مبانی نظری وپیشینه تحقیق یادگیری وجایگاه تکلیف

مبانی نظری وپیشینه تحقیق یادگیری وجایگاه تکلیف (docx) 40 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 40 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

مبانی نظری وپیشینه تحقیق یادگیری وجایگاه تکلیف فصل دوممقدمه18قوانين يادگيري از نظر روانشناسان21تاثير تكليف در يادگيري23آيا تكليف شب يك ضرورت تربيتي است؟24ملاك هاي تعيين تكليف شب26تناسب نوع تكليف با نوع درس28جايگاه تكليف28تصحيح تكليف29تشريح اهداف تكليف30فوايد و مضرات تكليف30اهداف تكليف31انواع تكليف32حجم تكليف33رابطه تكليف با ميزان هوش و استعداد دانش آموزان و پيشرفت تحصيلي آنها35تاريخچه تكليف شب در جهان36تكليف شب به عنوان يك تجربه يادگيري38اثرات تكليف شب40نظريات مختلف درباره تكليف شب41تاريخچه تكليف شب44تحقيقات انجام شده در ايران52 فصل دوم ادبيات تحقيق مقدمه قوانين يادگيري از نظر روانشناسان تاثير تكليف در يادگيري آيا تكليف شب يك ضرورت تربيتي است؟ ملاك هاي تعيين تكليف تناسب نوع تكليف با نوع درس جايگاه تكليف تصيحح تكاليف تشريح اهداف تكليف فوايد و مضرات تكليف 10-اهداف تكليف 11-انواع تكاليف 12-حجم تكليف 13-رابطه تكليف شب با ميزان هوش و استعداد دانش آموزان و پيشرفت تحصيلي آنها 14-تاريخچه تكليف شب در جهان 15-تكليف شب به عنوان يك تجربه ي يادگيري 16-اثرات تكليف شب 17-نظريات مختلف درباره تكليف شب 18-تاريخچه تكليف شب 19-تحقيقات انجام شده در ايران مقدمه: تكليف شب در حالي كه مي تواند وسيله اي براي نزديك كردن و ايجاد صميميت بيشتر بين كودكان و اوليا باشد ولي در بسياري از مواقع در شرايط نامطلوبي انجام مي گيرد و در نتيجه موضوعي براي درگيري ها و اوقات تلخي هاي خانوادگي مي شود. بايد دانست كه براي بسياري از كودكان ايجاد محيطي آرام براي انجام تكاليف لازم است. اما دانش آموزاني نيز وجود دارند كه اين شرايط بر ايشان كافي نيست و تنها در صورتي تكليف خود را انجام مي دهند كه مثلا پدر، مادر يا بزرگسالي در كنارشان باشد و به كارهاي آنان نظارت مستقيم داشته باشند. اين كودكان در صورت عدم تمايل اوليا به همراهي كودك در اين امر، از انجام تكاليف خوداري مي كنند . اين امر ناشي از دلايل مختلف از جمله نياز كودك به توجه بيشتر بزرگسالان مي باشد و يا زماني نشان مي دهند كه از توجه كافي برخوردار نيستند. در اين صورت شايسته است اوليا در روابط خود با فرزندانشان تجديد نظر كنند و دقت بيشتر را صرف صحبت و توجه به آنها كنند. گاه انجام تكاليف براي شاگردان بي معني و بي فايده به نظر مي رسد، زيرا او دقيقا نمي داند چه بايد بكند. در اين مواقع كمك به وي به روشن شدن موضوع كمك خواهد كرد يا عدم ارتباط مطالب درسي با زندگي روزانه كودك يكي ديگر از مواردي است كه او را نسبت به انجام تكاليف دلسرد مي نمايد. كودك مفيد بودن اين تكاليف را نمي تواند تشخيص بدهد و كمك لازم در اين مواقع كوشش در ارتباط دادن وقايع و تجربيات زندگي خانوادگي با دروس مدرسه است. اكراه در انجام تكاليف گاه ناشي از جذابيت محيط اطراف به خصوص بازي با دوستان يا تماشاي تلويزيون مي باشد. متأسفانه در بعضي از خانواده ها، كودكان آنان به جاي شيطنت و ايجاد مزاحمت به تماشاي تلويزيون مشغولند، به همين امر كم كم كودكان را به تماشاي تلويزيون تا آنجا علاقمند مي‌كند كه ميتوان گفت كودكان به برنامه هاي تلويزيوني عادت كرده اند، گاه اين اعتياد به جايي مي كشد كه در سنين دبستاني و حتي بالاتر كودكان نمي توانند از ديدن برنامه هاي تلويزيون خودداري كنند و لذا به جاي انجام تكليف به تماشاي تلويزيون مي پردازند. وقتي كه والدين با اصرار زياد كودكان را از ديدن تلويزيون منع مي كنند باز هم موفقيتي ندارند. مثلا در بسياري از خانواده ها وقتي كه به كودكان اصرار مي‌شود كه تكليف مدرسه را انجام دهند آنان از والدين خود مي خواهند كه اول تلويزيون را تماشا كنند و بعداً تكاليف خود را انجام دهند. بديهي است كه بعد از ديدن برنامه هاي تلويزيون هم چشمان كودكان خسته شده و هم وقت خواب فرا رسيده است. معلماني كه در اول سالتحصيلي درباره تكاليف مورد انتظار، نحوه انجام و زمان ارائه آن با دانش آموزان و اولياي آنان مشورت مي كنند و به شاگردان اختياراتي در انجام تكاليف ونحوه ارائه آن مي دهند، معمولا در دريافت كيفيت مناسب تكاليف و جلب رضايت شاگردان موفقيت بيشتري دارند و اما در مورد شاگرداني كه به علل محروميت هاي فرهنگي، بيسوادي يا گرفتاري هاي اوليا شرايط نامساعد مسكن به ندرت از عهده انجام تكاليف بر مي آيند، مدرسه مي تواند برنامه اي پيش بيني كند و اوقات خاصي را براي انجام تكاليف زير نظر معلمان يا شاگردان كلاس هاي بالاتر تنظيم نمايد تا اين قبيل دانش آموزان بتوانند در محيطي آرام و پر انگيزه كار درسي خود را انجام دهند و احياناً با طرح مشكلات خود از كمك هاي درسي لازم برخوردار گردند، در اين صورت تنها تكليفي را مي توان به خانه فرستاد كه امكان انجام آن به تنهايي براي كودكان وجود داشته باشد. از طرفي ديگر نيز اولياي كودكان تصوير مثبتي از كار فعاليت جدي به او ارائه نداده اند در اين صورت چگونه مي توان از كودكي انتظار داشت كه از كار كردن لذت ببرد. در حالي كه هرگز چنين الگويي را در اطراف خود نديده است. يا هرگز به او نشان نداده اند كه انجام يك كار جديد و حل يك مشكل تا چه حد مي تواند لذت بخش باشد و ارزش اين را دارد كه انسان به خاطر آن لذت هاي زودگذر را فدا كند. 1-قوانين يادگيري از نظر روانشناسان عموم روانشناسان و صاحب نظران تعليم و تربيت ضمن توجه به اهميت عامل تمرين و تكرار در يادگيري پايدار بر چگونگي تحقق اين مهم تاكيد فراوان داشته‌اند. چرا كه تمرين و تكرار خود به خود اثري در تكميل