صفحه محصول - مقاله خوشنو يس

مقاله خوشنو يس (docx) 17 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 17 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

خوشنو يس ي به معن ي ز يبانو يس ي يا نوشتن همراه با خلق ز يبا ي ي است. گاه ي درک خوشنو يس ي به عنوان يک هنر مشکل است. به نظر م ي‌رسد برا ي درک و لذت بردن از تجربه بصر ي خوشنو يس ي با يد بدان يم خوشنو يس افزون بر نگارش يک متن، سع ي داشته اثر ي هنر ي با ارزش‌ها ي ز يبا ي ي شناخت ي خلق کند.[۱] از ا ين رو خوشنو يس ي با نگارش سادهٔ مطالب و حتا طراح ي حروف و صفحه آرا ي ي متفاوت است. همچن ين از آنجا ي ي که ا ين هنر جنبه‌ها ي ي از سنت را در دل خود دارد با يد آن را تا حد ي از نقاش يخط که مبتن ي بر ارزش‌ها ي گراف يک ي مدرن و کارها ي چاپ ي است متما يز کرد. خوشنو يس ي تقر يبا در تمام فرهنگ‌ها به چشم م ي‌خورد اما در مشرق زم ين و به‌و يژه در سرزم ين‌ها ي اسلام ي و ا يران در قله هنرها ي بصر ي واقع است. خوشنو يس ي اسلام ي و ب يش از آن خوشنو يس ي ا يران ي تعادل ي است ح يرت‌انگ يز م يان تمام ي اجزا و عناصر تشک يل دهندهٔ آن. تعادل م يان مف يد و مورد مصرف بودن از يک سو و پو يا ي ي و تغ ي ير شکل يابندگ ي آن از سو ي د يگر؛ تعادل م يان قالب و محتوا که با آراستگ ي و ملا يمت تام و تمام م ي‌تواند شکل مناسب را برا ي معان ي مختلف فراهم آورد. اگر در نظر داشته باش يم که خوشنو يس ي اسلام ي و ا يران ي براساس قالب‌ها و قواعد و نظام‌ها ي بس يار مشخص ي شکل م ي‌گ يرد و هر يک از حروف قلم‌ها ي مختلف از نظام شکل ي خاص، و تا حدود ز ياد ي غ يرقابل تغ ي ير، برخوردارند. آنگاه درم ي‌ ياب يم که ا يجاد قلم‌ها ي تازه و يا ش يوه‌ها ي شخص ي خوشنو يسان بر مبنا ي چه ابداع و رعا يت ح يرت‌انگ يز ي پد يدار م ي‌شود. در خوشنو يس ي اندازه هر حرف و نسبت آن با سا ير حروف با دقت بس يار بالا ي ي مع ين شده‌است و هر حرف به صورت يک «مدول» ثابت درم ي‌آ يد که تخط ي از آن به‌منزله ناد يده گرفتن توافق ي چندصدساله‌است که هم يشه م يان خوشنو يس و مخاطب برقرار بوده و با رضا يت طرف ين حاصل م ي‌آمده‌است. حت ي ترت يب شکل کلمات ن يز براساس مبان ي مشخص ي تع ي ين م ي‌شده که در «رسم‌الخط»ها و «آداب‌المشق»ها از جانب اسات يد بزرگ تنظ يم و ارائه شده‌است. قرارگ ير ي کلمات ن يز- يعن ي «کرس ي»- هر سطر هر چند نه به صورت کاملاً پ يش‌ب ين ي و تکل يف شده - که ناممکن بوده‌است - اما به‌شکل «سل يقه مطلوب» زم ينه ز يبا ي ي شناخت ي پ يشنهاد ي خاص خود را دارا بوده‌است. خوشنو يس ي در کشورها ي مختلف خوشنو يس ي سنت ي چ ين ي هرچند خوشنو يس ي در مشرق زم ين اهم يت و توسعه