دانلود بازنمایی تجربه زیسته زنان بزهکار در خصوص بزهکاری و ارائه راهکارهای آموزشی برای بازگشت آنان به زندگی سالم؛ (docx) 1 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 1 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
بازنمایی تجربه زیسته زنان بزهکار در خصوص بزهکاری و ارائه راهکارهای آموزشی برای بازگشت آنان به زندگی سالم؛
مطالعه‌ای به روش پدیدارشناسی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بازنمایی تجربه زیسته شکل‌گیری بزهکاری در زنان بزهکار جامعه و ارائه راهکارهای آموزشی برای بازگشت آنان به زندگی سالم، انجام شده است. بدین‌منظور با استفاده از روش "پدیدارشناسی" و بدون در نظر گرفتن نظریه‌های پیشین به سراغ موضوع رفته و ضمن مصاحبه با 10 نفر از زنان بزهکار در دسترس در پارک انبار گندم شوش شهر تهران و مرکز بازپروری زنان بزرگسال منطقه چیتگر شهر تهران، ادراک و تجربه زیسته آنان ثبت شده و مورد تحلیل قرار گرفت.
تحلیل به روش مراحل كلايزي انجام شده و در نهایت 5 بزه اساسی و مبتلابه، شناسایی و مسیر و فرایند شکل‌گیری آنها در بین این 10 فرد معرفی و ترسیم شد که در بین این بزههای پنجگانه، سرقت، اعتیاد، تن‌فروشی، فروش مواد مخدر و بی بند و باری جنسی به ترتیب از بیشترین به کمترین ابتلاء را در بین زنان مصاحبه شده ما به خود اختصاص داده اند.
به نظر می‌رسد آموزش خانواده ها و والدین مخصوصا والدین دارای تحصیلات پایین برای پیشگیری از تولید زنان بزهکار در این گونه خانواده‌ها بسیار کارساز باشد. علاوه بر آن ارائه آموزشهای لازم اشتغال‌زایی و مهارت‌افزایی و نیز ایجاد اعتماد به نفس و امید به آینده‌ای روشن برای زنانی که در زندان و مراکز بازپروری هستند و نیز زنانی که هنوز از سطح شهر جمع‌آوری نشده‌اند، بتواند مسیر تازه‌ای را پیش روی آنان برای بازگشت به زندگی سالم و طبیعی قرار دهد.
واژگان کلیدی
تجربه زیسته، بزهکاری، زنان، راهکارهای آموزشی، پدیدارشناسی
مقدمه
هر جامعه‌ای از زنان و مردانی تشکیل شده‌است که خود اعضای آن جامعه بوده و در کنار هم به زندگی و کار و تلاش مجدانه می پردازند تا خود و جامعه شان را به جایگاهی در خور برسانند. در این میان تفاوتی بین زنان و مردان از نوع عضو بودنشان در یک جامعه وجود ندارد و هر دو به یک اندازه در آبادانی سرزمینشان سهیم و شریک‌اند. مرد و زن هر دو از قبل انسان بودنشان حقوق و وظائفی مشترک داشته و در این زمینه افتراقی برای آنها متصور نیست.
زنان در سراسر جهان نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای در اداره امور خانواده و جامعه دارند. آنان برای تسریع روند تغییر و تحقق هدف های توسعه پایدار، می توانند مسؤلیت بسیار جدی و مهمی را بر عهده بگیرند .
-152400-618426500آموزش زنان و مشارکت آنان در بازار کار، نقش به سزایی در توسعه کشور داشته به گونه ای که حدود نیمی از جمعیت شاغلین در کشور را زنان تشکیل می دهند. از سوی دیگر، در هر جامعه ای پرورش نسل آینده به دست زنان است و حتی اگر آنها جذب بازار کار شوند، آموزش صحیح می تواند آنها را در پرورش بهتر فرزندان یاریگر باشد. در کشور ما طی سال های اخیر زنان هم در بحث اشتغال فعالیت عمده ای داشته اند و در این زمینه باید فعالیت های فرهنگی را در جهت بهبود نقش سنتی مادران انجام دهیم تا موقعیت زنان در جامعه بهبود یابد و زنان با تزریق فکر و ایده به کالبد اقتصادی جامعه، مسیر رشد و توسعه را هموارتر سازند .
آنها می توانند در تمام قسمت های اقتصادی بازوی اصلی و قدرتمندی برای پیشبرد اهداف باشند. به عنوان مثال در بسیاری از نواحی کشورهای در حال توسعه، رشد زنان در اداره امور کشاورزی، آب، جنگل داری و منابع انرژی افزایش یافته است. زن به عنوان یک مادر و یا به عنوان شخصی که در زندگی اجتماعی و شغلی با افراد مختلف در ارتباط است و به خاطر ویژگی‌های روحی و عاطفی به خصوص خود، می تواند یک حامی و نگهبان در جامعه و در نتیجه حافظ توسعه پایدار باشد .
اما آنچه زنان، این عنصر مهم جامعه را از آن جدا کرده و در انزوا فرو برده یا به موجودی خطرناک برای جامعه تبدیل می کند، بزه و بزهکاری آنان است. فحشا و تن فروشی، سرقت و جیب بری، اعتیاد و ... بزهکاری هایی هستند که بسیاری از زنان جهان و مخصوصا زنان و دختران ایران با آنها دست به گریبانند و این هزینه ای بسیار به جامعه وارد می کند. هزینه ای به بزرگی از دست دادن نقش یک زن سالم در جامعه.