يادگيري نمي تواند داشته باشد. مگر اينكه با انگيزه هاي دروني و محرك هاي بيروني توام گردد. به عنوان مثال «شراندايك» در پي مطالعات وسيع خود پيرامون يادگيري، انسان و حيوان، يادگيري را تابع سه قانون اصلي مي داند. يكي از اين سه قانون تمرين است. «شراندايك قوانين يادگيري را به شرح زير عنوان مي‌كند». الف- قانون آمادگي: يادگيرنده زماني قادر خواهد بود مطلب يا مهارتي را بياموزد كه از جهات جسمي، ذهي، عاطفي، رواني و اجتماعي آمادگي هاي لازم را داشته باشد. ب- قانون نتيجه يا اثر: هر قدر دانش آموز در فعاليت هاي آموزشي و انجام تكاليف و تمرينات درسي با احساس خوشايندي مواجه گردد و زمينه ارضاي نيازهاي ذهني و رواني او فراهم شود، به يادگيري، تكرار و تمرين‌ آن رغبت و انگيزه بيشتري از خود نشان مي دهند و اگر از انجام تكاليف درسي لذتي نبرد، در رفتار او تغييرات چندان مثبتي مشاهده نخواهد شد. ج-قانون تمرين و تكرار: ارتباط بين محرك و پاسخ يا استمرار و تكميل برداشت هاي ذهني و آموخته ها در اثر تمرين و تكرار محكم تر شود. مراد از تمرين هرگز رونويسي يك صفحه از كتاب چندين و چند مرتبه نيست، بلكه مهم آن است كه دانش آموز بتواند مطلب مورد نظر معلم را در موارد گوناگون با آمادگي و رغبت به توجه و دقت و به دور از اضطراب و تشويش عجله و شتاب به كار برد. اگر تكاليف درسي شاگرد بيش از ظرفيت جسمي، ذهني و عاطفي او باشد نه تنها كمكي به تكميل آموخته‌هاي قبلي نخواهد كرد. بلكه زمينه ايجاد نگرش منفي، احساس تنفر و گريز نسبت به محيط آموزشي را دروني فراهم خواهد ساخت. (1) 2-تاثير تكليف در يادگيري: بدون شك در يادگيري عواملي از تمرين و تكرار، هوش، رشد آمادگي، تجارب قبلي، انگيزه و دقت، ادراك روش يكپارچه يا روابط كل و جزء تشويق و تنبيه موثر مي باشد. از اين عوامل تمرين و تكرار و مهارت كه با موضوع در ارتباط مي باشد تاكيد و توصيه مي شود. تكرار و تمرين هاي اكتسابي آموزشگاهي سبب يادگيري بهتر و به خاطر سپردن آموخته هاست. اما آنچه كه در اين ارتباط حائز اهميت است شيوه و چگونگي تكرار مطالب و تمرين است. تمرين و تكرار درس در مدارس يا خانه زماني مي تواند قابل استفاده و مفيد واقع گردد كه عوامل موثر در يادگيري نيز مورد توجه باشد. به عبارت ديگر بدون آمادگي ذهني، رواني و بدون انگيزه دقت، توجه وادراك صحيح مورد مطالعه، صرف تكرار نمي تواند چندان موثر باشد تغييرات نسبتاً پايدار و دائمي در رفتار يادگيرنده ايجاد كند. هنگامي كه دانش آموزي مي خواهد درسي را كه معلم در كلاس تدريس نموده در خارج از مدرسه به صورت هاي مختلف مطالعه نمايد چندين بار آن را مجدداً بخواند و بنويسد يا مسائل را چندين بار حل كند اين گونه تلاش ها نيز بدون در نظر گرفتن عواملي چون رشد، آمادگي، زيستي، ذهني و رواني، رغبت و انگيزه نمي تواند كمك موثر بر امر يادگيري و پيشرفت تحصيلي نمايد. اين روش نيز پر واضح است كه اگر موضوع يادگيري يا دريافت هاي ذهني در اوقات مختلف و موقعيت هاي متنوع به گونه اي تكرار نشود فراموش مي گردد. اما اگر در انجام تكاليف و درس خواندن تناسب در ميان باشد و تكاليف با درك و فهم صورت نگيرد نه تنها نمي تواند موجب يادگيري پايدار شود بلكه سبب فراموشي نيز مي گردد. 3-آيا تكليف شب يك ضرورت تربيتي است؟ يكي از آخرين مطالعات منسجم در خصوص اهداف تكليف، تحقيق پرفسور (اپستين) است كه اهداف تكليف شب را با جامعيت خاصي در هفت مقوله خلاصه و طبقه بندي كرده است. 1-تمرين: تكليف به منظور افزايش سرعت، تسلط، تثبيت و حفظ يادگيري و مهارت است. 2-شركت فعال: تكليف به منظور افزايش يادگيري و اشتغال در دانش آموز در فعاليت‌هاي يادگيري است. 3-رشد تخصصي: تكليف شب به منظور پرورش حس مسئوليت شخصي، امانت و صداقت و قدرت مديريت و زمان بندي، اعتماد به خود و تداوم در امر يادگيري است. 4-روابط متقابل شاگرد با والدين: تكليف شب به منظور برقراري ارتباط بين والدين و فرزند در خصوص مهمترين كار مدرسه و امر يادگيري است. 5-خط مشي مقررات: تكليف به منظور تأمين دستورات مديريت، اجراي مقررات مربوط به سياست كتبي در خصوص كم و كيف تكليف روزانه و هفتگي است. 6-روابط عمومي: تكاليف منظور آگاهي دادن به والدين ازآن چيزي مي باشد كه در كلاس درس بر فرزندان مي گذرد. 7-تنبيه: تكاليف به منظور اخطار و هشدار به دانش آموزان مي باشد و اين امر به عنوان نوعي يادآوري در خصوص انتظاراتي است كه شخص معلم از دانش آموز در مسائل درسي و رفتاري او در كلاس دارد. كاربرد هر يك از اهداف فوق به نوعي به فعاليت آموزشي و يادگيري منجر مي شود. معني دار كردن انجام تكاليف براي دانش آموزان گاه انجام تكاليف براي شاگردان بي معني و بي فايده به نظر مي رسد. زيرا او دقيقاً نمي تواند چه بايد بكند. و پرسش هاي معلم برايش مبهم است در اين طور مواقع كمك به او در مطالعه دقيق تر سوالات. تشويق او به پرس و جو از يك همكلاس به روشن شدن موضوع كمك خواهد گرفت. اين كمك خواهد در مدرسه خواه در خانه بايد به صورت مناسب صورت گيرد، عدم ارتباط مطالب درسي با زندگي روزانه كودك يكي ديگر از مواردي است كه او را نسبت به انجام تكاليف دلسرد مي نمايد. كودك مفيد بودن اين تكاليف را نمي تواند تشخيص دهد و نويدهايي از اين قبيل كه وقتي بزرگ شوي اين معلومات به دردت خواهد خورد، مشكل را حل خواهد كرد. كمك لازم در اين مواقع كوشش در ارتباط دادن وقايع و تجربيات زندگي خانوادگي با دروس مدرسه است. مثلا براي شاگردان كلاس هاي اول تا سوم مسئوليت هايي مانند يادداشت كردن پيام هاي تلفني در مدرسه فرا مي گيرند. تشويق آنان به نوشتن نامه به دوستان و بستگان، نوشتن خاطرات روزانه و از اين قبيل به معلوماتي كه در مدرسه فرا مي گيرد، جنبه عملي مي دهد. اكراه در انجام تكاليف گاه ناشي از