کامل ي يافته‌است اما اشکال ي از آن را در کل يه فرهنگ‌ها م ي‌توان يافت. واژهٔ خوشنو يس ي يا Calligraphy از قرن پانزدهم م يلاد ي وارد دا يرهٔ لغات فرهنگ‌ها ي لات ين ي شد و تنها پس از قرن نوزدهم به عنوان يک اصطلاح شناخته شده مطرح گشت، اما از د ير باز به‌و يژه در کشورها ي خاور دور و کشورها ي اسلام ي ازجمله ا يران، خوشنو يس ي به عنوان هنر ي شاخص مطرح بوده‌است. دراروپا اگرچه از د يرزمان دولت و کل يسا به ز يبانو يس ي توجه نشان م ي‌دادند(مانند کت يبه‌ها ي روم ي و يا برخ ي نسخه‌ها ي خط ي انج يل) خوشنو يس ي در اروپا يک هنر فرع ي و وابسته به کتابخانه‌ها و محافل طلاب بود. [۲] خوشنو يس ي چ ين ي از ک يف يت انتزاع ي و تصو ير ي خاص ي برخوردار است که ب يان اند يشه و احساس را ممکن م ي‌سازد و از ا ين رو با نقاش ي قرابت دارد.[۳] در کشورها ي ي مانند ژاپن و کره ن يز تاحد ي وضع به هم ين صورت بود. به طور کل ي در خاور دور هنر خوشنو يس ي هرچند ب يشتر نزد کاهنان و متول يان امور مذهب ي رواج داشت اما در کنار نقاش ي رشد شگرف ي کرد. پ يدا يش خط فارس ي پ يش از اسلام خطوط گوناگون ي از جمله م يخ ي و پهلو ي و اوستا ي ي در ا يران رواج داشته‌است اما با پ يدا ي ي د ين اسلام ن ياکان ما الفبا و خطوط اسلام ي را پذ يرا شدند. تار يخ شکل گ ير ي خط عرب ي و ش يوهٔ نگارش آن چندان به پ يش از اسلام بر نم ي‌گردد و تقر يبا همزمان با گسترش اسلام و در سال‌ها ي آغاز ين فتوحات اسلام ي شکل گرفت. هرچند ا يران يان خط کنون ي خود را از عرب‌ها وام گرفته‌اند، با ا ين حال در تکامل ا ين خط و در تبد يل آن به هنر خوشنو يس ي نقش عمده‌ا ي داشته‌اند. ا يجاد نقطه و اِعراب در خط عرب ي را به‌فرد ي بنام ابواسعد دؤل ي الفارس و در سدهٔ اول هجر ي نسبت داده م ي‌شود که ب يشتر برا ي جلوگ ير ي از اشتباه خواندن قرآن توسط غ ير عرب‌زبانان ازجمله ا يران يان انجام شد.[۴] علت پ يدا يش الفبا چون در زبان مصر ي گاو را اوا م ي‌گفتند لذا در ترس يم گاو فقط سر آن را که به صورت الف بود رسم کردند و شتر که در زبان مصر ي ج يمل م ي‌گفتند و به شکل هفت لات ين بود رسم کردند و ج يم گفتند و هم‌چن ين ب يت را که خانه باشد يک مربع مستط يل رسم م ي‌کردند در مرحله تقط يع فقط يک ضلع آن را رسم کردند و آن را ب نام نهادند و هم ين طرز تا آخر حروف الفباء و در نت يجه حروف ي مستقل و باصدا تحص يل گرد يد و همگام ي که فن يق ي‌ها با مصر ي‌ها ارتباط يافتند ا ين خط را گرفته تکم يل کردند و خط فن يق ي بدست آمد. و از آن خط خطوط کوف ي و يونان ي و عبر ي و امثال آن تشک يل گرد يد. خوشنو يس ي اسلام ي نمونه‌ا ي از خط کوف ي اول يه نوشتار اصل ي: خوشنو يس ي اسلام ي خوشنو يس ي همواره برا ي مسلمانان اهم يت ي خاص داشته‌است. ز يرا در اصل آن را هنر تجسم کلام وح ي م ي‌دانسته‌اند. آنان خط ز يبا را نه فقط در استنساخ قرآن بلکه در اغلب هنرها به‌کار م ي‌بردند.