صفحه محصول - دانلود دانلود ادبیات نظری وسوابق تحقیق مدلهای سرمایه فکری (فصل2)

دانلود دانلود ادبیات نظری وسوابق تحقیق مدلهای سرمایه فکری (فصل2) (docx) 31 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 31 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

16 بخش دوم : ادبیات مرتبط با سرمایه فکری........................................................................................................................35 16-2- معرفی سرمایه فکری............................................................................................................................................35 17-2- مدل ادوینسومن و مالون........................................................................................................................................38 18- 2- مدل بروکینگ.......................................................................................................................................................40 19 -2- مدل روس و همکاران..........................................................................................................................................41 20 -2- مدل استیوارت......................................................................................................................................................43 21 - 2- مدل سالیوان.......................................................................................................................................................44 22 – 2 - مدل بونفرر.........................................................................................................................................................45 23 – 2- مدل هانس ولاواندال...........................................................................................................................................46 24-2- مدل لین.................................................................................................................................................................47 25-2- شباهت موجود درتعاریف واجزای مدلهای سرمایه فکری.....................................................................................48 27 - 2- سابقه مطالعات انجام شده خارجی......................................................................................................................51 28 - 2- سابقه مطالعات انجام شده داخلی........................................................................................................................52 29-2- مدل مفهومی پژوهش............................................................................................................................................. -2- معرفی سرمایه فکری مفهوم سرمایه فکری همیشه مبهم بوده وتعریف مختلفی برای تفسیر این مفهوم مورد استفاده قرارگرفته است .بسیاری تمایل دارند ازاصطلاحاتی مانند دارایی ها،منابع یامحرک های عملکرد به جای کلمه سرمایه استفاده کنند و آنها واژه فکری را با کلماتی مانند نامشهود ، برمبنای دانش یاغیر مالی جایگزین می‌کنند. بعضی از حرفه ها (حسابداری مالی و حرفه های قانونی) نیز تعاریف کاملا متفاوتی مانند دارایی های ثابت غیر مالی1 که موجودیت عینی وفیزیکی ندارند، ارائه کرده اند، (Marr, 2008). استوارت اعتقاد دارد، سرمایه فکری مجموعه ای از دانش ،اطلاعات ، دارایی های فکری ، تجربه ، رقابت و یادگیری سازمانی است که می تواند برای ایجاد ثروت بکارگرفته شود. در واقع سرمایه فکری تمتمی کارکنان ،دانش سازمانی وتواناییهای آن رابرای ایجاد ارزش افزوده در برمی گیرد وباعث منافع رقابتی مستمر می شود (قلیچ لی ومشبکی ،1385). بنتیس سرمایه فکری را به عنوان مجموعه ای از دارایی های نامشهود (منابع ،توانایی ها،رقابت) تعریف می کند که ازعملکرد سازمانی و ایجاد ارزش بدست می آیند، (Bontis , 1998). ادوینسون ومالون ،سرمایه فکری رااطلاعات ودانش بکاربرده شده برای کارکردن ،جهت ایجاد ارزش تعریف می کنند، (vasile , 2008). بنتیس و هالند ، درمقاله خود درسال 2002، سرمایه فکری رااین طور تعریف می کنند:سرمایه فکری ذخیره ای ازدانش راکه درنقطه هایی اززمان دریک سازمان وجود دارد،نشان می دهد. دراین تعریف ارتباط بین سرمایه فکری ویادگیری سازمانی مورد توجه قرارگرفته است. روس معتقد است سرمایه فکری دارایی است که توانایی سازمان رابرای ایجاد ثروت اندازه گیری می کند. این دارایی ماهیتی عینی وفیزیکی ندارد ویک دارایی نامشهود است که ازطریق به کارگیری داراییها ی مرتبط بامنابع انسانی ،عملکرد سازمانی وروابط خارج ازسازمان به دست آمده است .همه این ویژگی ها باعث ایجاد ارزش دردرون سازمان می شود واین ارزش به دست آمده به دلیل اینکه یک پدیده کاملا داخلی است ،قابلیت خرید وفروش ندارد، (rose and ( barrons , 2005 دریک نگاه می توان تعریف ارائه شده ازسرمایه فکری رادرجدول شماره 3-2 نشان داد. جدول شماره 1 -2 تعاریف ارائه شده از سرمایه فکری نویسندگانتاریختعاریفایتامی1987دارایی های نا مشهود مانند دارایی های مبتنی براطلاعات که شامل فناوری ،اعتماد مشتری ،تصویرسازمانی حاصل از علائم تجارتی ،فرهنگ سازمانی و مهارت های مدیریتی می باشندهال1989داراییهای فکری شامل حقوق مالکیت معنوی مانند حق امتیاز،علائم تجاری ،حق مالکیت معنوی شهرت ، شبکه های فردی و سازمانی ،دانش ،تخصصو مهارتهای کارکنان است .هال1993 ،1992سرمایه فکری شامل دارایی های مانند حقوق مالکیت معنوی و شهرت و مهارت ها یا مزیت هایی مانند دانش چگونگی و فرهنگ سازمانی است .کلین و پروساک1994هرعنصر فکری که بتوان آن را فرموله و گردآوری گرد و بتوان از آن برای ایجاد دارایی باارزش بیشتر استفاده کرد .ادوینسون وسالیون1996دانشی که بتوان آن را به یک ارزش تبدیل کردبروکینگ1996ترکیبی از چهار جزی اصلی ،ئارایی های بازار ،دارایی های انسانی ،دارایی های مالکیت معنوی و دارایی های زیر ساختی .اسویبای1997سرمایه فکری مربوط به سه دسته ازدارایی های نا مشهود است .ساختارداخلی ،ساختارخارجی وشایستگی های انسانی .روس و همکاران1997سرمایه فکری ترکیبی از یک بخش فکری مانند سرمایه انسانی و یک بخش غیر فکری مانند سرمایه ساختاری است .روس و همکاران1997سرمایه فکری مجموع دارایی های پنهان شرکت است که درترازنامه نشان داده نمی شود. لذا هم شامل آن چیزی است که در مغز اعضای سازمان است و هم آن چیزی که پس ازخروج افراد درسازمان باقی می ماند.ادوینسون و مالون1997سرمایه فکری مجموعه ای از سرمایه ساختاری و سرمایه انسانی شامل تجارت بکار گرفته شده ،فناوری سازمان ،روابط با مشتریان و مهارت های حرفه ای است که با ایجاد مزیت رقابتی موجبات حیات سازمان دربازاررا فراهم می سازد.بویسوت1998حالت ها و تمایلاتی که درافراد وگروه ها وجودداردکه در صورت برانگیخته شدن قابلیت ایجاد ارزش افزوده رادارند.تیس1998منابه خاص سازمانی که کپی برداری ازروی آن ها اگرغیر ممکن نباشد بسیارمشکل است .بنتیس وهمکاران1999مفهومی است جهت طبقه بندی تمامی منابع نامحسوس سازمان وشناخت ارتباط میان آنها .سازمان همکاری وتوسعه اقتصادی2000ارزش اقتصادی است توسط دو دسته از دارایی های نا محسوس شرکت ایجاد می شود ، سرمایه سازمانی و سرمایه انسانینوناکاوهمکاران2000منابع خاص شرکت که وجود آن ها برای ایجاد ارزش ضروری است .لیف2001دارایی های ناملموس منابع غیرفیزیکیارزش می باشدکه توسط نوآوری ،طرح های منحصر به فردسازمان ویا توسطمنابع انسانی ایجاد می شوند.ماروشیوما2001مجموعه ای ازدارایی های دانشی که با ایجاد ارزش افزوده برای ذینفعان کلیدی این امکانرابرای سازمان بوجودمی آوردتا جایگاه رقابتی خودراارتقادهد.این دارایی ها شامل دارایی انسانی ،دارایی رابطه ای ،دارایی فرهنگی وفعالیتهاوامورروزمره،دارایی های فکری و دارایی های فیزیکی می باشد .کاپلان ونورتون2004دارایی های نا محسوس شامل سرمایه انسانی مانند مهارتها ،استعداد و دانش ،سرمایه اطلاعاتی مانند پایگاههای داده ،سیستم اطلاعاتی وزیرساخت های فناوری،سرمایه سازمانی مانندفرهنگ ،سیک رهبری وتوانایی تسهیم دانش است .آی .ای .اس.