جذابيت محيط اطراف به خصوص بازي با دوستان يا تماشاي تلويزيون مي باشد. از طرف نيز اولياي كودك تصوير مثبتي از كار و فعاليت جدي به او ارائه نهاده اند. در اين صورت چگونه مي توان از كودك انتظار داشت كه از كار كردن لذت كسب كند. و حل يك مشكل تا چه حدي مي تواند لذت بخش باشد و ارزش اين كار را دارد كه انسان لذت هاي زود گذر را فدا كند. 4-ملاك هاي تعيين تكليف دكتر سيف بر ضرورت تشخيص توانايي هاي دانش آموزان در دوره هاي مختلف سني و نيز در نظر گرفتن تفاوت هاي فردي ميان ايشان تاكيد نموده است و مي گويد: حجم تكاليف بايد در حد معقول و مناسب با توانايي هاي دانش آموزان باشد. در سال هاي اول مدرسه بايد حتي المقدور تكاليف را محدود كرد و شرايطي كه امكانات اجازه مي دهند بچه ها تكاليفشان را در مدرسه و تحت نظر معلم انجام دهند. با بالا رفتن سطح تحصيلات به تدريج كار خارج از كلاس، تحقيق و كارهاي ابتكاري بيشتر مي شود تا جائي كه در مقاطع دانشگاهي بخش عمده فعاليت هاي مربوط به يادگيري به عهده دانشجوست نه معلم. سپس وي مي افزايد: لغات تازه اي را كه ياد گرفته است تمرين كند و يا بنويسد. مسائل درس رياضي را كه در مدرسه فرا گرفته است در منزل حل كند. بهتر است معلم با شناسايي دقيق توانايي و نياز بچه ها تكاليفشان را به طور انفرادي تعيين كند. البته معلم زماني قادر به اجراي روش مذكور خواهد بود كه شرايط آموزشي متناسب باشد. مثلاً: تعداد دانش آموزان هر كلاس استاندارد باشد. در حال حاضر مشكل اساسي اين است كه به علت عدم مهارت در تدريس، تراكم دانش آموزان در مسائل مشابه آن يادگيري آن طوري كه بايد در كلاس درس انجام نمي گيرد. و معلمين سعي مي كنند با دادن تكليف خيلي زياد نقايص را برطرف كنند حال آن كه در چنين شرايطي تكليف زياد نتيجه سوء در بر خواهد داشت. 5- تناسب نوع تكليف با نوع درس اگرچه بر اساس تحليل آماري اغلب يافته ها مي توانيم بگوييم دانش آموزاني كه تكاليفشان را انجام مي دهند نمرات بهتري دريافت مي كنند اما هنوز نكاتي مبهم وجود دارد. نكاتي مانند اين كه انجام چه نوع و چه ميزان تكليف و از چه درسي براي دانش آموزان موفقيت در بر خواهد داشت و آنچه كه محققان تاكنون بدان دست يافته اين است كه انجام به شكل حل مسئله براي دروس رياضي و رونويسي و روخواني (نوع تكليف) براي درس فارسي مفيد و مناسب است براي درس علوم تكاليفي از نوع مطالعه، تحقيق، تهيه مجموعه هاي طراحي و ساخت انواع وسايل و دستگاه هاي ساده و ابتدايي مناسب مي باشد. 6-جايگاه تكليف تكليف تمريني است در زمينه آنچه كه دانش آموز در كلاس فرا گرفته و فقط در همين جايگاه مي تواند نتيجه يادگيري را براي او در بر داشته باشد. بنابراين استفاده هاي نابه جايي كه از آن به عنوان تنبيه و با نام جريمه داده مي شود. از نظر آموزش مردود است، از نظر تربيتي نيز مي تواند مورد قبول واقع باشد، زيرا در اصول تربيتي قانون حاكم است كه به لزوم وجود تناسب بين جرم و جزاء تاكيد مي ورزند. مشكل دانش آموزي كه ضمن تدريس معلم با همكلاسش صحبت مي‌كند با چندبار جريمه نوشتن از روي درس فارسي يا هر درس ديگر حل نمي شود. زيرا بين خطايي كه انجام داده و نوع تنبيهي كه معلم برايش تهيه كرده تناسبي وجود ندارد، خطاي كودك در حيطه ديگري است و بايد در همان حيطه ريشه يابي و اصلاح گردد. حتي در مواردي هم كه خطاي محصل در زمينه آموزشي و درسي است جريمه دادن مشكلي را حل نمي كند. در اين حالت دانش آموز به جاي اينكه به مرور يادگيري درس تمركز كند به فكر سريع نوشتن و تمام كردن جريمه هاست. ضمناً احتمال مي رود كه خستگي ناشي از جريمه نوشتن او را از درس بيزار مي‌كند. معلم مي تواند با تجديد نظر كلي در روش هاي تدريس و نيز به وسيله كاركردن بيشتر با اين قبيل افراد آن ها را در يادگيري بهتر ياري نمايد. 7-تصحيح تكاليف با ايجاد عادات روزمره براي محصل مي توان نظم را در او پرورش داد. بايد روزانه و يا در روز هاي خاصي از هفته براي او حجم معيني تكليف مشخص شود و دانش آموز نيز مدت معين و زمان خاصي را براي ساير امور زندگي‌اش در برنامه روزانه خود در نظر بگيرد و در مجموع به برنامه‌هايش نظم و سامان بخشد، لذا لازم است تكاليف دانش آموزان روزانه يا لااقل در روز هاي خاصي از هفته توسط معلم كنترل شود. زيرا اگر تكاليف به طور منظم كنترل نگردد ممكن است گروهي از دانش آموزان برخي از ايام به تصور اينكه شايد اين بار معلم تكاليف را بررسي نكند در انجام آن تعلل ورزند دچار بي نظمي گردند. از آن جا كه تكاليف دانش آموزان پايه اول تحصيلي بيشتر به شكل رونويسي و حل مسائل رياضي مي باشد، دقت شود هنگام كنترل آنها از روش خط زدن استفاده نگردد. علاوه بر كنترل انجام تكاليف لازم است كه تكاليف بررسي وتصحيح گردند. زيرا با انجام اين روش از معلم ضعف هاي يادگيري هر دانش آموز و احتمالا ضعف هاي تدريس خود آگاه مي گردند. 8-تشريح اهداف تكليف آشكار است كه معلم براي تعيين هر يك از تكاليف هدفي منطقي و مشخص در ذهن دارد. آموزگار بايد اين اهداف ذهني را براي دانش آموزان تشريح كند. مثلا به محصل بگويد انجام اين تكليف شما را در درك مطلب مورد نظر ياري دهد. چنانچه تكاليف با نيازها، علايق و توانايي هاي دانش آموز، مطابقت داشته باشند، توضيح اهداف تكليف مي تواند از ميزان يادگيري و پيشرفت محصل براي خودش و نيز معلم مشخص سازد. 9-فوايد و مضرات تكليف انجام دادن تكاليف نقش موثري در تثبيت يادگيري دارد و علاوه بر اين بچه ها را مسئوليت پذير و منظم مي كند، به كار مستقل عادت مي دهد و با انجام دادن تكليف خود دانش آموز در يادگيري نقشي فعال ايفا مي‌كند. اما از طرفي آثار منفي خيلي زيادي دارد كه يكي از آن ها اين است كه دانش آموز را از انجام فعاليت هايي كه برايش جالب است و اگر تكليف نداشت