این که طی چه فرایندی یک زن و یا دختر در جامعه ایران به سمت و سوی بزهکاری کشیده شده و فردی بزهکار می شود و نیز چگونه می توان با آموزشهای لازم آنها را به یک زندگی سالم در جامعه بازگرداند، می تواند سوالی بسیار مهم و اساسی در حیطه جرم و بزهکاری زنان و دختران این مرز و بوم باشد. این تحقیق نیز در صدد چنین هدفیست تا گامی هرچند کوچک در مسیر رفع این معضل اجتماعی و فرهنگی بردارد تا هم خود زنان بزهکار و هم همه آنهایی که با ین افراد در ارتباط هستند از آسیب های بسیار آن در امان باشند.
همچنان که می دانیم زنان نیمی از جمعیت جامعه ی بشری را تشکیل می دهند و در ادامه ی حیات انسانی به اندازه ی مردان نقش دارند. بررسی مشکلات و معضلات جامعه ی زنان از اهمیتی به مراتب بیشتر از دشواری های زندگی مردانه برخوردار است؛ زيرا مواجه شدن زنان با مشکلات فردی و اجتماعی به ويژه از جنبه ی اخلاقی و اجتماعی کل جامعه را با خطر روبرو می‌سازد (فهیمی، 1390)
سابقة تحقيق در زمينة آسيب‌هاي اجتماعي در خصوص زنان در ايران چندان طولاني نيست و مراجعه به كتاب‌شناسي‌ها و مقاله نامه هاي موضوعي نشان مي‌دهد كه تحقيقات در مسئلة جرم و بزهكاري زنان چندان مورد توجه محققان نبوده است. حال آن كه بسياري از صاحب نظران بر آنند كه زنان امروز بيش از گذشته فرصت ارتكاب جرم پيدا مي كنند، زيرا شمار بيشتري از آنان شاغل اند و از آزادي بيش تري برخوردارند و كم تر از گذشته به خانه وابستگي دارند؛ از طرف ديگر، بسياري از زنان مسئوليت اصلي خانواده را بر دوش دارند، مسئوليتي كه در گذشته به طور سنتي بر عهدة مردان بوده است.
از آن جا كه اكثريت درخور توجهي از جرايم گزارش‌شدة زنان جرايم مالي اند، محققان انگيزة جرايم زنان را عمدتاً اقتصادي ذكر مي‌كنند و در تحقيقات خود به هم بستگي كلي ميان نيازهاي اقتصادي و جرم اشاره دارند و ارتكاب جرم را راه حلي اقتصادي براي زنان فقير مي‌شمارند. وسعت گرفتن دامنة دست‌گيري زنان به جرم كلاه برداري و سرقت را نيز نتيجة بدتر شدن اوضاع اقتصادي آنان و تبعيض‌هاي جنسي در سطوح پايين اقتصادي عنوان مي‌كنند.
حال آن كه با مروري بر تحقيقات انجام شده، مي توان دريافت كه براي كجروي زنان، علاوه بر عامل اقتصادي كه خود ريشه در ساخت نظام اجتماعي دارد، بايد به تأثير وضعيت خانواده نيز اشاره كرد؛ شرايطي از قبيل وضع خانوادگي نابسامان در دوران كودكي، روابط و مناسبات خانوادگي پرتنش، ازدواج هاي زودرس و زندگي در كنار همسري بزهكار (زمانی، 1380)
بنابر آنچه گفته شد کشف ساز و کاری که زن را به سمت و سوی بزهکاری سوق می دهد و از او یک فرد بزهکار می سازد، مهمترین مساله این تحقیق به شمار می آید. ممکن است داشتن خانواده ای نامناسب، عدم شرایط تحصیل برای زنان، ارتباط با دوستانی ناباب و ... زمینه ساز تولید یک زن بزهکار باشد که امید است در این تحقیق شناخته و معرفی شوند.
بزهكاري‌ها مشكلاتي نيستند كه بيست و چهار ساعته ايجاد شده باشند تا براي آنها راه‌حل‌هايي كوتاه ، آسان و سريع وجود داشته‌باشد. سازمان بهداشت جهاني ، مخرج مشترك معالجه و درمان نوجوانان بزهكار را عبارت از كسب احساس ايمني مجدد براي آنان مي‌داند تا در نتيجه این ايمني، بتوانند روابط قابل اطمينان و محبت آميزي با ديگران داشته باشند (احمدی، 1377).
در زمینه بکارگیری روش شناختی- رفتاری در بهبود مهارتهای شناخت اجتماعی راس (1995، به نقل از آنتوویچ و راس، 2005) بر مبنای یک فراتحلیل گسترده، یک برنامه چندوجهی و جامع را تحت عنوان استدلال و بازپروری (R&R) در زمینه آموزش مهارتهای شناخت اجتماعی گسترش داد. او برنامه آموزش خود را در 35 جلسه (70 ساعت) به صورت گروهی برگزار کرد. هدف او تقویت استدلال و بازپروری مجرمین بود. مؤلفه های برنامه های
آموزشی او عبارت بودند از کنترل خود، فراشناخت، مهارتهای اجتماعی، مهارتهای حل مسئله اجتماعی، تقویت و بهبود ارزشها، مدیریت هیجان و کمک به مجرمان برای به کارگیری مهارتها خارج از محیط آموزشی. نتایج پژوهش او حاکی از اثربخشی روشهای آموزشی به کار گرفته شده بر بهبود مهارتهای شناخت اجتماعی فوق الذکر در مجرمان بود (ابوالمعالی الحسینی و همکاران، 1388).
