر مربع می رسد که خوشبختانه همه آنها به مرحله گل دادن و تولید دانه نمی رسند و به تدریج از بین می روند و قادر به ادامه رویش تا مرحله گل دادن نخواهند بود. اویارسلام از علف های هرز سمج باغهای چای، مزارع توتون، پنبه، گندم، جو، باغهای میوه و زمینهای بایراست.
فرفیون(Euphporbia myrsintes):95
خارشتر(Alhagi camilorum):96
خارشتر گیاهی است علفی و چند ساله از خانواده Leguminosae، تكثیرآن توسط بذر و ریزوم صورت می گیرد. دارای شاخه هایی انبوه و در هم، ساقه سبز رنگ است. این گیاه برگهای ساده ای دارد كه2 تا 4 میلیمتر عرض و 2 تا10 میلیمتر طول دارند. برگها به شكل بیضی كشیده هستند كه در پایه خارها قرار گرفتهاند.گلها به طور منفرد یا دوتایی در طرفین شاخه ها قرار دارند. كاسه گل تقریبا 2 میلیمتر طول دارد و بدون كرك است. دندانه های كاسه نوك تیزو تخمدان نیز بدون كرك است. میوه این گیاه باریك و بدون كرك بوده سطح رویی آن صاف و سطح زیرش بند بند است. رنگ گلها صورتی یا صورتی مایل به بنفش است. دمگل 1 تا 3 میلیمتر است. دارای ریشه راست و عمیق میباشنداین علف هرز به شوری مقاوم بوده و بیشتر در نواحی خشك وبیابانی وجود دارد گوسفندان و شتر از آن تغذیه میكنند.
. خارشتر گياهي است مقاوم به سرما
خار شتر گياهي است چندين ساله كه در تمام خاك ها مي رويد و مخصوص خاك هاي فقير مي باشد
گل عروس بنفش) Roemeria hybrida L):
گياهچه
لپه‌ها نخى شکل و طويل، اولين برگ‌هاى حقيقى ابتدا خطى و سپس به‌صورت شانه‌اى با قطعات خطى و باريک درمى‌آيند يا آنکه برگها به‌طور کامل لوب‌دار مى‌شوند و لوب‌هاى آن عميق، باريک و خطى هستند.
گياه کامل
- اندام‌هاى رويشى :
گياهى است از خانواده Papaveraceae يک‌ساله، ايستا، به ارتفاع ۲۰ تا ۵۰ سانتى‌متر که توسط بذر تکثير مى‌يابد. ساقه آن باريک و برگها ۱ تا ۳ بار شانه‌اى با قطعاتى باريک و خطّي، با نوک کند يا تيز (اکثراً انتهاء لوب‌دار خاردار) و داراى شيرابه‌اى زردرنگ هستند.
- اندام‌هاى زايشى :
گل‌آذين منفرد و گلها بنفش‌رنگ همراه با لکه‌هاى تيره‌تر و به طول ۵/۱ تا ۳ سانتى‌متر هستند. ميوهٔ خورجين، به طول ۵ تا ۷ سانتى‌متر و قطر ۲ تا ۳ ميلى‌متر که به شکلى پراکنده پوشيده از کرک‌هاى زير و سيخک مانند است. بذرها به رنگ خاکسترى مايل به سبز برّاق، قلوه‌اى شکل، بدون کرک و غده، به طول ۱ و عرض ۵/۰ ميلى‌متر که سطح آنها به‌طور منظم مشبّک و نافذ بذر به رنگ قهوه‌اى است. موسم گلدهى اين گياه ارديبهشت تا تيرماه است.
محل رشد و پراکنش
اين علف هرز به‌طور عمده در خاک‌هاى کم و بيش سنگين و سنگلاخى و در شرايط آب و هوائى خشک مى‌رويد. گياه بالا از جمله علف‌هاى هرز مزارع غلاّت و مراتع محسوب مى‌شود.