[۵] خوشنو يس ي يا خطاط ي در کل يه کشورها ي اسلام ي همواره به عنوان والاتر ين هنر مورد توجه بوده‌است. مردمان ا ين سرزم ين‌ها به‌و يژه ا يران يان در اوج قدرت و نها يت ظرافت در ا ين هنر تجل ي يافت و خوشنو يس ي به مانند محور ي در م يان سا ير هنرها ي بصر ي ا يفا ي نقش کرده‌است. خوشنو يس ي از قرون اول يه اسلام ي تا کنون در کل يه کشورها ي اسلام ي و مناطق تحت نفوذ مسلمانان با حساس يت و قدرت تمام در اوج جر يانات هنر ي بوده‌است. قد يم ي‌تر ين نسخه قرآن به خط کوف ي است و به عل ي بن اب ي‌طالب(ع) منسوب است. پس از قرن پنجم هجر ي، خط کوف ي تقر يباً جا ي خود را به خطّ نسخ داد که حروف آن بر خلاف حروف زاو يه‌دار خطّ کوف ي منحن ي و قوس‌دار است.[۶] در اوا يل قرن چهارم سال ۳۱۰ هجر ي قمر ي ابن مقله ب يضاو ي ش يراز ي خطوط ي را بوجود آورد که به خطوط ششگانه يا اقلام سته معروف شدند که عبارتند از : محقق، ر يحان، ثلث، نسخ، رقاع و توق يع. که وجه تما يز آنها اختلاف در شکل حروف و کلمات و نسبت سطح و دور در هر کدام م ي‌باشد. همچن ين او برا ي ا ين خطوط قواعد ي وضع کرد که يه اصول دوارده‌گانه خوشنو يس ي معروفند و عبارتند از: ترک يب، کرس ي، نسبت، ضعف، قوت، سطح، دور، صعود مجاز ي، نزول مجاز ي، اصول، صفا و شأن.[۷] يک قرن بعد از ابن مقله، ابن بواب برا ي خط نسخ قواعد ي تازه ا يجاد کرد و ا ين خط را کامل نمود در قرن هفتم جمال الد ين ياقوت مستعصم ي به ا ين خط جان تازه‌ا ي بخش يد و قرآن کر يم را برا ي چند ين بار کتابت نمود. [۸] س ير خط در ا يران در ا يران پس از ا ينکه خط تصو ير ي تبد يل به م يخ ي گرد يد و مدت ي م يخ ي و آشور ي و بابل ي و اوستائ ي نوشته م ي‌شد پس از پ يدا يش خط حروف ي در مصر و فن يق يه و سرا يت آن به يونان در دوره اقتدار سلوک يها خط مزبور رواج يافت و چنانچه م ي‌ب ين يم سکه آنها بهمان خط است و سپس اشکان يها هم همان خط را دنبال کردند و در زمان ساسان يان خط پهلو ي با خط حروف ي خ يل ي نزد يک شد تا ا ينکه بعد از اسلام خواه ناخواه خط کوف ي در ا يران رواج يافت و مس ير ترق ي خود را پ يمود و از کوف ي ب ي‌نقطه به نقطه‌دار و نسخ و نستعل يق و ثلث و رقاع و شکسته و غبار و امثال آن ترق ي کرد. در قرون ي که خط در ا يران و ممالک اسلام ي س ير صعود ي م ي‌کرد هنرمندان ي از مسلم ين برخاسته‌اند که هم يشه در تار يخ جا ي آنان باز است و سزاوار است که نام آنان برا ي ابد باق ي بماند. خوشنو يس ي ا يران ي نمونه‌ا