تأكيد نظريه پردازان بر موضوع‌هايي همچون سرماية انساني و سرماية اجتماعی فوكوياما (1997) كه در يك دهة اخير وارد ادبيات سياسي و اجتماعي جهان شده است، دليل بر اهميت بنيادين آنها در سلامت اجتماعي، انسان و پيشرفت جوامع است. بي شك، سرماية انساني در شرايطي باعث رشد و توسعة اخلاقي، فرهنگي، اقتصادي و سياسي جوامع مي‌شود كه پديدة بزهكاري و جرم آن را تهديد نكند. بنابراين براي تحقق سرماية انساني و حفظ آن، يكي از مهم ترين اقداماتي كه دولت ها بايد در برنامه هاي كلان خود لحاظ كنند، مهار بزهكاري و جرم است، زيرا بزهكاري و جرم، تهديد كننده و نابودگر جدي سرماية اجتماعي و سلامت جامعه است و به همين دليل اين مسئله يكي از دغدغه‌هاي كنوني دولت ها به شمار مي آيد. با گذشت زمان، دانشمندان در حوزه هاي گوناگون از جمله حوزة سياست جنايي به سياست‌مداران گوشزد كردند كه تكية يك بعدي بر پيشگيري كيفري، هزينه‌هاي مادي و معنوي قابل ملاحظه‌اي را متوجه جامعه كرده است و تأثير كمتري بر كاهش بزهكاري و جرم دارد. به همين دليل، رويكردهاي جديد پيشگيري در دهه‌هاي اخير، موجب شد كه دولت‌ها در راهبرد سياست جنايي خود به لحاظ اقدام‌هاي اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و وضعي، براي حذف و محدودتر كردن علل و فرصت هاي جرم به پيشگيري غيركيفري توجه كنند (نجفي ابرندآبادي، 1383 :559).
در حقيقت، آموزش مهارتهاي نحوه برقراري ارتباط با ديگران از طريق ايفاي نقشهاي مختلف و تقويت نقشهاي سازنده و مثبت انجام مي پذيرد. گاهي سپردن مسؤوليتها و درگير ساختن بزهكاران با راه حلهايي كه به نفع آنان تمام مي شود به كسب مهارتهاي اجتماعي مي انجامد و نهايتًا بزهكار را براي رفتن به جامعه و پذيرفتن مسؤوليت اصلي و حقيقي خويش آماده مي سازد (احمدی، 1377).
پیشینه تحقیق
شریفی در تحقیقی به بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادي مرتبط با دختران به رفتار بزهکارانه در شهر شیراز پرداخته است. تحقیق به روش پیمایش انجام گرفته و یافته هاي حاصل نشان دادند که متغیرهاي وضعیت اشتغال، وضعیت تاهل، میزان سواد، میزان نظارت خانواده، میزان آشفتگی در خانواده، تعداد دوستان بزهکار، نوع مسکن، میزان استفاده رسانه هاي جمعی با تمایل به رفتار بزهکارانه در بین پاسخگویان رابطه معنی داري داشته اند. (احمدی، 1391)
مريم محمد نبی در پايان نامة کارشناسی ارشد خود در سال ١٣٧٨ با موضوع عوامل اجتماعی مؤثر بر انحرافات زنان، با ابزار پرسشنامه و روش پيمايشی در بين زنان زندانی شهر تهران، دريافت که خانواده در پذيرش اهداف اجتماعي نقشي مهم دارد و به هر ميزان که از وابستگي فرد با والدين كاسته شود، ميزان جرم افزايش مي يابد و نقش خانواده، به ويژه پدر در مواجهه با جرم فرزندان، ميزان اختلاف سن والدين با فرزندان و مشاجره در خانواده، در سن شروع به جرم مؤثر است. همچنين وضع اقتصادي و كثرت اولاد و فقدان الفت در خانواده رابطة معناداري با شروع به جرم دارند. همچنين آنومي، تعلق اجتماعي، منطقة سكونت، حضور مجرم در خانواده و همسايگي با افراد مجرم با جرم، مرتبط است.