بی2004دارایی های نامحسوس دارایی های ثابت غیر مالی هستند که ازجنس ماده نیستند اما ماهیت آن ها توسط حقوق قانونی و حفاظتی شناسایی و کنترل می شود. منبع (مارومستغفر ،نشریه Management Decision ،دوره43،شماره 9،ص119،سال 2005) در پایان باید گفت که پیدایش اقتصادی دانشی باعث افزایش معروفیت سرمایه فکری به عنوان یک موضوع تحقیقاتی و کسب و کار شده است. اکنون زمان خوبی برای فعال بودن در زمینه تحقیقات سرمایه فکری است . امروزه جامعه محققان سرمایه فکری در جایگاه مهمی قراردارند. این محققان نبرد و مبارزه ای را از سال های پیش برای قبولاندن اهمیت سرمایه فکری داشته اند و سمینارها و مقالات و کتب زیادی را در این زمینه ارائه کرده اند و بیشتر تلاش های صورت گرفته شده در زمینه توسعه چهارچوب سرمایه فکری بوده است و اکنون این ضرورت بوجود آمده است که آنها برروی اندازه گیری و مدیریت و افشاء آن تمرکز کنند. باید گفت که موضوع علم سرمایه فکری یک موضوع بین رشته ای است و در برگیرنده علوم مختلفی مانند حسابداری ، مدیریت دانش، خط مشی گذاری و اقتصاد و مدیریت منایع انسانی و....است . هر چند که امروزه این اعتقاد وجود دارد که مطالعه سرمایه فکری بیشتر به عنوان یک هنر توصیف می شود تا یک علم ؛ که در برگیرنده عوامل روانی و خلاقیت است. 17-2- مدل ادوینسومن و مالون "لیف ادرینسون" یکی از شناخته شده ترین محققین دنیا درزمینه سرمایه های فکری است . او به عنوان اولین مدیر سرمایه های فکری در شرکت اسکاندایا – یک شرکت بین المللی بیمه درکشور سوئد –فعالیت داشته است . شرکت اسکاندیا موفق شده که یک نوع طبقه بندی بومی شده ازسرمایه فکری را ارائه نماید. ادوینسون اساسا سرمایه های فکری را بعنوان ارزش های نامشهودی تلقی می کند که می تواند منشا شکاف و اختلاف میان ارزش بازاری و ارزش دفتری شرکت ها و سازمان ها باشد . برهمین اساس معادله زیر را برای تعیین ارزش بازاری شرکت پیشنهاد نموده است : سرمایه های فکری + ارزش دفتری = ارزش بازاری وقتی شرکت اسکاندیا درسال 1992 شروع به صورت برداری و ارزش گذاری برروی ارزش نامشهود سرمایه‌های فکری خود کرد ، فهرستی شامل50 مورد با ارزش همانند نشان تجاری ،امتیازات انحصاری ،پایگاه داده مشتریان ،سیستم های فناوری اطلاعات ،افراد وپرسنل کلیدی وتاثیر گذار ،تدوین وگرد آوری نمود .ازآنجایی که فهرست مذکور،بسیار طولانی ومدیریت برآن سخت ودشوار بوده ،اجزا وموارد آن دردو گروه ابعاد انسانی وابعاد سازمانی تقسیم گردید .بدین ترتیب تعریف ساده تری ازسرمایه های فکری حاصل شده است : سرمایه های ساختاری + سرمایه های انسانی = سرمایه های فکری مطابق نظر ادوینسون ، مواردی که پس از رفتن کارکنان به خانه ، درسازمان باقی می مانند سرمایه های ساختاری سازمان را تشکیل می دهند، او بر این واقعیت تاکید دارد که سرمایه های انسانی سازمان را نمی توان تحت مالکیت سازمان درآورد ، بلکه آنهارا تنها می توان استخدام یا اجاره نمود .برعکس آن ،سرمایه های ساختاری رامی توان تحت تملک درآورد و دادوستد نمود. بر همین اساس سلسله مراتبی را برای سازمان های فکری ارائه نمود. وی به همراه محققی به نام مالون ،IC را به عنوان دارایی هایی مثل دانش ، تجارب کاربردی ، تکنولوژی سازمانی، ارتباطات مشتری و مهارت های حرفه ای دانسته اند که باعث ایجاد مزیت رقابتی در بازارمی‌شود. آنها در طرح ارزش اسکاندیا ارزش بازلری یک شرکت را ترکیبی ازارزش مالی آن (شامل دارایی های مشهود) و ارزش سرمایه های فکری دانسته اند. بعدها آنها مدل اسکاندیا را به عنوان یک شیوه ساختاری یا SC ، این دو محقق سرمایه های ساختاری در سازمان را عامل پشتیبانی از سرمایه های انسانی معرفی کرد. SC خود به سرمایه سازمانی و سرمایه مشتری تقسیم شده و سرمایه سازمانی (شامل سیستم ها ، ابزارها و فلسفه عملیاتی است که جریان یافتن دانش دردرون سازمان راسرعت می بخشد) به سرمایه نوآوری وسرمایه فرآیندی تقسیم می شود . این دو محقق اجزاء متشکله سرمایه‌های فکری را اینگونه تعریف کرده اند: سرمایه انسانی : به میزان ارزش ،مهارت ها و تجاربی که افراد در سازمان ها دارا می باشند اطلاق می گردد. سرمایه ساختاری : شامل فرهنگ ،توانمندی ها ،سخت افزارها ونرم افزار های حامی HC می باشد . سرمایه مشتری :درارزش ارتباطات سازمان بامشتریانشان نمایانگر می شود . سرمایه سازمانی :شامل فلسفه سازمانی وسیستم هایی برای بالا بردن قدرت نفوذ وتوانمندیهای سازمانی است . سرمایه نوآوری : شامل دارایی های معنوی است که توسط قوانین حمایت ازحقوق مالکیت معنوی شامل کپی رایت ،نام تجاری ودارایی های نامشهود مورد پشتیبانی قرار می گیرد . سرمایه فرایندی : شامل تکنیک ها،شیوه ها وبرنامه های است که مواردی مانند تحویل محصول یاخدمات را تسهیل می کند. - سرمایه سازمانی شامل دارایی های دانشی نهادینه شده دربستر فرآیند ها ونوآوری های سازمانی می باشد. - سرمایه فرآیندی اشاره به فرآیند های ارزش افزای سازمانی مانند ساختار سازمانی ،تجارب مدیریتی ،سیستمهای ورویه ها ،زیر ساخت ها ،سیستم های کامپیورتری و.....دارد. -سرمایه نوآوری شامل دانش آشکار همراه باداراییهای فکری می گردد .که شناسایی هردوی آنها درسازمان مشکل است ،همانند فرهنگ مثبت. -مالکیت معنوی ،بیانی است برای دانش مستند شده وجمه آوری شده مانند شده مانند نوآوری ها ،تجارب عملی ،حقوق اختراع ، فناوری ،برنامه های تحصیلی ،زیر ساخت های دانشی شرکت ، طراحی ها وهمچنین ویژگی خاص تولیدات وخدمات . الگوی ارزشی اسکانیا ،توجه وتمرکز زیادی برقابلیت های نوسازی سازمانی دارد.این الگو ،سرمایه نوآوری وفرآیندی بعنوان بخشی ازسرمایه سازمانی تاکید دارد. 18- 2- مدل بروکینگ بروکینگ درسال 1996از IC تحت عنوان مجموعه ای از دارایی های نامشهود نام می برد که شرکت ها قدر به ادامه فعالیت میکند. وی تلاش ها و تحقیقات ادوینسون و مالون را برای تعریف IC درنظر گرفت و چهار دسته مجزا را در زمینه IC معرفی کرد :1- دارایی بازار 2- دارایی با محوریت انسان (انسان محور) 3-زیرساخت ها 4- دارایی مالکیت معنوی (شکل 2-2) دارایی بازار: به دارایی های بالقوه ای اطلاق می شود که یک شرکت به خاطر نامشهودی های بازارگرایانه اش مانند تجاری، مشتریان وکانالهای توزیع دارا می باشد. دارایی انسان محور: شامل میزان تخصصهای گروهی ،خلاقیت وحل مسایل ،رهبری ،مهارتها وتوانمندیهای موجود درکارکنان یک شرکت می باشد . زیرساخت ها : شامل تکنولوژی ها، متدولوژی ها و کلیه فرآیند هایی است که باعث می شود صحت ، کیفیت و ایمنی در سازمان حفظ شود. مالکیت معنوی: که شامل دانش فنی ، نرم افزارهای تجاری و کسب وکار، کپی رایت ،حقوق مربوط به طرحهای گوناگون ونشانه های تجاری است. شکل 1-2- مدل سرمایه فکری بروکینگ سرمایه فکریدارایی های بازرادارایی های انساندارایی زیرساختدارایی مالکیت معنوی طبقه بندی ارائه شده توسط بروکینگ مشابه باطرح ادوینسون ومالون است امادراین طبقه بندی برکینگ ،مالکیت معنوی را ازداراییهای زیر ساختی جداکرده ودریک دسته مجزا قرارداده است .دیدگاه آنها اگرچه یکسان نیستند اما مکمل یکدیگر هستند. هدف ادوینسون ومالون توضیح اهمیت ICدرسازمان ها بوده وموضوعات مهمی مانند ویژگی های کلیدی ،اندازه گیری رویکرد های مدیریت برآنها رادربرمی گرفت. آنها مدیریت بر IC را بعنوان گامی نهایی برای ساخت سازمانهایی با ارزش بالا و سازمان های که می خواهند ارزش در آنها بصورت مداوم افزایش یابد معرفی گردند. با اینکه بروکینگ دارای اهداف مشابهی باادوینسون و مالون بود ، اما او اجزای IC را طوری تعیین کرد که بتوان از آن درامر ممیزی نیز استفاده نمود و بدین خاطر وی بر روی فرآیند های تعریف ، مستند سازی و اندازه گیری IC تاکید کرده است. خانم بروکینگ عقیده دارد که هدف نهایی هر کسب و کاری بدست آوردن ارزش پولی به ازارء هر جزئی از دارایی ها است. او تصریع کرده است که این امر برای شرکت ها بسیار مهم است که میزان دارایی هایشان را ارزیابی کرده وازطریق مدیران را ازمحل وجود ارزش های واقعی درسازمان آگاه سازند. به همین دلیل آنها نیاز دارند تا شاخص هایی برای ارزیابی موفقیت و رشد در دست داشته و مبناهایی را برای افزایش احتمال دریافت وام از موسسات مالی به وجود بیاورند. 