نمي توانست انجام دهد، محروم مي‌كند. و از طرفي بچه ها براي اين كه تكليف شب زودتر تمام شود، دست به كارهايي مي زنند كه تاثير منفي از نظر اخلاقي دارد. مشق دوست خود را به جاي مشق خود جا مي زنند، خط خوردگي و يا امضا را پاك مي كنند و به دروغ مي گويند به خدا مشق نوشتيم ولي جا گذاشتيم! به خصوص وقتي حجم تكليف زياد باشد اين واكنش ها بيشتر مي شود، درنتيجه اگر تكليف شب و مشق زياد باشد وسيله اي براي كشف راه هاي دروغ و تقلب مي شود يعني در واقع بچه ها از قدرت كشف و خلاقيت خود در حل مسئله در اين جهت استفاده مي كنند. از طرفي فشار خانواده‌ها به منزله عامل اجبار، فكر شاگرد و نگرش او را به مدرسه و يادگيري تغيير مي دهد و تكليف شب وسيله‌اي براي درگيري در محيط مدرسه و خانه مي‌شود. 10-اهداف تكليف بعضي از متخصصين و اوليا تعليم و تربيت اهداف تكليف شب را چنين ذكر كرده‌اند: تكرار درس آموخته شده و ثبت آن در ذهن يادگيرنده تكميل مطالب خوانده شده جلوگيري از وقفه در امر آموزش به فعاليت وا داشتن ذهن يادگيرنده روشن شدن مزاياي مبهم وغير دقيق درسي تامل و تفكر بيشتر بر روي مفاهيم درسي. ايجاد زمينه رقابت سالم بين دانش آموزان. پرورش نيروي ادراك، فهم و تعقل و درك حقائق و مفاهيم از طريق تجربه شخصي كسب مهارت و ايجاد زمينه مساعد جهت بروز خلاقيت ها 10- بازآموزي و تمرين در شرايط غير كلاسي 11-پرورش حس وقت شناسي و اعتماد به نفس 12-ايجاد عادت به استفاده درست و منطقي از اوقات فراغت 11-انواع تكليف آقاي مجتبي مصدق آورده است بسياري از معلمان مطالعه هر درسي در خانه كه آن را وظيفه اي مي دانند كه در خلال روزهاي مدرسه براي دانش آموزان تعيين مي شود تا در خانه انجام دهند با تكليف شب برابر مي دانند در اين جا انواع گوناگوني از تكليف شب را كه عموماً در مدارس روزي معين مي شود مورد بررسي قرار خواهيم داد. «پروفسور دويل و پروفسور باربر كه در زمينه تكليف شب تحقيقاتي را انجام داده اند به اين نتيجه رسيده اند كه سه نوع تكليف وجود دارد. تكليف تمريني، تحقيقي براي آمادگي و تكاليف گسترشي با هدف ايجاد تفكر خلاق» به اين نوع از تكليف كمتري مي توان به صورت يك شبه نگاه كرد. يكي از خصوصيات تكاليف گسترشي يا خلاق تمركز بر توليد چيزهاي جديد و بكر است نه، در انجام دادن تمرين هاي بي شماري كه متاسفانه در كشور ما خيلي كم و به ندرت اين تمرين ها استفاده مي شود. اما در مدارس ايران چند تكليف منزل عموميت دارد: 1-تكاليف تمريني 2-تكاليف تحقيقي 3-تكاليف رونويسي 4-تكاليف گسترشي و خلاق كه عمدتاً در مدارس تيزهوشان و در برخي موارد در دبيرستان ها به كار گرفته مي شود. 12-حجم تكليف انتخاب و نوع تكاليف متناسب با همان درس به تنهايي كافي نيستند و بايد به حجم آن نيز توجه شود، زيرا اگر مثلا براي درس فارسي چند صفحه رونويسي تعيين گردد و به علت حجم زياد كارها از وقت دانش آموز كاسته مي شود و نتايج يادگيري مطلوب نخواهد بود. متوسط انجام تكاليف براي دانش آموزان پايه اول تحصيلي 20 دقيقه است اين زمان براي پايه هاي تحصيلي بالاتر به تدريج افزايش مي يابد. در حال حاضر در انتهاي هر درس در كتب درسي برخي از پايه هاي تحصيلي دستور العمل‌هايي براي دانش آموزان جهت انجام تكاليف درج گرديده است كه به طور تقريبي حجم تكاليف لازم را براي هر درس مشخص مي سازد. دستورالعمل هاي ياد شده شامل تعدادي پرسش، تمرين رونويسي، آيا مي دانيد كه … مي باشد. گروهي از معلمين حجم تكاليف تعيين شده را مناسب نمي دانند و با انتخاب خودشان تكاليفي را براي محصلين مشخص مي كنند. در مورد ارتباط ميزان تكاليف تعيين شده توسط معلمان و اين كه تا چه حد با سطح تحصيلات، سابقه آموزشي در ارتباط مي باشد. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه متغيرهاي فوق متاسفانه تاثير چنداني در ميزان تكاليفي كه براي دانش آموزان تعيين مي شود، ندارد و اكثر معلمان عليرغم سابقه تحصيل يا حرفه خود با تكاليفي بين 3 تا 4 صفحه بالاترين درصد را تشكيل مي دهد. لازم به يادآوري است كه مشق شب به منظور يادگيري بيشتر و عميق‌تر انجام مي شود و اين امر بر يكي از قانون هاي يادگيري استوار است و چنان چه عملي پيامد خوشايندي براي موجود زنده نداشته باشد كم كم خاصيت خود را از دست مي دهد. يعني قانون تمرين همراه با قانون اثر مي تواند در تثبيت يادگيري ثمربخش باشد. بدين سبب بر معلم است كه تكاليف دانش آموزان را به دقت مورد بررسي قرار دهد. در ضمن ارج نهادن به كار و فعاليت دانش آموزان اشكالات آنان را متذكر گردد. از دادن تكليف به صرف بي كار بودن بچه ها در منزل و ازآن مهمتر اين كه از خط زدن تكليف ها، پاره كردن و يا بررسي تكاليف شب توسط شاگردان ديگر جداً خودداري ورزد. 13-رابطه تكليف شب با ميزان هوش و استعداد دانش آموزان و پيشرفت تحصيلي آنها براساس قانون آمادگي يادگيرنده زماني قادر خواهد بود مطالب يا مهارتي را بياموزد كه از جهت مهارت جسمي، ذهني، رواني و اجتماعي آمادگي هاي لازم را داشته باشد. براي ديدن تكليف بايد به تمام دانش آموزان يك مقطع و با يك كلاس درس، يكسان تكليف شب داد؟ آيا تمام دانش آموزان دستيابي از بهره هوشي يكسان برخوردارند تا ما به آنها به يك اندازه تكليف شب بدهيم؟ متاسفانه معلمين مقاطع مختلف اكثراً بدون در نظر گرفتن بهره فردي و تفاوت هاي هوشي دانش آ‎موزان به شكل قالبي به آنها تكليف مي دهند و از تمام آنها به يك ميزان انتظار پيشرفت تحصيلي دارند. در دادن تكليف شب به هر دانش آموز بايد به بهره هوشي توجه شود، زيرا دانش آموزان يك كلاس درس در حقيقت هيچ كدام مثل هم نيستند. در مجموع دانش آموزان يك كلاس افرادي با بهره هوشي 75 تا 140 وجود دارد كه بي شك همه آنها به يك اندازه نياز به تكليف شب ندارند. در مورد پيشرفت تحصيلي هم علاوه بر انجام دادن تكليف بايد به وضعيت اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي دانش آموزان توجه كرد. پيشرفت تحصيلي يعني اينكه يادگيري به طور عميق در فرد ايجاد شده باشد، به طوري كه او بتواند براي مدت طولاني مطالب آموخته شده را به خاطر آورده و بنابراين طبق اين تعريف حفظ كردن مطالب درسي، پيشرفت تحصيلي به حساب نمي آيد. بلكه پيشرفت تحصيلي زماني حاصل مي شود كه دانش آموز مطالب را ببيند، بنويسد، بسازد و آزمايش كند، در اين صورت مي توان گفت كه دانش آموز پيشرفت تحصيلي داشته است. آزمون هاي پيشرفت تحصيلي با نامهاي مختلف امتحانات آمادگي، امتحانات ثلث، امتحانات نهايي و هم چنين امتحانات ميان ترم و پايان ترم از سال هاي نخست آموزش رسمي گرفته تا پايان تحصيلات دانشگاهي از فعاليت هاي مهم آموزشي و پرورشي، معلمان و ساير مربيان به حساب مي آيد. از يك طرف، اندازه گيري بازده هاي يادگيري دانش آموزان و ارزشيابي تحصيلي آن ها كه با نمره دادن، صدور گواهي نامه و طبقه بندي همراه است و از طرف ديگر كمك در بهبود شيوه هاي آموزشي خود به تشخيص و رفع نواقص يادگيري دانش آموزان مي انجامد، بازده هاي دانش آموزان شامل رفتارها وتوانايي هاي زيادي از جمله حفظ مطالب، درك فهم مطالب، كسب مهارت ها و توانايي ها، كاربرد اصول و فنون و … مي باشد. 14-تاريخچه تكليف شب در جهان پروفسور گوردون مي نويسد كه: تكليف شب به عنوان موضوع تربيتي در سال 1842 مورد مباحثه متخصصان علوم تربيتي انگلستان قرار گرفت و در سال 1892 در نخستين شماره هاي دايره المعارف تعليم و تربيت آمده است كه بچه كمتر از 9 سال نياز نيست كه تكاليف جديد ي در خانه انجام دهد. بسياري تكاليف در اوايل قرن بيستم جهت خاصي پيدا كرد و آن بدان جهت بود كه ذهن انسان به مثابه عضله اي فرض گردد كه مي توان به وسيله تمرين هاي ذهني با حفظ كردن تقويت گردد و از آن جا حفظ كردن مي توانست در منزل صورت گيرد. بنابراين تكاليف مدرسه به عنوان موضوع مثبتي تلقي شده و بدين ترتيب كه تكليف شب با پشتوانه علمي راهي مدارس شده و جز لاينفك آن گرديد. جن واستونس 1989 پس از مقايسه نگرش دانش آموزان چيني، ژاپني وآمريكايي به اين نتيجه رسيده اند كه در كشورهايي كه به پيشرفت تحصيلي اهميت بيشتري داده مي شود تكليف شب نيز از مقام بالاتري برخوردار است. تعيين تكليف منزل هم مثل تدريس، هنر مي خواهد: ساختار يك درس از اجزايي نظير عنوان، متن، تصاوير و اشكال و فعاليت ها يا تمرين هاي پاياني درس تشكيل شده است. ممكن است سازماندهي برخي از دروس بر اساس برنامه مبتني بر فعاليت صورت گرفته باشد. اين دروس غالباً فاقد از تمرين هاي پاياني هستند. اما آنچه كه به نام تمرين، پرسش يا كار عملي يا فعاليت هايي كه انتظار مي رود دانش آموز در منزل انجام دهد، تحت عنوان تكليف شب نيز نام برده مي شود. آقاي محمود معافي در ادامه تكليف منزل در جهان و ايران را بر شمرد كه قبلاً بيان كرديم و همچنين اهداف تكليف را بيان كرده و در ادامه آورده اند كه معلمان بايد به مدت زماني كه دانش آموزان صرف مطالعه و پاسخگويي به درس‌هاي گوناگون مي كنند، توجه كنند تا تكليف حالت ملال آوري به خود نگيرد. و اعتراض والدين را بر نيانگيزد و نتيجه اي كه گرفته مي‌شود اين است كه معملمان از تكاليف مختلف مانند تكليف تمريني، آمادگي و تحقيقي استفاده كنند و به دانش آموزان تكاليف بي جا و يكنواخت و رونويسي ندهند. 15-تكليف شب به عنوان يك تجربه يادگيري كتاب «تكليف شب» به عنوان يك تجربه يادگيري كار مركز تحقيقات آموزشي، اشاره اي به اين مطالب دارد: «در فرايند آموزش و پرورش تكاليف شبانه به خارج از مدرسه به عنوان يك مسئله جدي و در عين حال غامض مورد بررسي صاحبان انديشه در سطح بين الملل واقع گرديده است». همچنين در اين كتاب از تحقيقات پروفسور «دويل» و «باربر» صحبت شده است كه ابتدا نظري گذارا بر تحقيقات انجام شده. دانسته اند و ادبيات اين رشته را كه دوران معاصر مرور و تحصيل نموده اند، آنگاه سه نوع تكليف شب يعني تكليف تمريني، تكاليف جهت آمادگي و امتدادي و تفكر خلاق را تحليل نموده و اهداف نوين تكليف را مطرح و كالبد شكافي كرده اند. سپس به كارآيي تكليف شب در خصوص موقعيت تحصيلي. ايجاد انگيزه در دانش آموزان، بازخورد معلمان و مشاركت والدين «انجام تكاليف شب در دوره هاي مختلف تحصيلي پرداخته‌اند». آنان توجه نموده اند كه تكليف شب بايد يك تجربه با معناي يادگيري را فراهم كند تا از نقش مكانيكي آن جلوگيري كند. از ميان دلايلي كه براي دادن تكليف شب در آن كتاب مطرح مي شود اين موارد را مي توان در نظر داشت: فايده و سودمندي آن به عنوان يك نظام دهنده فكر و انديشه نقش آن به عنوان رفع كننده محدوديت هاي زماني به منظور ارائه حجم بيشتر مطالب درسي توانايي تكليف شب در پرورش قوه ابتكار، استقلال و مسئوليت دانش‌آموز ارزش در تقويت و تكميل كار انجام شده در خارج از مدرسه. توانايي تكليف شب در نزديك كردن خانه و مدرسه به يكديگر بعضي از پژوهشگران در تحقيق به اين نتيجه رسيدند كه بيشترين تاثير تكاليف شب بر موقعيت تحصيلي، مربوط به تكاليف است كه با پيشنهادهاي معلم يا نمره داده همراه است. 16-اثرات تكليف شب: در حوزه معرفتي علوم تربيتي در خصوص اثرات تكليف شب، تحقيقات نظري و تجربي فراواني صورت گرفته كه از جمله آنها مي توان به تحقيقات ذيل اشاره نمود: (هدجيز) در سال 1964 ميلادي كليه تحقيقات را جمع بندي كرده، اعلام نمود كه يك ارتباط مثبت بين تكليف شب و موفقيت تحصيلي وجود دارد. «گود» در سال 1964 ميلادي پس از مطالعه كليه تحقيقات نتيجه گيري نمود كه هيچ تكليفي نبايد در سطح ابتدايي به دانش آموزان داده شود مگر اينكه خود آنان داوطلب باشند و تكليف شب براي بچه ها نامناسب و غير مولد