زيگل و همراهان در سال ٢٠٠٠ در تحقيقی با ٤٢ زن که به اتهام قتل عمد و غير عمد محکوم شده و در زندان های ايالتی نيويورک با آنان مصاحبه شده است، از آسيب های اجتماعی و روانی صحبت کرده اند که به عمل مجرمانة آنان انجاميده است. بيش از يک سوم اين زنان اظهار داشته اند که مادران آنان الکلی بوده و تقريباً سه چهارم از آنان، از نظر جسمی يا جنسی، هنگامی که کودک بوده اند مورد آزار و اذيت قرار گرفته اند. برای بسياری از آنان اين الگو در رابطة زناشويی هم تکرار شده بود. بعضی از اين زنان (٧٩ درصد) مورد اذيت و آزار شريک جنسی خود واقع شده بودند. انزوای موجود در کودکی اين زنان به دوران مادری خود منتقل شده بود و آنان احساس تنهايی و انزوا می کردند. اين زنان از بچگی آموخته بودند که در سکوت، رنج را تحمل کنند. نکتة مشترک بين اين زنان، کودکی آسيب زای مملو از آزار و اذيت، خشونت و از دست دادن هايی بود که تا دوران بزرگسالی آنان را همراهی کرده و موجب انزوای اجتماعی و بروز نيازهای عاطفی برآورده نشدة آنان شده بود. رفتار اين زنان، حاصل سال های ناکامی و اين مسئله بود که آموخته بودند مشکلات را در خانواده هاي خود با خشونت حل کنند. اين زنان، منزوی، طرد شده و دارای احساس خودکم بينی بودند و نمی توانستند با ديگران احساس يگانگی کنند. اين مسئله سبب ايجاد احساسات ديگری مانند خشم و نااميدی شده بود که بعدها به صورت رفتار خشونت بار و پرخاشگری بروز کرده است؛ بنابراين، نبايد ماية شگفتی باشد که ٤١ درصد آنان اقدام به جنايت، به ويژه قتل همسر کرده باشند. (شایگان، 1389)
ستارة جمشيدي در بررسي عوامل مؤثر بر انحراف زنان و دختران آسيب ديده و در معرض آسيب مراكز بازپروري بهزيستي استان تهران، در تحقيقی برای دانشگاه شهيد باهنر کرمان در سال ١٣٧٨ با ابزار پرسشنامه و روش پيمايشی در بين زنان زندانی چهار مرکز بازپروری سازمان بهزيستی، به اين نتيجه رسيده است که در بين مجردان و مطلّقه ها، احتمال انحراف، بيشتر از متأهلان است و افرادي كه والدين آنها در سطح تحصيلي پايين و كم درآمد قرار داشته يا فاقد يكي از والدين و سرپرست مناسب بوده اند و پس از جدايي يا فوت والدين، در محيط های خانوادگي متشنج يا داراي تبعيض بين دختر و پسر زندگی می کردند، بيشتر به انحراف کشيده شده اند. همچنين احتمال انحراف افرادی که خانوادة آنان پاي بندي مسائل اعتقادي نبوده و يكي از اعضاي خانوادة آنان خلافكار بوده اند يا در محله هاي داراي افراد منحرف زندگي كرده اند، بيشتر است. (شایگان، 20، 1389)
در مقاله «اختلال در کارکرد رشدی خانواده و بزهکاری اطفال و نوجوانان» نوشته معظمی و مهدوی، تحقیق انجام شده در بین دختران فراری مددجوی بهزیستی استان تهران نشان دا که 80% دختران مورد تحقیق از کودک آزاری عاطفی، عدم ابراز محبت از سوی مادر که به قطع رابطه عاطفی با مادر شده است، رنج می برده اند (معظمی، مهدوی، 1388: 85-111 به نقل از ربانی خوراسگانی و ربانی اصفهانی، 1392).
سيده سکينة موسوی در بررسی عوامل مؤثر بر انحراف همسرکشی زنان در پايان نامة کارشناسی ارشد خود، در سال ١٣٨٧، به وسيله مصاحبه و پرسشنامه و بررسی پنجاه زن متهم به قتل همسر در زندان های اوين، رجايی شهر و خورين به اين نتيجه رسيده اند که فقدان توانايی طلاق توسط زن، تفاوت سنی زياد زن و شوهر، اعتياد و خشونت مرد، ناخشنودي از روابط جنسی، از عوامل مرتبط با پديدة همسرکشی زنان است. همچنين نداشتن شرايط اقتصادی مطلوب، فقدان امکانات آموزشی و تحصيلی، دارا بودن شغل های پست با همسرکشی رابطه اي معنادار داشته است. (شایگان، 20، 1389)
چالمرز و تانسند(١٩٩٠) برنامه موفق مشابهي را در مورد بررسي ديدگاه اجتماعي در مورد آموزش مهارتهاي اجتماعي بر روي بزهکاران مونث اجرا کردند. در مورد آموزش مهارتهای اجتماعی بر روی خلافكاران جوان و جواناني كه در شرف بزهكاري هستند، پيشينه علمي قابل توجهي وجود دارد (هربرت، 1976؛ هالین، 1990؛ اسپنس و مارزیلیر، 1981، ترجمه فیروزبخت، فیروز بخت، 1378). هندرسون و هالین (1983) پس از مرور ١٥ مطالعه در مورد آزمايش مهارتهاي اجتماعي به خلافكاران خردسال نتيجه‌گرفتند كه متخصصان باليني و مجريان آموزشها بايد بدانند اين فن محدوديت‌هايي دارد. به‌عنوان مثال«علل بزهکاری» را نمی‌توانند معالجه كنند. فنون آموزش مهارتهاي اجتماعي از برخي جهات مانع رشد خلافكاران خردسال و نوجوان مي‌شود (ترجمه فيروزبخت، 1378) (به نقل از عطاری و همکاران، 1384).
سوالات تحقیق
فرایند شکل گیری بزهکاری در زنان جامعه به چه شکلی است؟
چه راهکارهای آموزشی برای باز گرداندن زنان بزهکار به زندگی سالم وجود دارد؟
روش
جامعه آماری این تحقیق را زنان بزهکار شهر تهران تشکیل می دهند و روش نمونه گیری نمونه در دسترس بوده است و زنانی که در پارک انبار گندم شوش شهر تهران و مرکز بازپروری زنان بزرگسال منطقه چیتگر شهر تهران قابل برقراری دیالوگ و مایل به انجام مصاحبه بودند، برای گردآوری اطلاعات این تحقیق مورد مصاحبه قرار گرفتند.
به اقتضای موضوع تحقیق، واحد تحلیل و واحد مشاهده در این تحقیق هر دو، فرد در نظر گرفته شده اند.
روش این تحقیق پدیدارشناسی بوده و همانطورکه می دانیم زمانی از این تحقیق استفاده می شود که نظریه های قابل توجهی در حیطه تحقیق و مخصوصا نظریه هایی که بتواند مشکل موجود در ایران را تبیین کند، وجود نداشته باشد. بنابراین با توجه به موضوع این تحقیق که بررسی فرایند شکل گیری بزهکاری در بانوان است، به دلیل عدم نظریه های اشباع‌کننده تحقیق، روش پدیدارشناسی برگزیده شد.