ي از خط نستعل يق به‌شکل چل يپا- م يرعمادحسن ي - ا يران برگ ي از قرآن به خط کوف ي - ا يران - قرن يازدهم - ا يران يان حتا در خطوط را يج در سا ير سرزم ين‌ها ي اسلام ي ش يوه‌ها ي خاص خود را پد يد آوردند. نوشتار اصل ي: خوشنو يس ي ا يران ي درحال ي که عمدهٔ تبد يل نگارش معمول ي کلمات به خوشنو يس ي هنرمندانه به عهده ا يران يان بوده‌است، رفته رفته ا يران يان سبک و ش يوه‌ها ي ي مختص به خود را در خوشنو يس ي ابداع کردند. هرچند ا ين ش يوه‌ها و قلم‌ها ي ابداع ي در سا ير کشورها ي اسلام ي هم طرفداران ي دارد اما ب يشتر مربوط به ا يران و کشورها ي تحت نفوذ آن همچون کشورها ي آس يا ي م يانه، افغانستان، پاکستان و هند م ي‌باشد. در ا ين منطقه ن يز خوشنو يس ي همواره به عنوان والاتر ين شکل هنرها ي بصر ي مورد توجه بوده و دارا ي لطافت ي خاص است. در ا يران پس از فتح اسلام، خطّاط ي به ش يوهٔ نسخ وجود داشت. در زمان حکومت ا يلخان يان، اوراق مذهّب کتاب‌ها نخست ين بار با نقش‌ها ي تز ي ين ي ز ينت يافت. در زمان حکومت ت يمور يان در ا يران، خط و خوشنو يس ي به اوج کمال خود رس يد. م يرعل ي تبر يز ي با ترک يب خط نسخ و تعل يق، خط نستعل يق را بن يان نهاد. مشهورتر ين خطاط قرآن در ا ين دوره با يسنقر م يرزا بود.[۹] آنچه که به عنوان ش يوه‌ها يا قلم‌ها ي خوشنو يس ي ا يران ي شناخته م ي‌شود ب يشتر برا ي نوشتن موتون غ ير مذهب ي نظ ير د يوان اشعار، قطعات ظر يف هنر ي و يا برا ي مراسلات و مکاتبات ادار ي ابداع شده و به‌کار رفته‌است. ا ين در حال ي است که خط نزد اعراب و ترکان عثمان ي ب يشتر جنبه د ين ي و قدس ي داشته‌است. هرچند آنان ن يز برا ي امور منش ي‌گر ي و غ ير مذهب ي قلم‌ها ي ي را ب يشتر به‌کار م ي‌برند، اما اوج هنرنما ي ي آنان - بر خلاف خوشنو يسان ا يران ي- در خط ثلت و نسخ و کتابت قرآن و احاد يث قابل رو يت است. در ا يران ن يز برا ي امور مذهب ي مانند کتابت قرآن يا احاد يث و روا يات و همچن ين کت يبه‌نو يس ي مساجد و مدارس مذهب ي ب يشتر از خطوط ثلث و نسخ بهره م ي‌گرفتند که نزد اعراب رواج ب يشتر ي دارد. هرچند ا يران يان در ا ين قلم‌ها ن يز ش يوه‌ها ي ي مجزا و مختص به خود آفر يده‌اند. خط تعل يق را م ي‌توان نخست ين خط ا يران ي دانست. خط تعل يق که ترسل ن يز نام يده م ي‌شد از اوا يل قرن هفتم پا به عرصه گذاشت و حدود يکصد سال دوام داشت تعل يق از ترک يب خطوط نسخ و رقاع به وجود آمد و کس ي که ا ين خط را قانونمند کرد خواجه تاج سلمان ي بود. که بعدها به وس يله خواجه عبدالح ي منش ي استر اباد ي بدان قواعد و اصول ب يشتر ي بخش يده شد.