است. «بيل و فويل» در سال 1985 ميلادي پس از جمع بندي كليه تحقيقات تجربي در خصوص كارآيي تكليف شب اعلام كردند كه تاكنون 88 تحقيق تجربي از سال 1908 تا 1984 صورت گرفته است: نتايج تحقيقات فوق به شرح ذيل است: الف- 34 تحقيق تجربي نشان مي دهد كه تفاوت با معنايي به نفع تكليف شب نسبت به ساير روش هاي يادگيري در موفقيت تحصيلي داشته است. ج- 48 تحقيق تجربي نشان داده كه تكليف شب و ساير روش هاي يادگيري نتايج مشابهي را در موفقيت تحصيلي نشان داده كه تكليف شب و ساير روش هاي يادگيري نتايج مشابهي را در موفقيت تحصيلي شاگردان بوجود آورده است. «هريس كوپر» در سال 1989 ميلادي پس از اين كه حدود 100 مقاله و 100 گزارش مربوط به تكليف شب را مطالعه كرده اثرات مثبت و منفي تكليف شب و زمان مطلوب در مقاطع تحصيلي را به شرح زير جمع بندي نمود: اثرات مثبت تكليف شب: پيشرفت در يادگيري سريع به خاطر سپردن بهتر دانش حقايقي و اطلاعاتي درك بيشتر تفكر انتقادي بهتر، تشكيل مفاهيم، پردازش اطلاعات تقويت و غني سازي برنامه درسي اثرات تحصيلي بلند مدت اشتياق يادگيري در اوقات فراغت بهبود طرز تفكر نسبت به مدرسه 17-نظريات مختلف درباره تكليف شب: «خانم دكتر فردوسي روان شناس باليني» در دادن تكليف شب بايد توان دانش آموز مد نظر قرار گيرد. در غير اين صورت تكليفي مي‌تواند محصل را تا مرز بيزاري از مدرسه سوق دهد، علت عدم انجام تكليف عبارت است از زياد بودن وقت گير بودن و خارج از حد توان بودن و يا ضرورت نداشتن براي دانش آموز، ترس از سخت گيري و تنبيه معلم. «دكتر شريعتمداري» تا پايان سال سوم نيازي به دادن تكليف شب براي دانش آموز نيست. زيرا حجم كار بسيار اندك است و در طول ساعات كلاس معلم به راحتي قادر است از عهده‌ي آموزش بر آيد. اگر معلم احساس كند درصدي از دانش آموزان ضعيف هستند بايد براي اين عده تكليف بدهد در اين جا نيز بايد تكليف به اندازه اي باشد كه اوقات فراغت، استراحت و تفريح براي محصل باقي بماند. «دكتر يوسف كريمي استاد دانشگاه علامه طباطبايي»: براي تكليف شب فوايدي مترتب است كه عبارتند از: تكرار مطلب آموخته شده و تمرين آنها به منظور تثبيت آموخته ها احتمال تعليم آموخته ها و يافتن بينش هاي تازه و اضافي تقويت انضباط فردي و خود نظم دهي آموختن صبر و حوصله و ثبات و استقامت پر كردن اوقات فراغت شاگردان به شكل سالم «آقاي دكتر قاسم قاضي استاد دانشگاه»: در دادن تكليف شب به هر دانش آموز به بهره هوشي وي توجه شود زيرا دانش آموزان يك كلاس در حقيقت هيچ كدام مثل هم نيستند. سيماي تكليف شب در اوايل ذقرن بيستم جهتي خاص پيدا مي‌كند و آن بدان جهت بوده كه: (ذهن انسان را به مثابه عضله اي فرض مي كردند كه مي تواند با تمرين هاي ذهني يا حفظ كردن تقويت شود و از آنجا كه عمل حفظ كردن مي توانست در منزل صورت بگيرد، بنابراين تكليف مدرسه موضوع مثبتي تلقي مي شد). يكي از محققين كه در جهت تغيير طرز تفكر فوق الذكر تلاش فراوان كرد، پستالوزي بود او ديدگاه نويني را مطرح كرد كه عامل شكست محصل را ناتواني معلم در جلب رضايت و حفظ علاقه او مي دانست، ضمن عامل تشخيص عامل (علاقه) (هربارت) اعلام كرد كه (علاقه از دانش آموز مي رويد) كه هرگاه دانش آموزي علمي را به خوبي فراگيرد، براي يادگيري هاي بعدي آماده و مشتاق تر مي گردد. اغلب بينش هاي معاصر، به تحرك، قدرت ابتكار و مسئوليت پذيري محصل در امور يادگيري بها مي دهد و بر اين هدف تاكيد مي كنند كه دانش آموز هرچه بهتر و موثرتر از اوقات خارج از مدرسه اش در جهت يادگيري بهره برد. تاريخ آموزش و پرورش نشانگر اين است كه تكليف همواره به عنوان يكي از عوامل مهم در تحقيق يادگيري مطرح بوده است. در هر دوره متناسب با برداشتي كه از يادگيري وجود داشته است. شكل و نوع تكليف نيز متفاوت بوده است. اما امروزه باتعريفي كه از يادگيري مي شود توقع اهدافي فراتر از آن وجود دارد، به همين دليل از تكاليف خانه به عنوان تمريني جهت تثبيت توانايي كسب شده استفاده مي گردد. 18-تاريخچه تكليف شب تكليف شب تعلق به دوران خاصي ندارد و همواره براي دانش‌آموزان، معلمان و اوليا مطرح بوده است. و نظريات موافق و مخالف آن را برانگيخته است. آنان كه نظر مخالف دارند تكليف شب را در سطح ابتدايي كاري بيهوده مي دانند و عقيده دارند كه كودكان پس از يك روز طولاني و خسته كننده در مدرسه وقتي به خانه مي رسند بهتر است اوقات خود را با استراحت بازي و يا اشتغال به يك كار سرگرم كننده و به هر فعاليتي غير درسي بگذراند. و اين طور استدلال مي كنند كه حجم زياد دروس و كمبود وقت براي استراحت و تفريح و علاقه خود به درس خواندن تمركز خود را نيز از دست مي دهند و به صورت شاگرداني كسل، بي توجه و مايوس در مي آيند. عذرا مهنوش، معلم پايه، پنجم ابتدايي در مورد اهميت تكاليف در يادگيري دروس چنين اظهار مي دارد: اگر به بچه ها تمرين براي منزل ندهيم، درس هايي را كه در طول روز در مدرسه آموخته اند فراموش مي كنند. من هر روز تكاليف روز قبل را مي بينم تا مطمئن شوم كه درسشان را خوب ياد گرفته اند. نكته ديگري كه دليل مخالفت برخي از اوليا و مربيان تعليم و تربيت من جمله نويسنده فرانسوي فيليپ اين است كه تكاليف درسي خانه به خصوص اگر پيچيده و سنگين باشد مي تواند تبعيضات اجتماعي را تشديد كند، زيرا تنها دانش آموزاني كه از داشتن پدر و مادري تحصيل كرده و محيط خانوادگي مطلوبي بهره‌مندند مي توانند در محيطي آرام و پر انگيزه براي انجام تكاليف كار كنند و از نظرات و كمك اولياي خود كه دچار مشكل مي شوند برخوردار مي‌گردند. بديهي است چنين امكاني براي دانش آموزان متعلق به قشر محروم جامعه وجود ندارد. و در عوض عده اي موافق دادن تكليف شب هستند. وقتي كه با معلمان درباره تكليف شب صحبت مي كنيم اغلب آنان عقيده