پديدار شناسي از نظر لغوي، عبارت است از مطالعه پديدهها از هر نوع، و توصيف آنها با در نظر گرفتن نحوة بروز تجلي آنها، قبل از هرگونه ارزش گذاري، تأويل و يا قضاوت ارزشي. در نگاه ديگر اگر پديدار شناسي را معناشناسي بدانيم، معناهايي كه در زندگي انسان پديدار مي شوند، يك نظام معنايي را شكل مي دهند. اين نظام معنايي با اضافه نمودن وجود به زمان و مكان به دست مي آيد و شناسايي اين نظام معنايي نيز از همين راه حاصل مي شود؛ يعني يك شناخت مضاف به زمان و مكان كه آن را «تجربه زندگي» مي نامند.
پديدار شناسي، اساساً مطالعه تجربه زيسته يا جهان زندگي است. پديدار شناسي به جهان، آنچنان كه بـه وسـيله يـك فرد زيسته مي شود، نه جهان يا واقعيتي كه چيزي جـداي از انسـان باشـد، توجـه دارد. لـذا ايـن پرسـش را مطـرح مي سازد كه "تجربه زيسته چه نوع تجربه اي است؟" زيـرا پديدارشناسي مي كوشد معـاني را آنچنـان كـه در زنـدگي روزمره زيسته مي شوند، آشكار نمايد. (امامی سیگارودی، 1391، 56)
در تحلیل داده ها از مراحل کلایزی استفاده شده است. انجام مراحل كلايزي بدين صورت بود كه پژوهشگر كليه توصيف هاي شركت كنندگان را مكرراً مطالعه نموده و به منظور درك اين مفاهيم، با آنان هم احساس شد. سپس جملات و واژگان مرتبط با پديده مورد مطالعه را استخراج نموده و به هر كدام از جملات استخراج شده معني و مفهوم خاصي داد. بعد از مرور توصيفات شركت كنندگان مفاهيم مشترك درون دسته هاي خاص موضوعي قرار داده شد و جهت موثق نمودن مطالب به توضيحات اصلي مراجعه شد. در مرحله بعد عقايد استنتاج شده به توصيفي جامع و كامل تبديل گشت. در نهايت يافته هاي نهايي حاصل، به منظور اطمينان از موثق بودن آنها به شركت كنندگان ارائه شد. (فهامی، 1388، 13)
در این تحقیق مراحل هفت گانه به صورت زیر طی شد:
ابتدا توصیف شرکت کنندگان در مطالعه خوانده شد تا تا درکی از کل به دست آید.
سپس بیانیه ها / عبارات مهم استخراج شدند.
معانی از بیانیه ها / عبارات مهم فرموله / تدوین شدند.
معانی تدوین شده به صورت مضامین/ تم ها سازماندهی شدند.
برای هر یک از تم ها توصیف مفصلی نوشته شد.
ساختار اساسی پدیده فرموله/ تدوین شد.
سرانجام برای اعتبار بخشی، شرکت کنندگان نتایج آنالیز ارزشیابی کردند "آیا یافته های حاضر مشابه تجربیاتی است که آنان داشته اند؟"
محققان این اثر خود مصاحبه کنندگان این تحقیق بوده اند و در محل های مصاحبه حاضر و اقدام به گردآوری اطلاعات کرده‌اند. به منظور رعایت مسائل اخلاقی و باتوجه به عدم تمایل مصاحبه شوندگان به ضبط مصاحبه‌ها، تصمیم براین شد که باروش یادداشت برداری حین مصاحبه، استفاده شود.
یافته های تحقیق
در این تحقیق 10 مورد مصاحبه مجزا با زنان بزهکار انجام شد که در آین مصاحبه ها، صحبت های پاسخگویان یادداشت و سپس پیاده سازی شدند و آنگاه خلاصه مختصری از آنها تهیه و در داخل کادری که در صفحات بعدی مشاهده می‌شوند، آمدند.
در این تحقیق سرقت با 7 مورد از 10 مورد زن مصاحبه شده، اعتیاد با 6 مورد از 10 زن مصاحبه شده، تن فروشی با 3 مورد از 10 مورد زن مصاحبه شده، فروش مواد مخدر با 2 مورد از 10 زن مورد مصاحبه قرار گرفته و بالاخره بی بند و باری جنسی با 2 مورد از 10 مورد زن بزهکار مورد مصاحبه قرار گرفته، به ترتیب دارای بیشترین و کمترین تعداد شیوع در بین زنان بزهکار مورد مصاحبه ما بوده اند و همچنان که در کدگذاری های گزینشی صفحات پیشین دیده می شود، هر زن بزهکار در ردیفی از متغییرها در نهایت به یکی از بزههای 5 گانه اصلی یافت شده ما می‌رسند. برخی بزه های کمی داشته و برخی بزه های بسیاری؛ اما اگر به صورت اختصاصی هر کدام از بزه های پنجگانه شناخته شده این تحقیق را مورد بازکاوی مدلیک قرار دهیم در هر کدام از آنها روندها و فرایندهای متنوعی در بین زنان خواهیم یافت که هر کدام مشابه یا متفاوت با دیگران در انتها به یکی از این بزهها رسیده اند. در زیر هر کدام از موارد را به صورت اخصاصی مورد تشریح و بررسی قرار می دهیم:
سرقت که به طور کلی و در نهایت 7 مورد از زنان 10 گانه این تحقیق را به نوعی با خود درگیر کرده است و بیشترین تعداد را در بین زنان مصاحبه شونده داشته، بیشترین ارتباط مستقیم را با بزه اعتیاد داشته است. زنان معتاد برای تهیه کردن مواد مخدر مصرفی خود مجبور به دست زدن به سرقت می شده اند. 4 مورد از 7 مورد زنی که مورد مصاحبه قرار گرفته اند و سارق نیز بوده اند، اعتیاد نیز داشته اند. دو نفر از آنان به دلیل فرار از خانه و تامین معاش و یک نفر به علت بی کاری گرفتار بزه سرقت از بین بزه های 5 گانه شده اند.