19 -2- مدل روس و همکاران روس و روس ، دراگونتی و ادوینسون در سال 1997 شاخص سرمایه فکری را برای اندازه گیری IC معرفی کردند. آنها تشریح کردند که دیدگاههایشان دررابطه با IC ،دانش محور بوده و اشتباهاتی با مباحث دانشی دارد. از سوی دیگر بعدها آنها از مدلی استفاده کردند که مشابه بامدل ادوینسون ومالون بود (اما دقیقا همانندآنها نبود ). آنها SC و HC را از IC انشعاب داده و این سازه ها را نماینده منابع شعور و بدون شعور دانستند که بالطبع هرکدام شیوه های مدیریتی متفاوتی را طلب می کند (شکل 4-2).این محققان سرمایه ارتباطی رابه عنوان بخشی ازسرمایه ساختاری (به جای آنکه آنرا دردسته سومی قراربدهند)درنظر گرفته اند.روس وهمکاران 1997 HC رابه شایستگی ،نگرش وزیرکی فکری تقسیم کردند. شایستگی : شامل دانش فردی کارکنان ومهرتها ،استعدادها ودانش فنی آنهاست . نگرش : نشان دهنده ارزشی است که نتیجه نوع رفتارکارکنان درمحل کاربوده وتحت تاثیر انگیزش ،رفتارها ورهبری است. چالاکی فکری :شامل نوآوری کارکنان ،توانایی انطباق باشرایط وقابلیت استفاده از دانش ازیک مفهوم وزمینه به مفهوم وزمینه دیگراست .ازسوی دیگر ساختاری شامل اجزای زیر است : روابط : به معنی ارتباط بامشتریان ،عرضه کنندگان ،شرکاءاستراتژیک و دیگر ذینفعان شرکت می باشد . سازمان : یک سازمان نه تنها دارای سیستم ها و ساختارهای مشهود است ، بلکه همچنین شامل زیر ساخت‌های نامشهود ،دارایی های معنوی ، فرآیند ها و فرهنگ نیز می باشد. تجدید وتوسعه : به عنوان جنبه نامشهود هر چیزی که باعث خلق ارزش درآینده گردیده اما اثرآن درحال حاضر مشخص نیست. شکل 2-2- روس وهمکاران ، مدل شاخص سرمایه فکری 836295138430 اگرچه ادوینسون و مالون پیشرفت های زیادی دررابطه با اندازه گیری IC داشته اند اما روس و روس 1997پیشرفت های ملموسی در یکپارچگی معیارهای IC و حرکت به سمت یک معیار واحد (رویکرد کل نگربه ارزش) داشتند. آنها در تحقیقی دیگر و در طبقه بندی شبیه به طبقه بندی ادوینسون ومالون ،IC را به سرمایه انسانی ،سرمایه سازمانی وسرمایه ارتباطی تقسیم کرده واین سه دسته رادریک سطح افقی قرارداده اند، (Chang,2007) را این طبقه بندی اجزاسرمایه های فکری باجزئیات بیشتری معرفی شده است: سرمایه ساختاری :فرهنگ شرکت ،ساختار،فرآیند ها ورویه های کاری سرمایه انسانی :شامل دانش فنی، مهارتها ، ویژگی های رهبری مدیران ارشد، نوآوری ها، انگیزش (بعد مالی وغیرمالی ) و قابلیت سازگاری است. سرمایه رابطه ای : رابطه بامشتری جهت اطمینان ازمیزان رضایت آنها ازمحصولات وخدمات ارائه شده ،ارتباط با تامین کنندگان جهت اطمینان ازارائه مواد اولیه با کیفیت، (Brennan,2000). 164465338455شکل 3 -2 طبقه بندی سرمایه های فکری 20 -2- مدل استیوارت استیوارت درسال 1991و در مجله فورچون IC را عبارت از دانشی که از طریق تبدیل مواد خام به محصولاتی که آنها را ارزشمند ترمی سازد معرفی کرده است. استیوارت هم همچون محققان قبلی IC را ترکیبی از دو دسته HC و SC دانسته و سرمایه سازمانی را زیر مجموعه ای از SC قلمداد کرده است. او عقیده دارد که هر شرکتی هر سه سرمایه مذکور را دارد اما بر اساس شرایط متفاوت، تاکید بیشتری بروی یکی از این سرمایه ها می کند .ازاین منظر استیوارت اجزای سرمایه فکری عبارتند از: سرمایه انسانی : که اشاره به مهارت ها و دانش فردی کارکنان شرمت دارد. سرمایه ساختاری :شامل مالکیت معنوی ،متدولوژی ،نرم افزار،اسناد ومصنوعات دانشی دیگر. سرمایه مشتری :به معنی ارتباط بامشتریان وعرضه کنندگان است . شکل 4-2- مدل سرمایه های فکری استیورات دارایی های مشهوددارایی های نامشهودسرمایه مشتریسرمایه ساختاریسرمایه انسانیارزش بازار 21 - 2- مدل سالیوان سالیوان یکی ازپایه گذاران وشریک تجاری گروه مدیریت سرمایه های فکری است .گروه مدیریت سرمایه‌های فکری یک شرکت مشاوره ای است که فعالیت هایش برایجاد وتولید ارزش سرمایه های فکری متمرکز شده است. براساس نظریه این گروه، از کنار هم قراردادن دورکن اساسی سرمایه انسانی و دارایی های فکری می توان به مفهوم وجایگاه سرمایه های فکری دست یافت. مطابق این مدل ، سرمایه های فکری ازسه جزء تشکیل شده اند: منابع انسانی: دراین منابع هوش وخرد کارکنان سازمان رادرنظرگرفته می شوند.منابع انسانی منشاءفن، تخصص وحافظه سازمانی درخصوص موضوعات مهم وحائز اهمیت برای سازمان هستند.منابع انسانی ،شامل تجارب جمعی ،مهارت وفوت وفن عمومی تمام کارکنان بنگاه است. دارایی های فکری : دانش مشهود طبقه بندی شده ویاتوضیحات فیزیکی از دانش خاصی راشامل می شود که سازمان می تواند ادعای مالکیت آن رانموده وبدون ایجاد مشکلی درحقوق معنوی ،آنهارابه سادگی خرید وفروش کند .هرتکه ای ازدانش سازمان،که معمولابه شکل مستند کاغذی یا کامپیوتری است ،بعنوان دارایی فکری سازمان تلقی شده مورد حمایت وحفاظت قرارگیرد. دارایی های فکری منشاءایده ها ونوآوری هایی هستند که شرکت ها وبنگاه ها آنهارا تجاری می نمایند. مالکیت معنوی :مالکیت معنوی یک نوع دارای فکری است که بصورت قانون قابلیت حمایت ،حفاظت وپیگیری را داراست. ازموارد مالکیت معنوی می توان به حق اختراع ،حق تالیف ،علائم ونشان تجاری واسار ورموزتولید تجاری اشاره نمود.الگوی سالیوان برای تجسم ونمایش تصویری سرمایه فکری ،به صورت زیر می باشد : شکل 5 - 2- الگوی سرمایه فکری سالیوان سرمایه انسانی تجربه فوت وفن مهارت خلاقیت دارای های فکری برنامه هااختراعاتفرایندهاپایگاه هایدادهمتدولوژیاسنادومدارکتصاویرطراحی ها مالکیت معنوی حق اختراع حق تالیف نشان تجاری رموز تجاری 22 – 2 - مدل بونفرر بونفرر2003 اعتقاد به این دارد که بایستی ما بین چهارجزء سرمایه فکری سرمایه شامل سرمایه انسانی ،سرمایه ساختاری ، سرمایه نوآوری تمایز قائل شد . سرمایه انسانی : مجموعه ای از دانشها ی فنی وروتین موجود درتفکرات کارکنان است . سرمایه ساختاری : همه آیتم های نامشهود از دانش ضمنی که قابل تفکیک هستند راشامل می شود. سرمایه بازار: استعدادهای سازمانی در ارتباط با جهان خارج (به عقیده بونفر این شامل پایگاه داده ،سهم بازار، شهرت و اعتبارو محصولات و خدمت جدید است) است. سرمایه نوآوری : قابلیت های نوآوری سازمان رادربرمی گیرد. 583565142875شکل 6-2- ارزش سرمایه فکری بونفر 2002 از سوی دیگر وی در رویکرد ارزش پویایی IC، شاخص های ویژهای را مد نظر قرار داده که برروی بعد پویا و سازمانی عملکرد اجتماعی – اقتصادی تمرکز کرده و تحت شرایط مختلفی درسطوح خرد وکلان اقتصادی قابل اجرا است. وی در روش پویایی IC ، چهار بعدی که منجر به توانمندی رقابتی شدن سازمان می گردد را با یکدیگر یکپارچه کرده است (شکل 8-2) منابع به عنوان ورودی ها: که اشاره به منابع مورد نیاز فرآیند های تولیدی شامل منابع مشهود ، میزان سرمایه‌گذاری در R & D و اکتساب تکنولوژی مناسب و.... دارد. فرایند ها : که نقش آنها در صف آرایی و بکارگیری آن دسته از استراتژی های پویایی است که برمینای فاکتورهای نامشهود شکل گرفته اند. سرمایه فکری : بوسیله ترکیبی ازمنابع نامشهود ساخته شده ومی تواند به نتایج ویژه ای مانند دانش جمعی، حق ثبت و اختراع ها، علامت تجاری ، شهرت ، رویه های عادی خاص و شبکه های همکاری منجر شود. سطح خروجی ها : عملکرد سازمان ها (سهم بازار، کیفیت محصولات و خدمات) به صورت سنتی از طریق تحلیل موقعیت بازار محصولات و خدمات اندازه گیری می شود، (chang,2007). شکل 7-2-چارچوب 4 بعدی سرمایه های فکری بونفر سرمایه فکریخروجی هامنابع و توانمندیهافرایندها بونفر چهار بعد رادریک چهرچوب یکپارچه تبدیل کرده ویک ارتباط بین ورودی ها (منابع )،فرایند‌ها،دارائیهای نامشهود شرکت مطرح کرد. مدل بنتیس درسال 1998 و به دنبال نظریه های قبلی خود ، سرمایه های فکری رام تشکل از سه جزء سرمایه مشتری ، سرمایه ساختاری و سرمایه انسانی دانست. از منظر وی بخش عمده سرمایه انسانی را دانش ضمنی افراد تشکیل می دهد. این دانش شامل مهارت های تجاری هستند که به راحتی نمی توان آنها را بصورت بندبه بند اذعان کرد. بونتیس عقیده دارد که سرمایه انسانی دارای اهمیت بسیار زیادی است چرا که منبع اصلی خلاقیت و نوآوری محسوب می شود. وی سرمایه ساختاری را شامل مکانیزم ها و ساختارهای سازمانی دانسته که در رساندن کارکنان به ماکزیموم عملکرد ، نقشی پشتیبان دارند. بنتیس این اجزاء را شامل فرهنگ، سیستم های اطلاعاتی ، R & D ، فرایندها، امور جاری و کارایی هر یک از آنها می داند. سرمایه مشتری نیز از منظر بنتیس شامل شناخت کانال های بازاریابی و دانش ارتباط با مشتریان است که هر یک از این دو نقش بسیار مهمی را در یک سازمان بر عهده دارند. علاوه بر این جنبه های دیگری مانند ارتباط با رقبا و تامین کنندگان را از اجزاء مهم این سرمایه بر شمرده است، (Bollen,2005). 