دارند كه اين اولياي دانش آموزان هستند كه بر دادن تكليف درسي در خانه تاكيد دارند. نتيجه يك همه پرسي كه چندي پيش توسط يك روزنامه فرانسوي درباره تكليف شب انجام گرفت معلوم داشت كه بسياري از معلمان عقيده دارند كه كودكان و نوجوانان علاقه مند به تكاليف درسي در خانه هستند و به شرط اين كه طولاني نباشد بنابر عقيده اين معلمان، تكليف شب باعث مداومت ارتباط بين مدرسه و شاگردان مي شود و يا مانع مي گردد كه بچه ها در بازگشت به خانه مدرسه وظايف تحصيلي خود را فراموش كنند. اوليايي كه موافق تكليف شب هستند آن را وسيله اي براي تشخيص توانايي هاي درسي فرزندانشان مي دانند و معتقد هستند كه با نظارت به تكاليف متوجه مي شوند كه آنان تا چه حد مطالب را آموخته چه كمبودهايي دارند اين قبيل اوليا معتقدند كه تكاليف درسي شاگردان مي تواند وسيله اي براي برقراري ارتباط بين خانه و مدرسه باشد، زيرا اوليا از طريق نظارت بر تكاليف متوجه مي شوند در مدرسه چه مي گذرد و چه تغييراتي در محتوا روش و برنامه هاي درسي داده شده است. اين امر باعث مي شود كه آنان در مواردي به مدرسه رجوع كنند و معلم فرزندانشان را ملاقات كنند. سيماي تكليف شب در اوايل قرن بيستم جهتي خاص پيدا ميكند و آن بدان جهت بوده است كه: ذهن انسان را به مثابه عضله اي فرض مي كردند كه مي تواند با تمرين هاي ذهني يا حفظ كردن تقويت شود و از آن جا كه عمل حفظ كردن مي توانست در منزل صورت بگيرد بنابراين تكليف مدرسه به عنوان موضوع مثبتي تلقي مي‌شد. يكي از محققين كه در جهت تغيير طرز تفكر فوق الذكر تلاش فراوان كرد، پستالوزي بود او ديدگاه نويني را مطرح كرد كه عامل شكست محصل را ناتواني معلم در جلب رضايت و حفظ علاقه او مي دانست، ضمن تشخيص عامل علاقه «هربارت» اعلام كرد: «علاقه از دانش آموز مي رويد» كه هر گاه دانش آموزي علمي را به خوبي فرا گيرد، براي يادگيري هاي بعدي آماده و مشتاق تر مي گردد. اغلب بينش هاي معاصر به تحرك، قدرت ابتكار و مسئوليت پذيرري محصل در امور يادگيري بها مي دهند و بر اين هدف تاكيد مي كنند كه دانش آموز هرچه بهتر و موثرتر از اوقات خارج از مدرسه اش در جهت يادگيري بهره برد. تاريخ آموزش و پرورش نشان گر اين است كه تكليف همواره به عنوان يكي از عوامل مهم در تحقيق يادگيري مطرح بوده است. در هر دوره متناسب با برداشتي كه از يادگيري وجود داشته است شكل و نوع تكليف نيز متفاوت بوده است. اما امروزه با تعريفي كه از يادگيري مي شود توقع اهدافي فراتر ازآن وجود دارد. به همين دليل از تكاليف خانه به عنوان دليل تنوع ديدگاه ها در زمينه تعليم و تربيت نظريه هاي متفاوتي در خصوص تعيين تكليف خانه براي دانش آموزان وجود دارد. برخي از متخصصيني كه انجام تكاليف درسي را مفيد مي دانند دكتر علي سيف متخصصين روانشناس پرورشي است و وي اظهار مي دارد بخش عمده يادگيري بايد در كلاس انجام شود و فعاليت هاي درسي خارج از مدرسه بايد مكلمل يادگيري فعاليت هاي مدرسه باشد. در شرايطي توضيحاتي كه در كلاس داده مي شود براي يادگيري بعضي از دانش آموزان كفايت مي‌كند. اما بعضي ديگر ممكن است چنين نباشد و لذا نياز به تمرين و مرور بيشتري داشته باشند كه د راين صورت مي توان با دادن تكاليفي متناسب با نياز هر دانش آموز او را در اين امر ياري كرد. دكتر سيف بر ضرورت تشخيص توانايي هاي دانش آموزان در دوره هاي مختلف سني و نيز در نظر گرفتن تفاوت هاي درسي ميان ايشان تاكيد نموده است وي مي گويد: حجم تكاليف بايد در حد معقول و متناسب با توانايي هاي دانش آموزان باشد. در سال هاي اول مدرسه بايد حتي المقدور تكاليف را محدود كرده و در شرايطي كه امكانات اجازه دهد بچه ها بيشتر تكاليفشان را در مدرسه و تحت نظر معلم انجام دهند. با بالا رفتن سطح تحصيلات در تدريس نياز به كار خارج از كلاس بيشتر مي شود تا جايي كه در مقاطع دانشگاهي بخش ععده فعاليت هاي مربوط به يادگيري به عهده دانشجوست نه معلم. وي مي گويد: تكليف بايد بيشتر جنبه حل مسئله داشته باشد و يا تمرين آن چه در مدرسه ياد گرفته شده است باشد. عمده روانشناسان و صاحب نظران تعليم و تربيت ضمن توجه به امنيت عامل تمرين و تكرار در يادگيري هاي پايدار بر چگونگي تحقق اين امر تاكيد فراوان داشته اند چرا كه تكرار يا تمرين خود به خود اثري در تكميل يادگيري نمي تواند داشته باشد مگر اين كه با انگيزه هاي دروني و محرك هاي بيروني توام گردد. بدون ترديد از جمله عوامل موثر در يادگيري، تكرار و تمرين و مهارت است و تكرار اكتسابهاي آموزشگاهي سبب يادگيري بهتر و به خاطر سپردن آموخته هاست، اما آنچه كه در اين ارتباط حائز اهميت مي باشد چگونگي تكرار مطالب و تمرين سرمشق هاست و بديهي است تمرين يا تكرار درس هاي آموزشگاهي زماني مي تواند مفيد واقع گردد كه عوامل موثر در يادگيري نيز مورد توجه باشد. يعني بدون آمادگي ذهني و رواني و بدون انگيزه، دقت، توجه و ادراك صحيح موضوع مورد مطالعه، صرف تكرار نمي تواند چندان موثر واقع شده، تغييرات نسبتاً پايداري در رفتار يادگيرنده ايجاد كند. بنابر آن چه كه در فرايند يادگيري موثر است مي بايست در امر تكرار و تمرين يادگيري هاي نخستين نيز مورد نظر باشد. اين نظر پرواضح است كه اگر موضوع يادگيري يا دريافت هاي ذهني در اوقات مختلف و موقعيت هاي متنوع به گونه اي تكرار نشود، فراموش مي گردد زمان از جمله عوامل موثر در فراموشي سريع است. از جمله متخصصيني كه انجام تكاليف درسي را مفيد مي داند دكتر علي سيف است وي در مورد اهميت و نقش تكليف در تحقق يادگيري معتقد است: علاوه بر كنترل انجام تكاليف لازم است كه تكاليف بررسي و تصحيح گردند زيرا با انجام اين روش معلم از ضعف هاي يادگيري هر دانش آموز و احتمالاً ضعف هاي تدريس خود آگاهي يابد. مشق شب به منظور يادگيري بيشتر و عميق تر