شیرین بیان (Glycerrhiza golobra):97
گیاهی است از خانواده Leguminosa علفی، پایا و دارای ساقه ای به طول 5/0 تا یک متر که در محیطهای مساعد به ارتفاع 2 متر نیز می رسد. واریته های آن بطور خودرو در نقاط مختلف روئیده و پرورش می یابد. برگهای آن مرکب از 4 تا 7 زوج برگچه با یک برگچه انتهایی و گلهای آن به رنگ آبی روشن و غالباً همراه با لکه سفید رنگ است. ریشه و ریزوم شیرین بیان به صورت قطعات استوانه ای شکل، به قطر 5/0 تا 5/1 سانتی متر در مورد استفاده قرار می گیرد. مقطع آنها رنگ زرد روشن دارد. ناحیه مرکزی مقطع نیز کمی تیره است. در سطح خارجی آن خطوط طولی به رنگ خاکستری مایل، به قهوه ای تشخیص داده می شود. در قطعات متعلق به ریزوم اثر جوانه های ا ز بین رفته نیز مشاهده می گردد. سطح خارجی گیاه کرکهای ترشح کننده ای دارد به طوری که برگها چسبناک میشوند و گاهی به رنگ قهوه ای کمرنگ در می ایند. گل اذین شیرین بیان خوشه ای گلهای ابی یا ابی متمایل به بنفش است گلها هرمافرودیت هستند. کاسه گل پیوسته و از 5 دندانه که مجموعاً دو لب را تشکیل میدهند به وجود آمده است.جام گل آزاد و از5گلبرگ نامنظم تشکیل یافته است.این گیاه ده پرچم دارد که هر یک به نوک باریکی منتهی میشود، تعداد9پرچم ان به هم پیوسته و به شکل ناودانی در آمده اند، پرچم دهم آزاد است. تخمدان چندین تخمک دارد، خامه ان کوتاه و بدون موست. میوه ای نیام و محتوی 5 یا 6 دانه (گاهی کمتر) و به رنگ قهوه ای یا قهوه ای روشن دارد. دانه ها گرد، قلوه ای و گاهی به دلیل وجود موهای ترشح کننده، چسبناک اند. شیرین بیان ارزش دارویی دارد و یکی از صادرات مهم کشور را تشکیل میدهد و در عین حال یکی از علفهای هرز مهم در مزارع گندم است که دیرتر از گندم هم میرسد. بوته سبز شیرین بیان در برداشت محصول با وسایل ماشینی ایجاد اشکال میکند گاهی بذر شیرین بیان با محصول گندم مخلوط میشود. کشاورزان به هنگام برداشت محصول به طریق سنتی شیرین بیان را درو نمیکنند از این رو این گیاه میرسد و موجب گسترش ان در مزرعه میشود. برای مبارزه با این گیاه باید ان را با وسایل مکانیکی ریشه کن یا با کمک علفکشها خشک کرد.
خلر(Lathyrus sativus):98
شبدر شیرین(Melilotus officinalis):100
تلخ بیان(Sophora pachycarpa):104
شبدر سفید یا شبدر خزنده(Trifolium repense):104
ماشک گل خوشهای(Vicia vilosa):107
شاهتره گل ریز (Fumaria officinalis):109
گیاهی یکساله یا چند ساله، از تیره Fumariaceae است که بوسیله بذر تکثیر میشود. ساقه راست و صاف به طول 40 سانتی متر و دارای شاخه های فرعی زیاد است. برگ شاهتره سبز مایل به ابی است فرو رفتگی بسیار عمیق دارد بدون کرک است. گیاهی است کبود رنگ و کوچک که در زمینهای بایر، آیش، باغها، مزارع صیفی و گاهی در مزارع غلات دیده میشود. گلهای شاهتره کوچک صورتی یا ارغوانی یا سرخ روشن غیر منظم و در گل آذین خوشه ای باریکی قرار گرفته اند. میوه این گیاه تقریبا گرد، نا شکوفا، قهوه ای مایل به خاکستری است و فقط یک دانه دارد
سازو(Juncus acutus):115
گیاهی یک ساله ، چند ساله و علفی از تیره سازو هستند و کم و بیش شبیه یک دیگرند بعضی گونه ها در کنار جویبارها و برخی در زمین های بایرو خشک و برخی نیز در سواحل دریای خزر روی شن های ساحلی میرویند ساقه های زیرین انها در هم رفته ودر داخل خاک پنجه میزنند وگیاه را به شکل بوته انبوه در میاورند ارتفاع آنها بین 5/0- 5/1 متر است ساقههای هوایی سازو سبز صاف، بلند، میان تهی، نوک تیز و بدون انشعاب هستند. مغز ساقه آنها را سلولهای ستارهای تشکیل میدهند، گل آذین سازو جانبی است، ساقه های سازو در بافتن حصیر های نازک و ظریف بکار میرود. در کنار جویبارها برخی زمینهای بایر و خشک وسواحل دریای حزر روی شن های ساحلی میروید
عدسک آبی(Lmna minor):124
گیاهی یکساله، شناور، ساقه کوتاه، دارای پهنک برگ منفرد و تخم مرغی شکل یا گرد، سبز روشن ، صاف وبدون رگبرگ است. این گیاه معمولا کلونی های دو تا چهار فرد را تشکیل میدهد از تیره سازو هستند. عدسک آبی یک پایه و بدون پوشش است گل نر دارای 1-2 پرچم و گل ماده دارای یک تخمدان آزاد است. این گیاهان در آب شناورند و با خاک تماسی ندارند رستگاه گونه عدسک آبی در مرداب انزلی، بندر گز، آبهای راکد ارومیه و شیراز گزارش شده است.