23 – 2- مدل هانس و لاواندال طبقه بندی دیگری که بایستی از آن نام برد طبقه بندی هانس والاواندال 1997 است. در این طبقه بندی منابع شرکت به دو دسته مشهود و نامشهود تقسیم می شود. در این منظور از منابع نامشهود IC می باشد که این دو محقق آنها را به دو دسته اصلی منابع ارتباطی و شایستگی تقسیم کرده اند. شایستگی ها به توانایی برای اجرای یک کارخاص اطلاق می شود و به دو سطح فردی (دانش، مدل هانس ولاواندال مهارتها، استعداد و توانمندی ها) و سازمانی (اطلاعات محورها، پایگاه ها ، تکنولوژی و رویه ها) تقسیم می شود. منابع ارتباطی نیز اشاره به شهرت شرکت ، وفاداری مشتریان ، و ارتباطات شرکت با مشتریان دارد. شکل 8-2-مدل هانس و لاواندال1997 شایستگی اطلاعات محورها-مهرتها تواناییها توانمندیها ارتباط شهرتوفاداری -ارتباطاتمشهودنامشهودمنابع بعدها لاواندال دو مقوله ارتباط و شایستگی را براساس آن که کارمند محور و یا سازمان محور باشد به دو گروه فرعی فردی و جمعی تقسیم نمودند. این تقسیم بندی کمک می نماید تامابین منابع IC که وابسته به افراد است و منابع IC که وابسته به سازمان است تمایز قائل شویم، (Pew tan el,2008). شکل 9-2-مدل لاواندال 1997 شایستگی فردی گروهی دانش پایگاه داده توانمندی توانمندی استعداد-مهارت فرهنگ-مهارت ارتباط فردی گروهی شهرت شهرت وفاداری وفاداری ارتباطات ارتباطاتمشهودنامشهودمنابع 24-2- مدل لین لین درسال 1998 سرمایه های فکری راتحت عنوان ایده های ارزشمند و توانایی برای نوآوربودن تعریف نمود .تجربه نشان داده است که این دوفاکتور درصورت محقق شدن جزوءمهمترین فاکتورهای هستند که آینده یک سازمان راتضمین می کند وی سرمایه های فکری رامتشکل ازسه جزءسرمایه انسانی ،سرمایه ساختاری وسرمایه مشتری (ارتباطات) دانسته است. در زیر اجزای که وی برای هر یک از این سه جزء در نظر گرفته است را به اجمال برسی می کنیم. سرمایه انسانی : سرمایه انسانی شامل فاکتورهای انسانی مانند هوش ، مهارت، تخصص، تجربه و توانایی های یادگیری است. این سرمایه تماما و به افراد موجود در درون یک سازمان متکی است و نمی تواند تحت مالکیت سازمان در بیاید. سرمایه ساختاری : لین اصطلاح رویه وامور جاری کاری را جایگزین عنوان سرمایه ساختاری دانسته وآن را شامل خط مشی ،فرهنگ، سستم های اطلاعاتی و نرم افزارهای اختصاصی شرکت می داند. سرمایه مشتری : همانند بونتیس وی نیز سرمایه مشتری را شناخت کانال های بازاریابی و دانش ارتباط بامشتریان دانسته و جنبه های دیگر مانند ارتباط با رقبا و تامین کنندگان را از اجزای مهم این سرمایه برشمرده است. برخلاف بونتیس ، لین عقیده دارد که سرمایه مشتری بخش پایانی و هدف نهایی در بحث سرمایه های فکری محسوب نمی شود بلکه دارایی های معنوی این بخش را به عهده دارند که به نوعی مشهودترین جزء IP به حساب می آید، (Bollen,2005). 25-2- شباهت موجود درتعاریف واجزای مدلهای سرمایه فکری: این مدلهاحداقل شامل موارد زیر است : 1. دانش وتجربه قرارگرفته شده درافرادهم بطور رسمی وهم بطورغیررسمی 2. سیستمهای وفرآیندهای سازمانی 3. تکنولوژی ونوآوری 4. روابط تجاری ازقبیل روابط بامشتریان ،عرضه کنندگان وشرکاءاستراتژیک هنگامی که ادبیات تحقیق سرمایه فکری برسی می شود ؛به نظر مکه بیشتر مدل های سرمایه فکری سعی کرده اند یا داشته اند که سه جزءرابایک سری ویژگی های مشترک برای رمایه فکری درنظر بگیرند. -بعد انسانی سرمایه انسانی یکی از مهمترین وبه عبارتی مهمترین نوع داراییهای دانشی یافکری درسازمان است بخاطر اینکه ؛این داراییها منبع خلاقیت است .این نوع داراییها دانشی ضمنی درافراد داخل یک سازمان قراردارد که یکی ازعوامل حیاتی اثرگذار برروی عملکرد هرشرکتی است .اما باید توجه داشت که وجود این داراییهای دانشی به تنهایی برای تحقق عملکرد یک شرکت کافی نیست .هدف شرکت هاباید این باشد که این نوع داراییها دانشی ضمنی رابه صورت وشکل دانش صریح برای تمامی سطوح سازمان تبدیل کنند درغیر اینصورت امکان وجود وخلق هیچ گونه ارزش سازمانی وجود نخواهد داشت .سرمایه انسانی ترکیبی تجمعی ازدانش عمومی وحرفه ای کارکنان وتواناییهای رهبری وتواناییهای حل مشکلات وریسک پذیری است .آنچه ازاین تعریف مشخص است این است که سنجش این نوع سرمایه بااین اجزاخیلی مشکل است. این نوع سرمایه دریک شرکت ؛خلاقیت عملیاتی داراییهای مشهود (تجهیزات وابزاره) را ارتقامی دهد و دارایی نامشهود را فعال می کند .درشرکتهای موفق به منظور افزایش وبهبود بینش وتواناییهاوتجربیات برای رقابت در محیط متغیر امروزی ؛سرمایه گذاریهایی بروی کارکنان به صورت می‌گیرد .باید این نکته را اضافه کرد که مالکیت این نوع سرمایه دراختیار شرکته نیست وخروج افراد ازسازمان منجربه ازدست رفتن حافظه سازمانی می شود که یک نوع تهدید برای سازمان محسوب می شود، (Bontis et al.,2000) تجربه نشان داده است که افزایش توانایی ها و قابلیت های کارکنان دارای اثرمستقیمی بروی نتایج مالی شرکت است وهمچنین سرمایه با عملکرد شرکت رابطه مستقیمی دارد، (Becker et al.,2001) تعریف دیگر ونام های دیگربرای سرمایه انسانی: - سرمایه انسانی نمایانگرونشان دهنده ذخیره دانش یک سازمان است که بصورت کارکنان سازمان تجلی می یابد. همچنین سرمایه انسانی ؛نیز به صورت توانایی جمعی یک سازمان برای استخراج بهترین راه حلها ازدانش افراد آن نیز تعرف شده است کارکنان یک سازمان سرمایه فکری راازطریق شایستگی ها وطرز فکرهایشان وزیرکی فکری تولید می کنند که این شایستگی های سازمان شامل مهارتها وتحصیلات است وطرز فکرهای کارکنان که اجزای رفتاری کارکنان راپوشش می دهد.زیرکی یک فرد راقادر می سازد تاعملیات راتغییر دهد وراه حلهای نوآورانه رابرای مشکلات سازمانی درنظر گیرد. - هدسون سرمایه انسانی را بصورت ترکیبی ازوراثت ژنتیکی وتحصیلات وتجربه وطرز ف6کرهای کارکنان درباره زندگی و کسب وکار تعریف می کند . - سرمایه انسانی بصورت پتانسیل های بلقوه واساسی یک سازمان نیز تعریف شده است . - بعد ارتباطی سرمایه ارتباطی (مشتری) عبارتست ازمجموع همه داراییهایی که روابط شرکت با محیط راترتیب دهی ومدیریت می کند واین سرمایه شامل ارتباط شرکت بامشتریان وسهامداران وعرضه کنندگان ورقبا ودولت وموسسات دولتی وجامعه است .اگرچه مهمترین قسمت سرمایه ارتباطی ؛روابط مشتری است ولی نباید فقط این روابط مورد توجه قرارگیرد .این سرمایه ارتباطی درواقع انعکاس وبازتابی ازشرکت است .اندازه گیری سرمایه ارتباطی بااین موضوع که چگونه محیط ؛ شرکت را درک می کند مرتبط است .سرمایه ارتباطی شامل برندها ومقیاس های وفاداری مشتری وشهرت شرکت وعرضه کنندگان وسیستم های بازخور مشتری وغیره است . منکا بیان می کند که سه گام برای برقراری روابط با محیط وجود دارد: درک محیط همگام شدن با محیط برقراری روابط با محیط در یک زنجیره ارزش؛ تعهدی که برای شرکت ها وجود دارد این است که با همه بخش های محیط از مشتری گرفته تا عرضه کننده روابطی برقرارکنند. تحقیقات بسیاری نشان داده است که توجه به بازار؛ دارای اثر مستقیمی روی نرخ سود آوری دارد و سهم بازار شرکت را افزایش می دهد. تعاریف و نام های دیگر برای سرمایه ارتباطی: سرمایه مشتری دانش شامل ارزش فعلی و آتی روابط یک سازمان با مشتریان خود است و بیانگر پتانسیل یک سازمان بخاطر نامشهود های خارج ازسازمان است. سرمایه بازاری به شایستگی سازمان برای مدیریت و ادغام روابط خارجی باسهامداران بیرونی اطلاق می شود، (Seetharaman et al, 2002). بعد سازمانی: بعد سازمانی درسرمایه فکری بصورت سرمایه سازمانی (ساختاری) تعریف می شود. سرمایه سازمانی به صورت مجموع دارایی هایی تعریف می شود که توانایی خلاقیت سازمان را ممکن می سازد. ماموریت شرکت ؛ چشم انداز؛ ارزش های اساسی و استراتژی های سیستم های کاری و فرآیندهای درونی یک شرکت می تواند در زمره این نوع دارایی شمرده شود. سرمایه سازمانی یکی از اصول زیربنایی برای خلق سازمان های یادگیرنده است. حتی اگر کارکنان یک سازمان دارای توانایی ها و قابلیت های کافی وبالایی باشد اگر ساختار سازمانی ازیکسری قوانین وسیستم های ضعیفی تشکیل شده باشد نمی توان ازاین قابلیت ها واستعدادهای کارکنان برای خلق ارزش وداشتن عملکرد خوب سازمانی استفاده کرد .البته باید این نکته توجه کرد که اگر سازمان سرمایه گذاری شدیدی بروی تکنولوژی کند ولی کارکنان توانایی استفاده ازاین تکنولوژی را نداشته باشند این سرمایه گذاری وبه تبع آن سرمایه سازمانی مفید وموثر نخواهد بود. در پایان باید این نکته را افزود که این سه سرمایه با همدیگر می توانند برروی عملکرد سازمانی تاثیر بگذارند. بنابراین وجود روابطی بین آنها ازاهمیت بالایی برخورداراست .