[۱۰] پس از خط تعل يق که نخست ين خط شکل گرفته ا يران ي بود. در قرن هشتم م يرعل ي تبر يز ي (۸۵۰ هجر ي قمر ي) از ترک يب و ادغام دو خط نسخ و تعل يق خط ي بنام نسختعل يق بوجود آورد که نام آن در اثر کثرت استعمال به نستعل يق تغ ي ير پ يدا کرد. ا ين خط بس يار مورد اقبال واقع شد و موجب تحول عظ يم ي در هنر خوشنو يس ي گرد يد. [۱۱] و بعدها در دوران شاه عباس صفو ي به دست م يرعماد حسن ي به اوج ز يبا ي ي و کمال رس يد. خط نستعل يق علاوه بر خوشنو يسان ي که در ح يطه ا يران کنون ي م ي‌ز يستند. در خراسان بزرگ و کشورها ي آس يا ي م يانه، افغانستان و به‌و يژه خوشنو يسان دربار گورکان يان در هندوستان (که تعلق خاطر و يژه‌ا ي به فرهنگ ا يران ي داشتند) رشد و پ يشرفت قابل توجه ي کرد. بطور کل ي قرنها ي نهم تا يازدهم هجر ي را م ي‌توان قرن‌ها ي درخشان در هنر خوشنو يس ي در ا يران دانست. در اواسط قرن يازدهم سوم ين خط خالص ا يران ي يعن ي شکسته نستعل يق به دست مرتض ي قل ي خان شاملو حاکم هرات با تغ ي ير دادن خط نستعل يق ابداع شد. علت پ يدا يش آن را م ي‌توان به سبب ن ياز به تندنو يس ي و راحت‌نو يس ي در امور منش ي‌گر ي و ب يش از آن ذوق و خلاق يت ا يران ي دانست. همانطور ي که بعد از پ يدا يش خط تعل يق، ا يران يان به‌خاطر سرعت در کتابت، شکسته تعل يق آن‌را ن يز بوجود آوردند.[۱۲] درو يش عبدالمج يد طالقان ي ا ين خط را به کمال رساند. در دوران قاجار خط کاربرد اصل ي خود يعن ي کتابت را از دست داد. از يک سو با تاک يد و توسعه س ياه‌مشق‌نو يس ي به سمت هنر ناب رفت و از د يگر سو با پد يد آمدن روزنامه‌ها و چاپ سنگ ي خود را به هنرها ي کاربرد ي نزد يک شد. در دوران پهلو ي روند ن يازها ي مدرن تجار ي و تبل يغ ي حط را از کنج کتابخانه‌ها و مجموعه‌ها ي خصوص ي به بستر اجتماع کشاند و جر يانات هنر ي مدرن ي ش يوه‌ها ي ي چون نقاش يخط را به‌وجود آوردند که کماکان مورد توجه محافل هنر ي جهان است. در سالها ي پس از انفلاب اسلام ي خوشنو يس ي با اقبال عموم ي روبرو شد و انجمن خوشنو يسان ا يران که در سال ۱۳۲۹ تشک يل شده بود نقش بارز ي در رشد و توسعه کم ي و ک يف ي ا ين هنر به عهده گرفت. همچن ين خط ز يبا معل ي در سال‌ها ي پس از انقلاب با تاث ير از خطوط اسلام ي - ا يران ي ثلث و شکسته نستعل يق توسط هنرمند توانمند آقا ي عجم ي ابداع گرد يد و مورد استقبال ز ياد ي هم قرار گرفت. خط کوف ي و وجه تسم يه آن خط کوف ي که مشتق از خط سطرنج يل ي سر يان ي بود در ب ين‌النهر ين رواج يافت و اول کس ي که آن خط را در جز يره العرب رواج داد حرب بن ام يه بن عبد شمس از فضلا ي قر يش بود و برا ي تحص يل خط کوف ي از مکه به طرف ح يره (کوفه) حرکت کرده و زمان ي دراز در آنجا بماند و از استادانت فن طر يقه و ش يوه نوشتن خط