انجام مي شود اين امر بر يكي از قانونهاي يادگيري (تكرار و تمرين) استوار است. و چنانچه عملي پيامد خوشايندي براي موجود زنده نداشته باشد كم كم تكرار خاصيت خود را از دست مي دهد. يعني قانون تمرين همراه با قانون اثر مي تواند در تثبيت يادگيري ثمربخش باشد. بدين سبب بر معلم است كه تكاليف هاي دانش آموزان را به دقت مورد بررسي قرار مي دهد و ضمن ارج نهادن به كار و فعاليت دانش آموزان اشكالات آنان را متذكر گردد. پروفسور گوردون مي نويسد كه تكليف شب به عنوان موضوع تربيتي در سال 1842 مورد مباحثه متخصصان علوم تربيتي در انگلستان قرار گرفت و در سال 1892 در نخستين شماره هاي دائره المعارف تعليم و تربيت آمده است كه بچه ها كمتر از 9 سال آماده نيستند كه تكاليف جديدي در خانه انجام دهند. جن و استيونس 1989 پس از مقايسه نگرش دانش آموزان چيني و ژاپني و آمريكايي به اين نتيجه رسيده اند كه در كشورهايي كه به پيشرفت تحصيلي اهميت بيشتري داده مي شود، تكليف شب نيز از مقام بالاتري برخوردار است از ميان دلايلي كه براي دادن تكليف شب در كتاب (تكليف شب به عنوان تجربه يادگيري) مطرح مي شود اين موارد را مي توان مد نظر داشت: فايده و سود آن به عنوان يك نظام دهنده فكر و انديشه نقش آن به عنوان رفع كننده محدوديت هاي زماني به منظور ارائه حجم بيشتر مطالب درسي. توانايي تكليف شب در پرورش قوه ابتكار، استدلال و مسئوليت دانش آموز. ارزش در تقويت و تكميل كار انجام شده در خارج از مدرسه. توانايي تكليف شب در نزديك كردن خانه و مدرسه به يكديگر. 19-تحقيقات انجام شده در ايران: از نتايج تحقيقات خانم طوبي ذوالفقاري در اين زمينه: الف- تكاليف خارج از كلاس بيشتر به صورت مشق و رونويسي است و كمتر جنبه ابتكاري و ابداعي دارد. ب-اكثر دانش آموزان نسبت به انجام دادن تكاليف خارج از مدرسه نگرش مثبت داشته اند اما عده ي زيادي از آنان تكاليف كلاسي را مفيد تر از تكاليف خارج از كلاس مي دانند. ج- عده كمي از دانش آموزان مطرح كرده اند كه ميزان تكاليف تعيين شده خارج از توان آنها است. د-كليه معلمان پايه هاي سوم تا پنجم عقيده داشته اند كه انجام دادن تكاليف كلاسي بيش از تكاليف خارج از كلاس در پيشرفت تحصيلي دانش آموزان تاثير دارد. 2-تحقيقي با عنوان (بررسي وضعيت تكليف شب در مدارس ابتدايي توسط خانم زهرا بازرگان در سال 1372). كه هدف بررسي وضعيت تكليف شب دانش آموزان مدارس ابتدايي و تشخيص نارسايي ها و كمبودهاي اين وظيفه آموزش در تهران بوده است. در اين تحقيق نظريات دانش آموزان، اوليا و معلمان در مورد ابعاد مختلف تكليف شب مورد بررسي قرار گرفته است. 3-تحقيق ديگر توسط آقاي صفارپور با عنوان بررسي وضعيت تكليف در پايه‌هاي اول، دوم و سوم در سه بعد معلم، كتابهاي درسي و دستور العمل هاي صادره از سوي وزارت آموزش و پرورش انجام گرفته است. هدف از تكليف شب در اين تحقيق عبارتند از: تثبيت يادگيري دانش آموزان، اطلاع از ميزان آموخته ها ونقاط ضعف دانش آموزان و داشتن برنامه مشخص در منزل مي‌باشد كه جامعه آماري آن دبستانهاي مناطق 20 گانه شهر تهران در سال 70-69 بود. 4-تحقيق ديگر در مورد (بررسي ميزان، علاقه دانش آموزان پسر پايه پنجم ابتدايي در انجام تكليف شب مدرسه در درس فارسي) توسط خانم اكرم ابراهيمي ستوده سال 77-76 در آموزش و پرورش ناحيه 4 كرج انجام گرفته كه هدف هاي آن بدين قرار است: بررسي رابطه بين نوع تكليف شب و ميزان علاقه دانش آموزان بررسي رابطه بين ميزان تكليف شب و ميزان علاقه دانش آموزان بررسي رابطه بين انجام تكليف شب و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان كه نتايج بدست آمده از اين پژوهش به قرار زير است: اكثريت معلمان به دانش آموزان خود تكليف رياضي مي دهند. اكثريت دانش آموزان به انجام تكاليف شب علاقه زيادي دارند. بيشتر دانش آموزان دوست دارند كه تكاليف خود را در كلاس با نظارت معلمان انجام دهند. علاقه به معلم تا حدود زيادي مي تواند در انجام تكاليف شب موثر و نظارت و كنترل تكليف از طرف معلم را عامل مهمي در انجام تكليف مي دانند. تحقيق ديگر (بررسي رابطه حجم ونوع تكليف شب با پيشرفت تحصيلي دانش آموزان از ديدگاه معلمان مدارس دختر ابتدايي آموزش و پروش ناحيه 4 كرج) از بتول علي رمضاني ماهونكي سال 78-77 كه هدف اين تحقيق پي بردن به نقاط ضعف و قوت تكليف و اين كه معلمان چه نوع تكاليفي را مناسبتر و كاراتر مي دانند و دادن پيشنهادات و راه حل هايي براي موثر كردن تكاليف درسي آموزشي بوده است. الف – منابع و مآخذ تكليف شب از ديدگاه متخصصين تعليم و تربيت، معاونت آموزشي اداره كل سال 1372 نشريه ماهانه آموزشي تربيتي پيوند شماره 124 رشد معلم، سال دهم، چاپ 1370 – شماره 1 فصلنامه تعليم و تربيت، سال دهم، شماره 2 تابستان 73 شماره مسلسل 38 پيوند، نشريه ماهانه تربيتي و پرورشي چاپ 1370 – نگرش دوباره به مشق‌هاي شب يا تكاليف درسي توكلي، مهين، تكليف شب از ديدگاه تحقيقات تربيتي فصل نامه تعليم و تربيت شماره مسلسل 25 بهار 1370 ماهنامه تربيت ، سال دهم، شماره نهم مجله پيوند، دكتر زهرا بازرگان، سال 1370 شماره 147 10- سيف، علي اكبر (مترجم) – مقدمه اي بر نظريه هاي يادگيري ج 1 11- ماهنامه آموزشي و تربيتي پيوند، شماره 150 سال 1371 12- ماري آن دويل ترجمه حقيقي، قزويني فاطمه، تكليف شب به عنوان يك تجربه يادگيري 13- ماهنامه آموزشي تربيتي پيوند شماره 152 سال 1370 14- رشيد پور، احسان، معني دار كردن تكاليف براي دانش آموزان 15- رشد آموزش ابتدائي اسفند ماه 1377 شماره 14 16- روزنامه سلام، سال هفتم چاپ 1376 شماره 1942 17- نامعلي، علي محمد، روانشناسي آموزش خواندن 18- ماري ان دويل تيس باربر، تكليف شب به عنوان يك تجربه يادگيري، ترجمه فاطمه فقيهي، تهران، مركز تحقيقات آموزش.