سازمان ها نباید فقط به فکر ارتقا و بهبود جداگانه این سرمایه ها باشند. تحقیقات صورت گرفته شده در کانادا؛ مالزی، تایوان و چند کشور دیگر نیز این مطلب را تایید می کند. درادامه برخی ازاین روابط بین اجزای سرمایه فکری و روابط بین سرمایه فکری و عملکرد سازمانی (تجاری) در یکسری مدل های علی آورده می شود. تعاریف و نام های دیگر برای سرمایه سازمانی (ساختاری ): سرمایه :ساختاری شامل همه مخازن دانش غیر انسانی دریک سازمان است که شامل پایگاه داده هاوچارتهای سازمانی ودستورالعمل های فرآیندی واستراتژی ها ویاشامل هرچیز دیگری که به سازمان ارزشیبیشتر ازمواد ان می دهد. سرمایه ساختاری به صورت آن چیزی که درسازمان باقی می ماند هنگامی که افراد شب به به خانه هایشان می روند تعریف شده است وازفرایند ها وروالهای سازمانی برمی خیزد. سرمایه ساختاری به صورت افزارها و پایگاه دادهها ووساختارسازمانی و حق اختراع ها ومارک های تجاری و سایر توانایی های وقابلیت های سازمانی است که بهره وری کارکنان حمایت می کند . 27 - 2- سابقه مطالعات انجام شده خارجی : بونتیس 1998 تحقیقی را با عنوان سرمایه های فکری ؛ مطالعات اکتشافی و برسی مدل ها و سنجه های سرمایه فکری در کشور کانادا انجام داد. این تحقیق نشان دادکه بین اجزای سرمایه های فکری روابط متقابلی وجود دارد وهرسه سرمایه انسانی وساختاری ومشتری بروی عملکرد تجاری دارای اثرخوبی هستند. بونتیس 2000 و همکارانش در صنایع خدماتی و غیر خدماتی کشور مالزی تحقیقی را با عنوان برسی رابطه بین سرمایه های فکری و عملکرد تجاری انجام دادند که این نتایج را به همراه داشت: میان اجزای سرمایه های فکری روابط متقابلی وجود داشته است واین سرمایه ها برروی عملکرد تجاری دارای اثر نسبتا متوسطی درحدوبیست تاسی درصد داشته است. بونتیس 2004وهمکاران مصری ایشان رادرشرکتهای نرم افزاری مصر باموضوع رابطه بین سرمایه های فکری وعملکرد سازمانی انجام دادند که متاسفانه به دلیل نبود داده های مناسب جهت سنجش سرمایه های فکری ،نتایج آن گزارش نشده است. درتحقیق دیگری که توسط بوزبوار در صنعت کشور ترکیه انجام گردید این نتایج بدست آمد: هردو سرمایه انسانی و مشتری بر ارزش دفتری وبازاری شرکتها دارای اثربوده است . در این تحقیق به دلیل نبود داده های دقیق ،ارزش دفتری وبازاری شرکتها بصورت کیفی وپرسشنامه ای سنجیده شده است. درضمن رابطه قوی بین سرمایه مشتری وانسانی وجود داشته است. درسال 2005 نیز تحقیقی مشابه با تحقیق مالزی در کشور تایوان در صنعت فناوری اطلاعات صورت گرفت و روابط بین سرمایه فکری و عملکرد در یک سری مدل های علی موردتجزیه وتحلیل قرارگرفت ونتایج تحقیقات مالزی راتایید کرد. نان، پلومن و هانکوک 2007 در تحقیق خود ارتباط سرمایه فکری را با بازده مالی شرکت ها برسی کرده اند. نتایج حاکی از آن است که اولا بین سرمایه فکری وبازده مالی فعلی وآتی شرکت هارابطه مثبت و معناداری وجود دارد ثانیا ثاثیر سرمایه فکری دربازده مالی شرکت ها درصنایع مختلف متفاوت می باشد. هلنا رودز و تانجا میهالیک 2007، درتحقیق خود برسی تاثیر اجزای سرمایه فکری برعملکرد مالی در صنعت هلتداری در اسلوونی پرداختند نتایج این تحقیق نشان داد که اولا یک رابطه مثبت معناداری بین اجزای سرمایه فکری و عملکرد مالی در این صنعت وجود دارد ثانیا ضریب تاثیر بالای سرمایه ارتباطی در مقایسه با سایر اجزای سرمایه فکری بر عملکرد مالی شرکت ها می باشد. یانگ چو و دیگران 2006 به برسی ارتباط بین اجزای سرمایه فکری با ارزش عملکرد ، صنایع پیشرفته تخصص انستیتو تحقیقات تکنولوژی صنعتی پرداختند و نتیجه گرفتند که اولا یک رابطه مثبت معناداری بین اجزای سرمایه فکری و عملکرد شرکت ها وجود دارد و ثانیا سرمایه فکری منوط به فرآیند خلق ارزش و ذخیره استراتژیک آنها دریک سازمان می باشد. 28 - 2- سابقه مطالعات انجام شده داخلی: بهنام شهانی و احمد علی خائف الهی 1388 تحقیقی راتحت عنوان برسی تاثیر سرمایه فکری بر عملکرد شعب بانک سپه درتهران انجام دادندکه نتایج آن تاثیرمثبت اجزای سرمایه فکری بر عملکرد شعب بانک مزبور خبردادهاست ودراین میان ،بیشترین تاثیرگذاری به سرمایه مشتری اختصاص دارد وسرمایه ساختاری وانسانی درجایگاه های بعدی قراردارند.به علاوه به عنوان مهم ترین سهم علمی پژوهش ،مشخص شده است که سرمایه مشتری ،نقش میانجی دررابطه سرمایه های ساختاری وانسانی باعملکرد سازمانی ایفا میکنند. مهرداد مدهوشی و مهدی اصغرنژاد امیری 1387 در تحقیقی تحت عنوان سنجش سرمایه فکری و برسی رابطه آن بابازده مالی شرکت ها به این نتیجه رسید که رابطه معنادار مثبتی بین سرمایه فکری وبازده مالی ،سرمایه فکری وبازده مالی آتی ،نرخ رشد سرمایه فکری ونرخ رشد بازده مالی آتی شرکت های سرمایه‌گذاری دربورس اوراق بهادار تهران می باشد. ویدا مجتهد زاده ،سید حسین علوی طبری و مهرناز مهدی زاده 1388 تحقیقی را تحت عنوان رابطه سرمایه فکری و عملکرد صنعت بیمه انجام دادند که نتایج آن حاکی از آن است که سرمایه های فکری ،انسانی ،مشتری و ساختاری در برسی جداگانه و مستقل از یکدیگر، با عملکرد رابطه معناداری دارند، درحالی که در بررسی هم زمان صرفا رابطه سرمایه ساختاری وانسانی باعملکرد معناداربوده است. مصطفی آشنا ،حمیدرضا یوسفی و فرزانه صادقی 1388در تحقیقی خود تحت عنوان سرمایه فکری ،سرمایه ای ارزشمند برای سازمان امور مالیاتی کشور به این نتیجه رسیدند که موفقیت سازمان ها به توانایی مدیریت دارایی های نامشهود بستگی دارد و سرمایه فکری را سرمایه ای ارزشمند برای سازمان ها می دانند. تورج بيگي و همکاران 1389 در تحقیق تحت عنوان " شناسايي تعاملات بين اجزاي سرمايه فكري با استفاده از تکنيک مدل يابي معادلات ساختاري در صنعت بانکداري" به بررسي وضعيت سه عنصر سرمايه فكري (يعني سرمايه انساني، سرمايه ساختاري و سرمايه مشتري) و تعاملات بين آنها در صنعت بانكداري ايران پرداختند. اين تحقيق از طريق يک پرسشنامه روان سنجي معتبري كه نسخه اصلي آن براي اولين بار در كانادا تهيه و اجرا گرديد، انجام شد. به منظور اكتشاف سازه ها و بسط گويه ها، از روش تحليل مولفه هاي اصلي (PCA) و روابط خطي ساختاري (LISREL) استفاده گرديد. مدل حاصله از اين تحقيق بيانگر وجود يک ارتباط معنادار بين اجزاي سرمايه فكري بود. طبق يافته هاي تحقيق، در صنعت بانکداري ايران سرمايه انساني هم بر سرمايه ساختاري و هم بر سرمايه مشتري تاثير مثبت داشته و از طرف ديگر سرمايه ساختاري نيز باعث تقويت و رشد سرمايه مشتري مي گردد. علي اصغر انواري رستمي و حسن سراجی (1384) در تحقیق تحت عنوان " سنجش سرمايه فكري و بررسي رابطه ميان سرمايه فكري و ارزش بازار سهام شركت هاي بورس اوراق بهادار " بر اساس داده هاي 7 ساله شركت هاي بورس اوراق بهادار تهران طي سال هاي 1376 الي 1382، پنج روش سنجش در محاسبه سرمايه هاي فكري مورد آزمون آماري قرار دادند. نتايج آزمون هاي آماري بيانگر این شد كه در سطح اطمينان 95%، روش هاي پيشنهادي چهارم و پنجم سنجش ارزش سرمايه هاي فكري شركت ها، همبستگي بالا و معناداري را (با مقادير ضريب همبستگي بالاتر از 0.97) با ارزش بازاري سهام شركت ها و صنايع بورس اوراق بهادار تهران نشان داده اند و با توجه به مقادير ضريب تعيين بالاتر نسبت به سه روش اول و دوم و سوم از توان تبيين بهتري برخوردار بوده اند. نتيجه كلي اين تحقيق بيان گر اهميت سرمايه هاي فكري، درك اهميت ارزش آن از سوي سرمايه گذاران و همبستگي بالاي سرمايه هاي فكري با ارزش بازاري سهام شركت هاي بورس اوراق بهادار تهران است. مهدی ابزاری و همکاران (1388) در تحقیق تحت عنوان " تاثير بازاريابي داخلي بر بازارگرايي و عملکرد سازماني در صنعت هتلداري   " بر اساس ادبيات آن مدلي براي نشان دادن تاثير بازاريابي داخلي بر عملکرد سازماني طراحي و با استفاده از نرم افزار ليزرل مورد آزمون قرار گرفت. بر اساس نتايج حاصل از انجام تجزيه و تحليل داده هاي پرسشنامه، مشخص شد که بازاريابي داخلي از طريق بازارگرايي بر عملکرد سازماني موثر است. در مدل مورد بررسي مقدار شاخص هاي برازش (GFI=0.98 و AGFI=0.97) نشان دهنده مناسب بودن مدل است.  29-2- مدل مفهومی پژوهش مدل 6-2-مدل مفهومی پژوهش سرمایه انسانیسرمایه مشتریسرمایه ساختاریسرمایه فکریبازارگرایی منابع وماخذ منابع فارسی آذر عادل مؤمني، منصور، (1384) , «آمار و کارُبرد آن در مديريت»، جلد دوم، چاپ هشتم ، تهران : انتشارات سمت. "سازماندهی سرمایه های فکری ."1384. ماهنامه تدبیر،سال شانزدهم ،شماره 158. "مدیریت ، بازاریابی ، تجارت "..Http:/atalbi. Com/ articles آقایی فیشانی ،تیمور.1377. خلاقیت و نوآوری درانسان ها و سازمان ها،تهران ،نشرترمه. ادوینسون ، لیف.