کوف ي را ب ياموخت تا خود در ا ين فن استاد شد سپس بمکه مراجعت کرد و عده‌ا ي از قر يش نزد او تعل يم گرفتند و بتدر يج ا ين خط در مکه و جز يره العرب مشهور بخط کوف ي گرد يد- ز يرا ا ين خط به وس يله حرب از کوفه به جز يره‌العرب آمده بود- بعد از حرب ابوطالب عم پ يغمبر و پدر حضرت ام يرالمؤمن ين عل ي (ع) و عفان بن اب ي‌العاص در نوشتن خط کوف ي اشتهار يافتند و اول کس يکه خط کوف ي را در تحت نظم و ترت يب درآورد مراره‌بن‌مره بود از او دست به دست اسلم‌بن‌سدره رس يد و حرب‌بن ام يه از اسلم ياد گرفت. [و يرا يش] نو يسندگان خط کوف ي بعد از اسلام بعد از ظهور د ين اسلام عده‌ا ي در نوشتن خط کوف ي اشتهار يافته که پنج تن آنها از د يگران معروفترند: ۱- عل ي بن اب ي‌طالب- ۲- عمر بن خطاب- ۳- عثمان- ۴- اب ي‌بن‌کعب- ۵- ز يد بن ثابت. [و يرا يش] خطوط ي که از خط کوف ي مشتق گرد يده از خط کوف ي دوازده شکل د يگر استخراج گرد يد که اسام ي آن خطوط بد ين شرح است: ۱- طومار- ۲- سجلات- ۳- عهود- ۴- مؤامرات- ۵- امانات- ۶- د يباج – ۷- مد يح- ۸ – مرصع – ۹- ر ياس – ۱۰- غبار – ۱۱- حسن – ۱۲- ب ياض و حواش ي خط طومار را در نوشتن کت يبه‌ها ي مساجد و عمارات بکار م ي‌بردند و خط سجلات که قلم خف ي‌نو يس ي بود و خط ي درهم و برهم و پ يچ يده بود و تفس ير آن مشکل بود. برا ي تسج يل سجلات بکار م ي‌بردند- قباله‌جات و اسناد را با قلم عهود م ي‌نوشتند- قلم مؤمرات و امانات ن يز در نوشتن احکام و اسناد به کار م ي‌رفته‌است. د يباح و مد يح و مرصع و ر ياس در موارد تحر ير بکار م ي‌رفته و از يکدان تا شش‌دانگ چ يز م ي‌نوشته‌اند. با خط غبار و حسن و ب ياض قرآن و احاد يث و روا يات و ادع يه را م ي‌نوشته‌اند و ا ين خطوط تمام ي مشتق از خط کوف ي بود که به سل يقه کتاب مختصر تغ ي يرات ي پ يدا کرده بود و مردم ب يشتر با اشکالات مواجه م ي‌شدند و اختلاف خطوط رو به فزون ي گذارد و چند قلم د يگر ن يز پ يدا شد- ا ين خطوط دوازده‌گانه را اسحاق حماد که در سنه يکصد و پنجاه و چهار (۱۵۴) هجر ي وفات يافته اختراع کرد و پس از و ي برادرش ضحاک و بعد از او ابراه يم سکز ي و برادرش اسحاق که از مردم س يستان ا يران بودند در حسن خط مشهور شدند. بعد از وفات ابراه يم سکز ي در دو يست (۲۰۰) هجر ي و اسحاق در دو يست و ده (۲۱۰) اسناد اصول سکز ي شهرت يافته و از کتاب مخصوص مأمون شد و قوان ين ي وضع کرد و رساله‌ا ي به نام (رساله جامع) نگاشت- فضل‌بن سهل مرو ي ا يران ي وز ير مأمون عباس ي ن يز تصرفات عالمانه‌ا ي در خط کرده و مقدم قلم (ر ياس ي) که منسوب بر ياست او است اختراع و چند شکل د يگر از پرتو اهتمامات او پ يدا شد که رو ي هم س ي و هفت (۳۷) شکل خطوط در م