اعتیاد به عنوان دومین بزه مبتلا به این تحقیق، 6 نفر از 10 نفر زن مورد مصاحبه را درگیر خود کرده است. هر 6 نفر از آنان به علل مختلفی به منتها الیه اعتیاد رسیده اند. یکی به دلیل تن فروشی، یکی به دلیل بی بند و باری جنسی، یکی به دلیل زندانی شدن و یادگیری اعتیاد در زندان، یکی به دلیل فرار از خانه، یکی به دلیل فقر و دیگری به دلیل ولگردی در خیابان ها به دام اعتیاد افتاده بودند. اما همچنان که دیدیم، این بزه خود دروازه ورود به بزه دیگری به نام سرقت برای 4 نفر از 10 نفر زن مورد مصاحبه ما بوده است. بنابراین این بزه یعنی اعتیاد به دلیل تولید بزه دیگری به نام سرقت، بسیار خطرناک‌تر از دیگر بزه‌هاست. هیچ کدام از این بزه های شناسایی شده چنین ویژگی ای را نداشته اند.
سومین بزه مورد شناسایی در بین زنان که بعد از سرقت و اعتیاد شیوع بیشتری داشته است (3 نفر از 10 نفر) تن فروشی بوده است. یکی از زنان به دلیل بیکاری، دیگری به دلیل ولگردی در خیابان ها و دیگری به دلیل تنهایی و بی پناهی به این عمل قبیح کشیده شده اند.
چهارمین بزه مورد ابتلا در بین زنان، فروش مواد مخدر بوده است که دو نفر از 10 نفر زن مورد مصاحبه را مبتلا کرده است. یکی از این دو نفر به دلیل بیکاری دست به این کار زده بود و دیگری به دلیل رفتن به زندان و آموختن این رفتار در زندان مواد فروش شده بود.
پنجمین و آخرین بزه شناسایی شده در این تحقیق بی بند و باری جنسی بوده است. یکی از این زنان این عمل قبیح را از مادر فاسد خود و دیگری به دلیل ازدواج زودرس و اجباری و عدم برقراری رابطه جنسی موفق با همسر خود، به این بزه کشیده شده بود.
اما اگر بخواهیم در بین مصاحبه شوندگان یک رتبه بندی از نظر افراد دارای بیشترین انواع بزه برقرار کنیم خواهیم دید که:
سمانه:4 نوع بزه از جمله تن فروشی، سرقت، بی بند و باری جنسی و اعتیاد
فاطمه:3 نوع بزه از جمله بی بند و باری جنسی، اعتیاد و سرقت
فرخنده: 3 نوع بزه از جمله سرقت، تن فروشی و فروش مواد مخدر
سوسن: 3 نوع بزه از جمله اعتیاد، سرقت و بی بند و باری جنسی
فروزان: 3 نوع بزه از جمله تن فروشی، اعتیاد و سرقت
مونا: 1 نوع بزه: سرقت
تینا: 1 نوع بزه: سرقت
پروانه: 1 نوع بزه: تن فروشی
پریسا: 1 نوع بزه: اعتیاد
شهلا: 1 نوع بزه: اعتیاد
نتیجه گیری
همچنان که در این تحقیق دیدیم زنان مورد مصاحبه ما با 5 مورد از بزه های شایع در بین زنان جامعه ایران دست به گریبان بودند. سرقت، اعتیاد، تن فروشی، فروش مواد مخدر و بی بند و باری جنسی که به ترتیب از بیشترین به کمترین ابتلاء را در بین 10 زنی که در این تحقیق مورد مصاحبه قرار گرفتند، به خود درگیر کرده بودند.
زنان مصاحبه شونده این تحقیق به طور کلی زندگی سخت و اسف باری داشته و فرایندی سلسله وار از مشکلات را طی کرده و در نهایت به یکی از چند مورد از بزه های مذکور رسیده بودند.
شیوع بزههای فوق در بین زنان ایران به دلیل شرایط اجتماعی و فرهنگی خاص این کشور با آن نوع بزه هایی که در زنان خارج از کشور مشاهده می شود (هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی) بسیار متفاوت است. نگاه موجود به زنان بزهکار در ایران وضعیتی کاملا متفاوت دارد که امکان بازگشت او را به زندگی سالم دشوار خواهد کرد. زنی که بزهکار شده است، موجودی نابخشودنی تلقی شده و از جامعه طرد می شود و اگر خود او هم قصد بازگشت به زندگی سالم را داشته باشد جامعه این اجازه و حق مسلم را از او دریغ خواهد کرد و انواع برچسب‌های غیرمنصفانه را به او خواهد زد، در حالی که او محصول همین جامعه بوده و از دل همان مردمان برچسب زننده رشد کرده است. هیچ زنی از مادر خود بزهکار به دنیا نمی آید و این جامعه و محیط آلوده است که او را به این سمت و سو سوق می‌دهد.