خرداد1386."مدیریت سرمایه فکری ." گروه مترجمان میثاق مدیران . نشریه میثاق مدیران ، شماره 22. انواری رستمی ،علی اصغرو محمد رضارستمی ، زمستان 1382."ارزیابی مدل ها وروش های سنجش و ارزش گذاری سرمایه های فکری شرکت ها"، برسی های حسابداری و حسابرسی ، سال دهم ، شماره 34، صص75-51. انواری رستمی ،علی اصغر و حسن سراجی .بهار1384. "سنجش سرمایه فکری و برسی رابطه میان سرمایه فکری و ارزش بازار سهام شرکت های بورس اوراق بهادار تهران ". برسی های حسابداری و حسابرسی ، سال دوازدهم ، شماره 39، صص62-49. بازارگان، عباس ،زهره سرمد والهه حجازی، 1381. روش تحقیق درعلوم رفتاری ،تهران ، نشرآگاه ،چاپ ششم. بطحایی ،عطیه . 1385." برسیاثرات سرمایه های فکری بر عملکرد سازمانی شرکت های تحت پوشش سازمان گسترش و نوسازی صنایع ومعادن ،"پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشگاه شهید بهشتی خائف الهی ح ،ر.(1385) مدلی برای تعیین میزان تاثیر بازارگرایی برعملکرد کسب و کار باتوجه به قابلیت های بازاریابی در صنایع شیمیایی . فصلنامه مدرس علوم انسانی 141 خاکی ،غلامرضا .1378. روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی ،تهران ، مرکزتحقیقات علمی کشور با همکاری کانون فرهنگی انتشاراتی درایت ، چاپ اول . خاکی ،غ. (1379). روش تحقیق در مدیریت .تهران :مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی . دلاور،ع.(1380).روش تحقیق درروانشناسی وعلوم تربیتی .تهران :انتشارات نشر ویرایش . رابینز،استفن .1374. مدیریت رفتارسازمانی ،تهران .ترجمه علی پارسیان ومحمد اعرابی ،6 موسسه مطالعات وپژوهش های بازرگانی . چاپ اول . روابط عمومی سازمان بیمه مرکزی ایران .1387.برنامه تحول درصنعت بیمه کشور. زاهدي، سيدمحمد، لطفي زاده، فرشته(1386)، ابعاد و مدلهاي اندازه گيري سرمايه فكري، فصلنامه مطالعات مديريت، شماره55، سال پانزدهم، صص 64-39. ساسان گهر،پرویز.1375."مقدمه ای بربهبود سازمان "،مجله مدیریت امروز ،دوره نهم ،شماره 3و4. سرمد ،ذ، بازرگان ،ع ،& حجازی ،ا(1380).روش های تحقیق درعلوم رفتاری .تهران :انتشارات آگاه. سکاران ،ا. (1382). (روش های تحقیق درمدیریت). م. صائبی & ،م ، شیرازی (Trans،تهران : نشرموسسه عالی آموزش وپژوهش مدیریت وبرنامه ریزی . عمیدی ، علی ، 1378. نظریه نمونه گیری و کاربردهای آن . مرکز نشر دانشگاهی تهران . جلد اول ، چاپ اول . فخرارا، امین .آذر1378. "نگرش جدید درمدیریت منابع انسانی "، مجله استاندارد،شماره 99. فرشاد فر، عزت اله ،1380. اصول و روش های آماری پیشرفته آماری (تجزیه واریانس و طرح آزمایش ها). انتشارات طاق بستان .کرمانشاه. فرشاد فر ، عزت اله ،1380. اصول و روش های آماری پیشرفته آماری (تجزیه رگرسیون ).ا نتشارات طاق بستان . کرمانشاه. قلیچ لی، بهروز ، تابستان 1385. "تبین نقش سرمایه فکری و سرمایه اجتماعی در مزیت رقابتی (مطالعه موردی شرکت های ایران خودرو و پارس خودرو)"، رساله دکترا ، دانشگاه تربیت مدرس کردستانی ،غلامرضا .1387."اندازه گیری و گزارشگری سرمایه انسانی "، حسابرس ،شماره 41 کامنا، یوجین .1380. دیوانسالاری .ترجمه خسرو صبری .تهران ، انتشارات شیرازه ،چاپ اول. مومنی ، م &، فعال قیومی ، ع .(1387). تحلیل های آماری با استفاده از. SPSS تهران:کتاب نو. مجتهدزاده ،ویدا.1382."نقش حسابداری مدیریت در انعکاس سرمایه فکری "، سال هفدهم ،ش152. منصورفر، کریم .1376. روش های آماری .تهران .انتشارات دانشگاه تهران ،چاپ چهارم. مهدی پورتملی ، فاطمه ،1380. "تاثیرسرمایه انسانی بررشد اقتصادی درایران (1375-1345)، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه الزهرا، 7. یزدانی ،حمیدرضا .1385."برسی روابط متقابل میان اجزای سرمایه فکری (سرمایه انسانی ،سرمایه ساختاری ،سرمایه مشتری ) و اثرات آن بر عملکرد سازمانی شعب بانک ملت استان تهران ،"پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تهران . English reference: "Inteclletual Capital Accounts . Reporting and managing intellectual capital " ,http://www.oecd . org /dataoecd/16/30/1948022. Pdf. "IntellectualCapital Reporting".www.journals.uzpi.cz/uniquefiles/00831.pdf. Aboody, D.and B.Lev.2000."Information asymmetry ,R&D and insider gains" journal of Finance ,55(6): 2747-2766. Angheel, I . 2008 . "Intellectual Capital and Intangible Assets Analysis and Valuation" , Theoretical and Applied Economics , 75 – 84. Appiah –Adu , k.(1998).Market Orientation and Performance: emprical Tests in a transition economy . Journal of Strateting , 25-45 Atuahene –Gima , k .(1996) . Market orientation and innovation.Journal Of Business Research , 93-103. Avlonitis , G ., & Gounaris , S. (1999). Market orientation and its Determinants : an emprical analysis.European Jounal of Marketing ,1003-37. Baker, W., & sinkula , J .(1999).The synergistic effect of market orientation and learning orientation on organizational performance. Journal of Academy of Marketing Science , 411- 27 Baker , w., & sinkula , J .(2002). Market Orientation , learning orientation And product innovation: delving into the organizations black box.Journal of Market – Focused Management , 5-23. Becker , j ., & Homburg , C .(1999).Market-oriented management :a syste Msbased perspective . Journal of Market-focused Managemnt, 17-41. Bontis, N.1998."Intellectual Capital: An exploratory study that develops Measure and models ",Management Decision, 36.2.63-76. Bontis , N.2004."National Intellectual Capital Index A United Nations Initiative for the Arabic Region",Journal of Lntellectual Capital , Vol 5,No 1,pp13-39. Bontis ,N. And J.Fitez –enz.2002"Intellectual Capital RoI: a casual map Of human capital antecedents and consequents",journal of Intellectual Capital ,Vol3,pp203-247. Bontis,N,. W. Chua Chong Keow and S. Richarddson.2000."Intellectual Capital and Business performance in Malaysian Industries",Journal of Intellectual Capital, Vol 1,pp58-100. Bose , S.and K .Thomas .2007."Applying the Balanced Scorecard for better performance of Intellectual Capital", Journal of Intellctual Capital,Vol 8, No 4 , pp653-665. Brooking , A.1997."Intellectual Capital". International Thomsin Business Press,London , Vol8,No12 -13, p 76 Cadogan , J.,Diamantopoulos, A., & Martanges,C.(1999).A Measure of export market orientation : scale development and cross cultural validation. Journal of International Business Studies , 689-707. Calori, R., & sarnin ,p.(1991).Corporate culture and economic performance . Organizational Studies ,49-74. Cohen , S. and N .kaimenakis .2007." Intellectual capital and corporate Performance in knowledge –intensive smss",The Learning Orgnization, vol 14, No 3 ,pp 241-262. Day ,G.(1990).Market Driven strategy:processes for creating value.new York,NY.:The Free press. Day.G.(1994a). The capabilities of market driven organization. Journal of Marketing , 37-52. Day , G . (1994b).Continuius learning about markets. California Management Review , 9-31. Day , G.(1999).Creating a market-driven organization.sloan Management Review , 11-22,R.(2004).Assessing advantage:a framework for Diagnosing competetive superiority . journal of Marketing, 1-20. Deng , S,. &Dart , j .(2007).Measuring market orientation: a multi-factor, Multi-item approach.journal of marketing ,725-42. Desh pande, R.& Farley , j.