يانه کتاب و نو يسندگان دربار خلافت دور م ي‌زد با ين ترت يب: ۱- کوف ي- ۲- طومار- ۳- جل يل – ۴- مجموع – ۵- ر ياس ي – ۶- ثلث ين – ۷- نصف – ۸- جوانح ي – ۹- مسلسل – ۱۰- غبار جل يه – ۱۱- مؤامرات – ۱۲- محدث – ۱۳- مدمج – ۱۴- منثور- ۱۵- مقترن- ۱۶- حواش ي- ۱۷- اشعار – ۱۸- لؤلؤ ي – ۱۹- مصاحف – ۲۰- فضاح النسخ – ۲۱- غبار- ۲۲- عهود – ۲۳- معلق – ۲۴- مخفف- ۲۵- مرسل -۲۶- مبسوط- ۲۷- مقود- ۲۸- ممزوج – ۲۹- مفتح – ۳۰- معماه -۳۱- مؤلف- ۳۲- توامان- ۳۳- معجز- ۳۴- مخلع – ۳۵- د يوان ي- ۳۶- س ياقت – ۳۷- قرمه که ا ين اختلاف اسام ي منسوب به مخترع ين هر خط و درشت ي و ر يز ي بوده‌است. ا ين خطوط تا زمان المقتدر بالله که در سال دو يست و نود و پنج (۲۹۵) بر تخت خلافت نشست مستعمل بود در ا ين وقت است که نابغه در خط ابن مقله ب يضاو ي بمنصه ظهور رس يد و خط را از بلا ي اختلاف مشاکل و تغ ي يرات نجات داد و از هر جهت ا ين خط را پ يراسته و آراسته کرد. [و يرا يش] تحولات نو ين خوشنو يس ي نوشتار اصل ي: نقاش يخط و همچن ين نگاه کن يد به مکتب سقاخانه همواره قابل يت‌ها ي کارکرد ي عامل ي مهم و درجه اول، در انگ يزه و شکلگ ير ي تحولات در خوشنو يس ي بوده‌است. اگر چه ز يبا ي ي بصر ي ن يز بدون شک مورد نظر خطاطان قرار گرفته اما به‌و يژه امروزه، صنعت چاپ و گراف يک تاث ير شگرف ي بر روند توسعه و تحولات خوشنو يس ي داشته‌است. خوشنو يس ي ا يران ي با از دست رفتن مصرف اصل ي آن يعن ي کتابت و مواحهه با ن يازها ي جامعه مدرن در قرن اخ ير روند تازه‌ا ي را دنبال کرد. تحولات فرهنگ ي ـ هنر ي و س ياس ي ـ اجتماع ي و فناور ي در ا يران، در دوره‌ها ي قاجار و پهلو ي زم ينه‌ساز نوآور ي متفاوت ي در خط شده‌اند. در دوره قاجار با ظهور و روزنامه‌ها و نشر يات، مصرف اصل ي خوشنو يس ي يعن ي کتابت و تکث ير آثار مکتوب به‌تدر يج از ب ين رفت. از ا ين رو جنبه‌ها ي خلاقه و روش‌ها ي شخص ي و ش يوه‌گرا يانه در خط نمود ب يشتر ي پ يدا کرد و با رواج «س ياه‌مشق»ها دوران تازه‌ا ي فرا رس يد. پس از آن در دوره پهلو ي با پد يد آمدن ن يازها ي جد يد برا ي جامعه همچون تجارت، تبل يغات و فناور ي و همچن ين مواجهه با هنر جهان ي خوشنو يس ي ن يز م ي‌با يست خود را با ا ين تحولات هماهنگ م ي‌کرد. روند تحولات در خوشنو يس ي به شکل سنت ي محدود نشد و هنرمندان خطاط ي و نقاش ي را با هم درآم يختند تا امکانات نو ين ي را تجربه کنند به ا ين کار رفته رفته عنوان نقاش يخط داده شد. شا يد بتوان گفت مکتب سقاخانه خاستگاه اصل ي ز يباشناس ي و نوآور ي معاصر، در خوشنو يس ي خط به و يژه در پ يش از انقلاب اسلام ي بوده‌است. پس از انقلاب خوشنو يس ي با اقبال ز ياد ي از سو ي جوانان