به نظر می رسد محیط خانواده ناسالم که کودکی در آن به دنیا آمده و شروع به رشد و تربیت و بالندگی می کند مهمترین و اساسی ترین علت بزهکار شدن یک زن در جامعه است. آنچنان که پدر و مادر ناصالح کودکی را به بزهکاری سوق می دهند، شاید هیچ عامل دیگری بدین صورت تاثیرگذار نباشد؛ آنچنان که حتی نبود آنها نیز باعث بزهکار شدن کودک خواهد شد. همچنان که برخی از مصاحبه شوندگان والدین خود را به عللی چون مرگ یا طلاق از دست داده و بلافاصله بعد از آن جریان انحراف آنان از زندگی سالم و طبیعی آغاز شده است.
نکته بسیار مهم دیگر تولید بزهی دیگر از دل یک بزه مشخص است. همچنان که در فصل پیشین ذکر شد اعتیاد خود مولد بزه سرقت است. در نتایج این تحقیق دیدیم که 4 نفر از 7 زن سارق این تحقیق در دام اعتیاد هم گرفتار بوده اند و علت سرقتشان تامین مواد مخدر مصرفی خودشان بوده است. بنابراین ریشه برخی از بزه های شایع در بین زنان بزهکار ایرانی به همین سادگی قابل شناسایی و معرفی هستند و با درمان یکی، دیگر بزه موجود نیز تا حدود زیادی از بین رفتنی است.
آنچه از دل این تحقیق بیرون آمد نشان می دهد که اگر بدون نظریه های از پیش درست تلقی شده و وارداتی از کشورهای غربی، پای حرف دل زنان بزهکار بنشینیم، علل بسیار ملموس تر و واقعی تری برای بزهکاری آنان خواهیم یافت. عللی چون مرگ همسر یا پدر و مادر، اعتیاد والدین، ترک تحصیل یا ممانعت از تحصیل آنان، ازدواج زودرس یا اجباری، دوستان ناباب، بی توجهی والدین، تحقیر و توهین، بی مهری و فقر عاطفی و ... همه دست به دست هم می دهند که یک زن را به سمت بزهکاری های 5 گانه شناخته شده در این تحقیق سوق دهند که زدودن آنها از این زنان کاریست بس دشوار.
به نظر می رسد بتوان پیشنهادهای این تحقیق را به دو بخش پژوهشی و اجرایی تقسیم کرد:
پیشنهادات پژوهشی
اجرای پژوهشی های کیفی بیشتر و دقیقتر در حیطه بزهکاری زنان جامعه برای کشف ریشه های دقیق این مشکل جهت درمان و حل آن
همکاری بیشتر رشته های همسایه علوم انسانی همچون اقتصاد، روانشناسی، علوم تربیتی، جامعه شناسی، روانشناسی اجتماعی و ... جهت بررسی دقیق تر و همه جانبه تر این معضل
توجه به ویژگی های خاص جامعه ایران در بررسی های علمی بزهکاری زنان و عدم استفاده بدون بومی سازی شده نظریه ها و روش های تحقیق غربی در این موضوع
توجه ویژه به بزهکاری دختران و بانوان نابالغ و لیست کردن و علت یابی بزه این قشر از جامعه به خصوص بزه های نو ظهور در بین دانش آموزان و دانشجویان دختر
پیشنهادهای اجرایی
از آنجایی که در بخشی از عنوان پژوهش حاضر می خوانیم "ارائه راهکارهای آموزشی جهت بازگشت زنان بزهکار به زندگی سالم" بنابراین باید بخش اعظمی از راهکارهای اجرایی این پژوهش مربوط به آموزش به زنان بزهکار باشد.
با توجه به اینکه بسیاری از زنان با حضور در زندان، برخی از بزههایی را که تا کنون ندیده و با آنها آشنا نبوده اند آموخته و به بیرون می آیند، باید چاره ای برای زنان زندانی بزهکار اندیشید که می توان از آن جمله برگزاری کلاس های بازپروری و آموزشی لازم برای مهارت یابی جهت اشتغال و تولید برای زنان زندانی، جهت صیانت از آنان در مرحله بعد از آزاد شدن از زندان برشمرد، تا دوباره به سراغ بزهکاری نروند و به جای آن به کار و تولید بپردازند.
ارائه آموزش های لازم به دانش آموزان و دانشجویان مدارس و دانشگاهها جهت پیشگیری از ابتلاء آنان به بزهکاری به جای اقدام برای درمان بعد از بزهکار شدن آنان در جامعه
برگزاری کلاس های مهارت یابی و کارآموزی و اشتغال زایی در مراکز بازپروری زنان بزهکار پس از جمع آوری حداکثری آنها از سطح شهرها
ارائه آموزش های لازم به زنان بزهکار برای صیانت آنان در مقابل بیماری های مسری و خطرناکی چون ایدز که در کمین زنان بزهکار است، چرا که بسیاری از این زنان اعتیاد داشته و از سورنگ های مشترک استفاده می کنند یا دارای رابطه های جنسی مختلف و متعدد بی بند و باری هستند.
بازگرداندن روحیه و امید به زندگی و آینده و اعتماد به نفس به زنان بزهکار که معمولا از خود و آینده و زندگی خود نا امید و مایوس اند و امیدی به آینده خود ندارند.