(2000)understanding Market Orientation: A Prospectively designed meta analysis of three market orientation scales. Marketing science institute.1-22. Deshpande , R., & Farley , j. U.(2003).the market orientation construct: Construct , correlations, culture and comprehensiveness. Jornal of Market Focus Management ,237-40. Deshpande, R.,& Farley , j .u .(2006) .Measuring Market Orientation: Generalization and synthesis.jornal of Market-focused Management ,213-232 Deshpande , R, & webster , f. E.(2008) .organizational culture and marketing: defining the research agenda. Journal of Marketing ,3-15. Dess, G,.& Robinson ,j .(2001).Measuring organizational performance in The absence of objective measures :the case of the privately held firm and Conglomerate business unit . strategic Management journal ,265-273. Drucker , p.f .(1997). The practice of Management. New York:Harper &Ro Edvinsson,L. And M. Malone .1997."Intellectual Capital",Harper Business,New York. Erving , E.(1995).Marketing Quality practices.Unpublished Disseration, University of North Carolina ,Business School. Garavan, T.N., Morley, p.Gunnigle and E.Collins.2001."Human Capital Accumulation :the Role of Human Resource Development" ,journal of European Industrial training Gay,l.R.,L.P.Diehl.1999."Research Methods for Business and ManagemeNt".Maxwell Macmillan International Editions. Gebhardt,G., Carpenter,G.,& sherry, j .(2006).Creating a market orientaion: A longitudinal, multifirm ,grounded analysis of cultural tranformation Journal of Marketing , 37_55 Gray, Brenden, Matear, S.,Boshoff,C,& Matheson ,p.(1998).Developing a Better measure of market orientation . European journal of Marrketing ,884-903 Greenley , (1995). Market Orientation and campany performance: emprical evidence from UK companies. British Journal of Mangement , 1-13. Guthrie, J., petty , R. And jahanson, U. 2001."Sunrise in the knowledge Economy". Accounting, Auditing g Accountability Journal, VOL. 14 No. 4, pp. 365-82. Han, J, Kim, g Srivastava, R. (2003). Marrket Orientation and Organizational performance: Is innovation a missing Iink? Journal of Marketing , 30_45 Harris, L. (2001). Market Orientation and performance: objectiveand Subjective emprical evidence from UK campanies. Journal of Management. Harris, L . (2002a). Developing market orientation: an exploration of In management approaches. Journal of Marketing Management , 603- Harris, L. (2002b). Sabotaging market-oriented culture change: an Exploration of resistance justification and approaches. Journal of Marketing Theory and Pracice , 58-74. Harris, L. C. (2000). The organizational barriers to developing market Orientation. European Journal of Marketing , 598-624. Harris, L C. (2005). Cultural domination: the market-oriented Culture? European Journal of Marketing , 354-73. Harris, L. C. (2006). Benchmarking against the of market orientation. Management Decision , 25-9. Harris, L. C., g Ogbonna, E. (1999). Developing a market oriented Culture: a critical evaluation. Journal of Management Studies , 177-96. Harris, L. C., g Ogbonna, E. (2000). The responses of fron –line Employees to market-oriented culture change. European Journal of Marketing , 318-40. Harris, L., g Ogbonna, E. (2001a). Leadership stype and market Orientation:an empirical study. European Journal of Marketing , 744-64. Harris, L., g Piercy , N. (1999). Management behaviour and the Barriers to market orientation. Journal of Service Marketing , 113-31. Hart, S., G Banbury , C . (1994). How statehy making processes can Make a difference. Strategic Management Journal , 251-269. Haugland, S, A .,Myrtveit, I., g Nygaard, A. (2007). Orientation and Perforormance in the service industry : A Data Envelopment Analysis. Journal of Business Research , 1191-1197. Heiens, R, A. (2000). Market Oriention : Toward an Integrated Framework. Academy of Marketing Science Review. Hennestad, B, (1999). Infusing the organization with customer Knowledgw. Journal of Service Marketing , 17-41. Homburg, C., g plfesser, C . (2000). A multiple layer model of Market orinted organizational culture:measurment issues and Performance outcomes. Journal of marketing research , 449-62. Hombuurg, C., Krohmer, H., g Woorkman, J (2004). A Strategy implementation perspective of market orientation. Journal Of Business Research , 1331-40. Homburg, C., Workman, J .P., g Jenson, O.(2000). Fundamental Changes in marketing organization: the mowement toward a customer Focused organizationl structure. Journal of marteking science ,459-78. Hooley, G. J., Greenley , G. E., C Cadogan, J. W., g Fahy, J. (2005) The performance impact of marketing resources. Journal of business Research ,18-27. Huang, C .F . and S. L. 2007. "A Study on the Relationship Between Intellectual Capital and Business Performance in the Engineering Consulting Industri: A Path Anaiysis", Journal of Civil Engineering And Management, Vol XIII, No 4 , pp 265-271. Hult, G., Ketchen, D., g Slater, S. (2005). Market orientation and Performance: an integration of desparate approaches . Sanagement Management Journal , 1171-1181. Hunt, S.,g Lamb. C. (2000). Marketing"s contribution to business Strategy: market orientation, relationship marketing and resource Advantage theory. International Journal of Management Reviews17-43 Hurley, R . F . g Hult, G. T. (1998). Innovation, market orientation, And organizational learning: an integration and emprical examination. Journal of Marketing , 42-54. Jaworski, B. J.,& kohli ,A .j.(1993). Market orientation: antecedents and Conseques .journal of marketing , 53-70 Jaworski , B..j., & kohli.A.k.(1996).market orientation: review, refinement, And rodmap . jounal of market focused managment, 119-135 Kennedy,.k,. Goolsby , j. R,.& arnould , E,j,(2003).implementing a customer Orientation: extension of theory and application. Journal of marketing,67-81 Kirca, a.h., jayachandran , s,. & bearden , w. O.(2005) .market orientation: A meta-analytic review and assessment of its antecedents and impact on Performance. Journal of marketing ,24-41 Kohli , A.j.& jaworsky , b.j. (1990).marke t orientation: the construct , Research propositions, and managerial imlications. Journal of marketing ,1-18. Kohli , a., jaworski, b. J.,&kumar, a.(1993).markor:a measure of market Orientation.journal of marketing,467-77 Kotler,p.,& Armstrong,G.(1994).principals of marketing (7th ed.). Englewood cliffs, nj,: prentice-Hall Kumar, jamalesh, subramanian,r,.&Yauger,c,(1998).Examining the market Orientation- relationship: A context-specific study journal of management, 201-233. lado, n., maydeu-olivares, a,. &rivera,j.(1998). Measuring market orient Ation in several polulations. European journal of marketing .23-39 lafferty,b.a.,&Hult, G.T,(1999).asynthesis of contemporary market Orientation perspectives. European journal of marketing ,92-109 langerak, f,. Hultink,E,.&robben,H.(2004).the impact of market orientaatio N, product advantage, and launch proficiency on new product performance And organizational performance.journal of product innovation management ,79-94 leary,mark r. 1995."behavioral research methods"cole publishing company li,l,.r.pike and r .Haniffa. 