مواجه شد آنان در عرصه‌ها ي مختلف اعم از ش يوه‌ها ي سنت ي و يا تلاش برا ي ا يجاد خلاق يت‌ها ي نو ين با هم به رقابت پرداختند. رشد هنر گراف يک و گستردگ ي ن يازها ي نو ين جامعه، پد يد آمدن کامپ يوتر به عنوان يک ي از مهمتر ين ابزارها ي کار گراف يک و نشر روم يز ي همه و همه چالش‌ها ي حد يد در پ يش رو ي خوشنو يس ي معاصر هستند. [و يرا يش] روش‌ها ي تفنن ي نمونه تحل يل ي خط طغر ي مربوط به امضا سلطان محمود دوم پادشاه عثمان ي خط ناخن ي گونه‌ا ي از خوشنو يس ي است که در آن به جا ي استفاده از جوهر و قلم، با فشردن کاغذ در ب ين دو ناخن انگشت م يان ي و شست، کاغذ را تغ ي ير شکل م ي‌دهد و بد ين ترت يب کلمات شکل م ي‌گ يرند. گفتن ي است ا ين نوع خط بس يار بد يع است و گسترش چندان ي ندارد. قطاع ي که در آن خطوط را باظرافت کامل بر يده و بر زم ينه‌ا ي د يگر م ي‌چسبانند. طغر ي نوع ي ترک يب بند ي خاص از حروف است که معمولا با خط ثلت انجام م ي‌شود و در گذشته به منظور امضا استفاده م ي‌شده‌است. [و يرا يش] علت پ يدا يش ابزارها ي خوشنو يس ي وقت ي ترس يم مقاصد تا اندازه‌ا ي روشن شد بشکل تصو ير برخوردند- ز يرا برا ي ترس يم يک مطلب کوچک ي مدتها وقت لازم داشت مثلاً حجار با يد تخته سنگ را بتراشد و بعد مطلب را رو ي آن حجار ي کند و سپس برا ي طرف فرستاده شود ا ين بود که بفکر افتادند که بجا ي حجار ي و نقار ي ترس يم کنند و برا ي رفع ا ين ن يازمند ي با ين نکته پ ي بردند که رنگ ي بسازند که با آن رنگ حروف را بنو يسند بعد از مطالعات ز ياد و رنگها ي سبز و قرمز و آب ي را از عصاره برگها ي درختان و بوتهها بدست آوردند و به جا ي ت يشه از چوب قلم تراش يدند و به جا ي تخته سنگ برگ پاپ يروس را مورد استفاده قرار دادند و مکاتبات سر و صورت ي پ يدا کرد تا به صورت امروز ي رس يد. [و يرا يش] ابزارها ي خوشنو يس ي نوشتار اصل ي: ابزارها ي خوشنو يس ي ابزارکار يک خوشنو يس مبتد ي وسا يل و ابزار خوشنو يس ي در خلق يک اثر مطلوب بس يار موثرند. ابزار خوب مشوق هنرمند در ادامه کار و پ يشرفت اوست.. ابزار مهم و اصل ي خوشنو يس ي عبارتند از: قلم‌ن ي نوع مرغوب آن از ن ي‌ها ي دزفول ي (برا ي قلم‌ها ي ر ير و متوسط) يا ن ي خ يزران (برا ي درشت‌نو يس ي) ته يه م ي‌شود. کاغذ امروزه کاغذها ي گلاسه، به و يژه گلاسهٔ مات، برا ي نوشتن مناسبند. مرکب که با يد مخصوص خوشنو يس ي باشد. ب يش از همه مرکب مشک ي و پس از آن قهوه‌ا ي کاربرد دارد. افزون بر آن از وسا يل خوشنو يس ي م ي‌توان به‌ابزار ز ير اشاره کرد: دوات، ل يقه، قلمتراش، قط‌زن، سنگ ت يزکن قلمتراش، قلمدان، ز يرمشق، مِسطره، ابزار به‌هم زدن ل يقه و مرکب، قاشق مخصوص آب ر يختن در دوات.