تکثیر:خیلی سریع از طریق رویش
كلاغک(Muscaria neglectum):125
گاوپنبه(Abotilon theopharasti):128
پنیرک(Malva neglecta):131
گل جالیز مصری(Orobanche aegyptiaca):134
شقایق(Papaver dubium):139
بارهنگ کبیر(Plantago major):142
بارهنگ برگ نیزهای(Plantago lanceolata):141
بیدگیاه(Agropyron repense):146
دم روباهی(Alopecurus myosuroides):147
یولاف وحشی(Avena fatua):148
جوموشک(Bromus danthoniae):149
علف پشمکی(Bromus tectorum):150
علف یاغی(Dactylis glomerata):152
چچم(Lolium temulentum):163
ارزن وحشی(Panicum miliaceum):165
پوآ(Poa bulbosa):169
چاودار(Cecale cereal):169
قیاق(Sorghum halepense):172
سوروف(Echinochloa crus-galli):155
مرغ(Cynodon dactylon):173
علف هفت بند(Polygonum aviculare):176
ترشک(Romex crispus):179
تیره:Polygonaceae
خرفه( Portulaca oleracea):181
خرفهگیاهی یکساله وگرمادوست و چهارکربنه از خانواده portulacacea است. بوته های خرفه علفی، خوابیده و گوشتی بوده وهربوته رشد یافته آن فضایی به قطر حدود 60 سانتیمتررا اشغال می کند. دراین گیاه،ساقه ها بدون کرک، گوشتی و اغلب قرمزرنگ هستند و طول شاخه های فرعی(اولیه وثانویه)ممکن است به اندازه ساقه اصلی یا حتی بیشترازآن باشد وهمین سبب شده که رشد بوته دایره وار باشد. ساقه های این گیاه چندین بار منشعب می شوند به طوری که ممکن است دفعات انشعاب به هشت بار برسد. برگها به صورت متناوب یا شبه متقابل آرایش یافته و اغلب در رئوس شاخه ها به صورت مجتمع دیده می شوند.علاوه بر این، برگها بدون کرک، ضخیم، گوشتی، قاشقی شکل با حواشی صاف و بدون دمبرگ می باشند. درازای برگها 28- 4 میلی متروپهنای آنها 13-2 میلیمتراست. گوشوارکها تحلیل رفته به پرز تبدیل شده اند. گلها بدون دمگل ومنفرد بوده و بصورت خوشه های انتهایی آرایش یافته اند، وفقط صبح روزهای آفتابی باز می شوند. هرگل دو کاسبرگ گوشتی ارغوانی مایل به سبز به طول 4 میلی متر به علاوه 6-4 گلبرگ زرد رنگ، که کمی از کاسبرگ ها کوتاهترند،و همچنین 12-6پرچم و 6-4 خامه دارد؛ و میوه از نوع کپسول است. بعد از بلوغ، میوه از قسمت میانی به صورت عرضی کوچکی پوشانیده است و در قاعده آن زخمۀ سفید رنگی دیده و شکوفا شده و تعداد زیادی بذر براق سیاه رنگ مایل به قهوه ای را آزاد می نماید. خرفه قادر به تولید ریشه های نابجا می باشد این ریشه ها از محل تماس گره های ساقه با خاک بوجود نمی آیند، بلکه فقط از سطوح بریده و محل شکستگی ساقه ها منشأ می گیرند.