ارائه آموزشهای لازم به نزدیکان و دوستان و خانواده و آشنایان زنان بزهکار شناسایی شده جهت کمک هرچه بیشتر برای بازتوانی و اصلاح و بازگرداندن آنان به زندگی سالم و بدون بزه
در جریان گذاشتن زنان بزهکار از نتایج تحقیقات این چنین که برای مثال نها یت اعتیاد می تواند در اکثریت قریب به اتفاق موارد به سرقت منتهی شود.
ایجاد امکان ادامه تحصیل برای زنان بزهکار در زندان و مراکز بازپروری جهت رسیدن به تحصیلات عالی و فاصله گرفتن از جو بزهکاری و ورود به دنیای کتاب و علم و دانش
ایجاد شغل برای زنان بزهکار جهت سرگرمی و دوری از بزهکاری و نیز برخورداری از منبع درآمد و تامین زندگی
حمایت مالی و اقتصادی از زنان بزهکار جهت بازگشت به زندگی سالم و دست برداشتن از سرقت و تن فروشی و ...
جمع آوری کودکان کار از سطح شهر که امکان تحصیل از آنها گرفته شده است و احتمال بزهکار شدن انها به همین علت بیش از دیگران است.
جداسازی های دقیق تر در زندان های زنان جهت جلوگیری از سرایت و آموزش بزه های مختلف بین آنها، مخصوصا برای زنان جوان بزهکار
ارائه آموزشهای لازم به خانواده های برای کاهش شکاف نسلی بین دختران و والدین جهت جلوگیری از فرار از خانه دختران
ارائه آموزش های لازم به والدین کم سواد جهت جلوگیری از ازدواج های زودرس و اجباری دخترانشان
محدودیت‌های تحقیق
مشکل و محدودیت اول این تحقیق یافتن زنان بزهکار و جلب همکاری آنان برای یک پژوهش علمی بوده است. این گونه زنان معمولا تحصیلات بالایی نداشته و مهارتهای ارتباطی ناقص و نامنظمی دارند و پیدا کردن آنها در سطح شهر و جلب همکاری آنان برای مصاحبه دشوار بوده است.
علاوه بر آن و همچنان که همه می دانیم، بزهکاری فعالیتی نیست که بتوان درباره آن به راحتی با فرد بزهکار صحبت کرد. حال اگر فرد بزهکار یک زن باشد، این مشکل چند برابر می شود، چرا که این عمل برای زنان در جامعه ما قبح بیشتری داشته و معمولا زنان بزهکار از گشودن سرپوش این رفتار خود امتناع می کنند. بنابراین سوال درباره این موضوع از زنان بزهکار دشوار و مربوط به حیطه شخصی زندگی آنان بوده، اما از آنجا که مصاحبه کنندگان این تحقیق نیز زن بوده اند، تا اندازه ای توانستیم بر این مشکل فائق آییم و آن را حل کنیم.
منابع
ابراهیمی، امرا...، عوامل اجتماعی- دموگرافیک مرتبط با جرم و بزهکاری در زنان مجرم، دوفصلنامه تحقیقات علوم رفتاری، شماره 1، 1381
احمدی، حبیب، بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با نگرش دختران به رفتارهاي بزهکارانه مطالعه موردي شهر گرگان، فصلنامه تخصصی حقوق، شماره 9، سال 1391
امامی سیگارودی، عبدالحسین و همکاران، روش شناسي تحقيق كيفي: پديدار شناسي، سال22، شماره68، پاييز و زمستان 91
ربانی، علی و همکاران، بررسی کیفی تاثیر خانواده در میزان بزهکاری دختران و زنان، پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال سوم، شماره دوم، 1393
زمانی، فریبا، مطالعه جامعه شناختی تاثیر وضعیت خانوادگی در بزهکاری زنان در تهران، جامعه پژوهی فرهنگی، سال سوم، شماره دوم، 1391
صفیان، مینا، تاثیر اشتغال زنان در جرائم و انحرافات آنها، پایگاه تخصصی نشر مقالات حقوقی، 1390
شایگان، فریبا، بررسی عوامل فردی موثر بر گرایش بزهکاری زنان، پلیس زن، 1389
فهامی، فریبا و همکاران، تجربه زيsستي زنان نابارور از ناباروري با علت زنانه، مجله سلامت، سال دوم، شماره، هشتم، 1388
فهیمی، عبدا...، بزهکاری زنان و دختران و ارتباط آن با عوامل فردی و خانوادگی، دو فصل نامه فرهنگ، 1390
نجفي ابرندآبادي، علي حسين. (1381). تعزيرات جرم شناسی. تهران: دانشگاه تهران.
عطاری، یوسفعلی، شهنی‌ییلاق، منیجه، کوچکی، عاشورمحمد، بشلیده، کیومرث. (1384).بررسی تأثیر آموزش گروهی مهارتهای اجتماعی در سازگاری فردی- اجتماعی نوجوانان بزهکار در شهرستان گنبد کاووس. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 1384، دوره سوم، سال دوازدهم، شماره 2
ابوالمعالی الحسینی، خدیجه. مهران، گلنار. منادی، مرتضی. خسروی، زهره. ناظرزاده کرمانی، فرشته. (1388). تأثیر روش آموزش شناختی- رفتاری بر ارتقاء برخی مؤلفه‌های شناخت اجتماعی بزهکاران پسر. مجله مطالعات روانشناختی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا، دوره پنج، شماره دو.
احمدي ، سيداحمد. (1377). روانشناسي نوجوانان و جوانان . اصفهان : نشر نخستين ، چاپ هفتم .
http://www.pajoohe.com