2006."intellectual capital disclosures in corporate Annual reports: aeuropean comparison",working paper, no 6/24 Lichtenhal, J. D., g Wilson, D, T, (1992). Becoming market Orientalion. Journal of Business Research , 191-207. Maltz, E., g Kohli . A . K , (1996). Market intelligence dissemination Across functional boundaries. Journal of Marketing Research , 47-61. Martin, J., g Grbac, B . (2003). Using supply chain management to leverage a firm"s market orientation. Industrial Marketing Management , 25-38. matsuno, k., & mentzer, j . (2000).the effects of strategy type on the market orientation- Performance relationship. Journl of marketing , 1-16. menzies, m .2003."capital development research. Science and technolohy."online www.Googie. Com. nahapiet, j .and s . Ghosal. 1998."social capital . intellectual capital and the organization Advantage", the academy of management review, vol 23,no2,pp242-266. Narver, j .c.,& slater, s.F.(1990).the effect of a market orientation on business profitibaility. Journal of marketing ,20-35. Narver, j. D. & slater, s.F.(1998).Additional thoughts on the measurement of market orientation :a comment on deshpande and Farley .journal of market-Focued management,233-6. narver, j. D., slater, s . F.,& tietje , B (1998). Creating a market orientation. Journal of market focused management , 241 – 56 Neely , A. and C.A dams .2002. "perspectives on performance:the performance prism"forth Coming in journal of cost management pearce, j., Robinns , D.,&Robinson,R.(1987).the impact of grand strategy and planning formality on financial performance. Strategic management journal , 125-134. pelham , A., & Wilson , D.(1996)A longitudinal study of the impact of market structure, Firm structure , strategy and market orientation culture on dimensions of small-firm peformance. Journal of Academy of marketing science , 27-43 pett,R. and J. Guthrie .2000".Intellectual Capital literature revive: Measurement". R eporting and management. Journal of intellectual capital , Vol.1No2, pp 155-176 pitt , l., caruana, A.,&,Berthon , p. (1996). Market orietnion and business performance: some Europeanevibence. International marktang review,5-18. Qiu,.s.,& chen B. (2005).esscincies of lifeinsurers in chinr-An application of datenvelobmnt And alysis.1 -4091 Roos,G.,J. Roos,l. ebvinsson andn.c. dragontti . 1997 ."intellectual capital . " navigating Inthenve business landscape, new York univerdity press , new York , ny. Rueket ,r.w,(1992). Developing emarket orientation: an organizational stratig y perspective. International journal of research inmarketing, 225-45. schein, e.(1984). Coming to a nvwa wereness of organizational culture. Sloan management review, 3-16. schein, e.(1992) . organizational culture and ledership . sanf rancisco: jossey bass publishers. sekaran,janps.1997."a field research juibe to observation" .salmvr press. selnes, f., jiworski,b.j., & konli, a.k.(1996). Market orientation in united states and scanbiavin companies: a cross –cuturalstubv . marketing science institute report,97-107 shapiro, b. (1988) . what the hell is mrarkte- orientation ? harward business review. siguaw,j., brown,j . & wibinj,er.(1994). The influencd of the market orientation of the firm on sales force behavior and attitude .journal of marketing research, 106-16. siguaw, j., simpson , p., & Baker,ti. (1998) . effects of supplier market orientation on bistribu por market orientation and the channel relationship: the bistributer perspective.journ al of marketing,99-111. Sin,l.y., tse, a. c. ,heung, v. c. , & yim, f. h.(2005). Inanalysisof the relationship detyeen market orientation and businss persomance in the hotel inbustry .international jurnal of hospitality management,555- 577. Slater ,s.f.,& narver, j. c.(1992). Superior customer value-based theory of the firm . Marketing science institute report , 92 – 115. Slater, s f ., & narver , j . c. (1994). Does competitive environment moderate the market orientatiom – performance relationship? Journal of marketing , 46 – 55. slater, s. f . , & narver , j.c.(1995). Market orientation and lelrning organization . journal of market ing ,63-74. sliter, s. ,& narver , j.(2000). Intelligence generation and superior custom er value . journ Al of the academy of marketing scie, 120 - 7. slater ,s. olson, e., & reddy , v. (1997) . starteky based p erformance measurement. Business horirzens, 3744. srivastava, r. , shervani, t. ,& faney, l. (1998). Markbt - based assets and shireholder value: Afram vworkf andlysis .journal of marketing ,2-18. srivihok , a .2008."intellectual capital of enterises in thailandL: measurement model By baysean network algorithm ".communications of the ibima, vol 3,pp193- 199. starovic, d.,and marr, b . 2003 . understanding corporatb value: managaing and reporting Intellectual capital '.london:chartered institute of managementaccountants. stewart, t.1997. "intellectual capital: the nvw wealth of orjanizitions ". currency doud Leday, new York. stiles ,p and kulvisaechani . 2004 . "human capital and performance: a literature review :"jubge institute of manjament , university of Cambridge. sveibv , k. e . 1996."the new organizational wealth" managing and measuring knowledge basedn assets ."berrett - Koehler,new York, n y. tavles , m. , r. pike and s. sofia . 2007".intallectual capita, management accounting practices and corporate performance ." accounting auditing & accountability journ al ,vol 20, no4.pp 522 – 548. theory --market- product – orientation—211.php.(n. d.).retrieved sron http://www.thetimes 100.co.uk\. tovestiga, G. and e .tulugurova . 2007. "intellectual capital practice and performance in russian enterprise" .journal of intellectual capital , vol 8,no 4 ,pp 695-707. tse, a. c. (1998).market orientation and performance of large property companies in Hong kog .international journal of commerce & management , 57-69. van der meer-kooistra , j. and s. zijlstra. 2001."reporting on intellectual capital ". accounting.auditing and accountability journal, vol 14,no 4,pp 456-476. van der zahn, m.j-l. 2008."determinants of intellectual capital disclosure in – prospectuses of initial public offering s". accounting and business research , vol 38, iss5,p409-431. van raaij ,e. m., & stoelhorst,j.(2008).the implementation of a market orietaion - a review and integration of the contributions to date. European journal of marketing , 1265-1293. van raaij, e. m., & stoelhorst , j. w . (2008). The implantation of a market orientation: A review and integtion of the contributions to date. European journal of marketing , 1265- 1293. vasquez, r ,. Santos, m. & alvarez,l .(2001).market orientation and competitive stratsgies in industrial firms . journal of strategic marketing ,69-90. wrenn,b . w. (1997).the market orientation construct: measurement and scaling issues. Journal of marketing theory and practice,31-54. zahirul islam , m. and m . nazurl islam. 2007."intellectual capital accounting and contemporary accounting practice". Journal of business and economics, vol 2, no2