زبان در قفا (Consolida orientalis):187
گیاهان یکساله وچند ساله از تیره آلاله Ranunculaceae است . ریشه در اغلب آنها غده ای بوده و برگ ها ساده متناوب و پنجه ای که دارای بریدگی زیادی هستند . گلاذین سنبله یا پانیکول و گلها دارای 5 کاسبرگ رنگین که در بخش فوقانی تشکیل مهمیز را میدهد که شاید وجه تسمیه آن به زبان در قفا به همین علت باشد . دارای چهار گلبرگ آزاد یا چسبیده که دوگلبرگ فوقانی دارای مهمیزی هستند که در داخل مهمیز کاسبرگ قرار میگیرند . میوه برگه که از یک یا چند برچه آزاد تشکیل شده اند . این جنس در ایران درحدود 38 گونه بومی دارد که بعضی از آنها دارای گلهای بسیار زیبائی می باشند و می توان به کشت آنها در منزل مبادرت کرد. بعضی از گونه های این جنس به علت زیبائی گل و رنگ آبی که دارند
شیرپنیر(Galium tricornutum):197
داتوره(Daturea stramonium):203
تاج ریزی(Solanum nigrum):206
گزنه(Urtica dioica):208
اسپند( Peganum harmala):209
خارخسک(Tribulus terrestris):210
غلات: یولاف (Avena fatoa):
علفهای هرز مزارع گندم
نازک برگ:
پهنبرگ:
علفهای هرز مزارع جو
نازک برگ:
پهنبرگ:
علفهای هرز مزارع برنج
نازک برگ:
پهنبرگ:
علفهای هرز مزارع ذرت
نازک برگ:
پهنبرگ:
علفهای هرز مزارع حبوبات
نازک برگ:
پهنبرگ:
علفهای هرز مزارع چاودار
نازک برگ:
پهنبرگ:
علفهای هرز مزارع یولاف
نازک برگ:
پهنبرگ:
علفهای هرز مزارع چغندر قند
نازک برگ:
پهنبرگ:
علفهای هرز مزارع یونجه، شبدر و اسپرس
نازک برگ:
پهنبرگ:
علفهای هرز مزارع توتون
نازک برگ:
پهنبرگ:
علفهای هرز مزارع سیب زمینی
نازک برگ:
پهنبرگ:
علفهای هرز غالب مزارع دایر:
دوره زندگی- زیستگاه- مورفولوژی
گل گندم (Centaurea depressa):
کنگر وحشی( Circium arvense):
کاهوک(Lactuca scariola):
پیرگیاه(Senecio vulgaris ):
گل قاصد(Taraxacum officinale):
شنگ(Tragopogon major):
توق(Xanthium strumarium):
گل گاوزبان(Echium italicum):
قدومه(Alyssum hirsutum):
کیسه کشش(Capsella bursa):
ازمک(Cardria draba):
گوش خرگوش(Conringia orientalis):
خاکشیر(Descurainia Sophia):
خردل وحشی(Sinapis arvensis):
سیاهدانه(Agrostemma githago):
صابونک(Silene conoidea):
سلمه تره (Chenopodium album):
جارو قزوینی(Kochia scoparia):
علف شور(Salsola kali):
پیچک صحرایی(Convolvulus arvensis):
سس(Cuscuta spp):
اویارسلام(Cyperus rotundus ):
فرفیون(Euphporbia myrsintes):
خارشتر(Alhagi camilorum):
شیرین بیان(Glycerrhiza golobra):
خلر(Lathyrus sativus):
شبدر شیرین(Melilotus officinalis):
تلخ بیان(Sophora pachycarpa):
شبدر سفید یا شبدر خزنده(Trifolium repense):
ماشک گل خوشهای(Vicia vilosa):
شاهتره گل ریز(Fumaria officinalis):
سازو(Juncus acutus):
عدسک آبی(Lmna minor):
کلاغک(Muscaria neglectum):
گاوپنبه(Abotilon theopharasti):
پنیرک(Malva neglecta):
گل جالیز مصری(Orobanche aegyptiaca):
شقایق(Papaver dubium):
بارهنگ کبیر(Plantago major):
بارهنگ برگ نیزهای(Plantago lanceolata):
بیدگیاه(Agropyron repense):
دم روباهی(Alopecurus myosuroides):
یولاف وحشی(Avena fatua):
جوموشک(Bromus danthoniae):
علف پشمکی(Bromus tectorum):
علف یاغی(Dactylis glomerata):
چچم(Lolium temulentum):
ارزن وحشی(Panicum miliaceum):
پوآ(Poa bulbosa):
چاودار(Cecale cereal):
قیاق(Sorghum halepense):
سوروف(Echinochloa crus-galli):
مرغ(Cynodon dactylon):
علف هفت بند(Polygonum aviculare):
ترشک(Romex crispus):
خرفه( Portulaca oleracea):
زبان در قفا(Consolida orientalis):
شیرپنیر(Galium tricornutum):
داتوره(Daturea stramonium):
تاج ریزی(Solanum nigrum):
گزنه(Urtica dioica):
اسپند( Peganum harmala):
خارخسک(Tribulus terrestris):