دانلود پروپوزال بررسی اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر میزان تاب آوری و راهبردهای مقابله با استرس در مادران دارای کودک کم شنوای شهر (docx) 23 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 23 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
4- بيان مساله (تشريح ابعاد، حدود مساله ، معرفي دقيق مساله ، بيان جنبه‌های مجهول و مبهم و متغيرهاي مربوط به پرسش‌های تحقيق، منظور تحقيق)
در سال‌های اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران به سوی توانمند سازی خانواده‌ها معطوف شده است (هینتر مایر، 2006) زیرا خانواده‌ها اساس پرورش انسان، سازنده آینده نسل‌هاست و زندگی اجتماعی اغلب انسان‌ها از آنجا آغاز می‌شود (گلدنبرگ و گلدنبرگ، 1934، ترجمه حسین شاهی براوتی و نقشبندی، 1392). از آنجایی که تمامی اعضای خانواده با یکدیگر تعامل نزدیک دارند، تولد یک کودک دارای ناتوانی بر پویایی خانواده تأثیر گذاشته و خانواده را دچار بحران می‌کند (موللی و نعمتی، 1388). در چنین شرایطی والدین و سایر فرزندان باید برای انطباق با کودک جدید، تلاش کنند چرا که زندگی روزمره اعضا خانواده‌ها با تولد یک کودک با ناتوانی مختل می‌شود (هالاهان و کافمن، 1944، ترجمه جوادیان، 1384).
بر طبق مطالعات انجام شده، سازگاری با کودک دارای معلولیت طی مراحلی صورت می‌گیرد. در اولین مرحله خانواده با بحران‌هایی هیجانی نظیر خشم، انکار و ناباوری روبه رو می‌شود. در پی این مرحله خانواده دچار آشفتگی هیجانی شده و احساس خشم، گناه، افسردگی و شرم پیدا می‌کند؛ عزت نفس اعضای خانواده به ویژه والدین کاهش می‌یابد؛ کودک، طرد شده یا بیش از حد مراقبت می‌شود. در آخرین مرحله، کودک از سوی خانواده پذیرفته می‌شود (هیورد، 2000).
پژوهش‌ها نشان داده است که کم شنوایی کودکان می‌تواند منجر به استرس والدین و مشکلات هیجانی و اجتماعی کودکان شود. هر چند در چنین وضعیتی همه اعضای خانواده آسیب می‌بینند و کارکردهای آنها مختل می‌شود، اما در این میان، مادران که به علت نقش سنتی مراقبت، مسئولیت‌های بیشتری در قبال این کودکان دارند، با مشکلات روان شناختی بیشتری مواجه می‌شوند (موللی و نعمتی،1388). همچنین بر اساس مطالعه علی اکبری دهکردی علی اکبری دهکردی، کاکو جویباری، محتشمی و یکتا خواه (1390) مادران کودکان ناشنوا نسبت به مادران کودکان عادی و دیگر کودکان استثنایی، استرس بیشتری را تجربه می‌کنند.
به طور کلی استرس ناشی از داشتن فرزند کم شنوا بر تاب آوری مادران تاثیر گذار است. برخی از پژوهش‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که تاب آوری، سرسختی روانی و سازگاری برخی از افراد و خانواده‌ها با پدیده‌های استرس زا نسبت به برخی دیگر کمتر است. در طب و روا نشناسی تاب آوری نشان دهنده مقاومت جسمانی، بهبود خود انگیخته و توانایی برقراری مجدد تعادل هیجانی در موقعیت‌های تنش زا است (مورالس، 2007، نقل از شفیع زاده 1391). لوتار و چیچتی (2004، به نقل از کمپبل- سیلس، کوهن و استین، 2006) تاب آوری را یک فرایند پویا می دانند که در آن افراد با وجود تجارب آسیب زا یا مصیبت بار، سازگاری مثبت نشان می‌دهند. کامپفر (1999) باور داشت که تاب آوری بازگشت به تعادل اولیه یا رسیدن به تعادل سطح بالاتر (در موقعیت تهدید کننده) است و از این رو سازگاری موفق را در زندگی فراهم می‌کند. بعضی دیدگاه تاب آوری را به عنوان پاسخ به یک واقعه خاص و بعضی دیگر آن را به عنوان یک سبک مقابله‌ای پایدار در نظر می‌گیرند (لاموند و همکاران،2009).
یکی از ویژگی‌های شخصیتی که در بروز تنش و آسیب به بهزیستی روان شناختی موثر است و به نظر می‌رسد نقش میانجی را در درک شدت تنش و سازش با آن ایفا می‌کند، راهبرد مقابله فرد با استرس است (جاکز، 2006).
راهبردهای مقابله‌ای مجموعه‌ای از تلاش‌های شناختی و رفتاری است که در جهت تعبیر و تفسیر و اصلاح یک وضعیت تنش زا به کار می‌رود و منجر به کاهش رنج ناشی از آن می‌شود. پستر، برندوین و ولش (2009) نشان دادند که والدین کودکان استثنایی از سبک‌های مقابله‌ای متفاوتی استفاده می‌کنند و هنگامی که با موقعیت‌های استرس زا مواجه می‌شوند بیشتر از والدین کودکان عادی از سبک‌های مقابله‌ای هیجان مدار و کمتر از سبک‌های مقابله‌ای مسئله مدار استفاده می‌کنند.
وجود کودک کم شنوا موجب می‌شود که خانواده استرس‌ها و در پی آن مشکلات روان شناختی متعددی را تجربه کنند و به تدریج بر کارکردهای اعضا خانواده، ایفای نقش آنان و روابط خانوادگی تأثیر می‌گذارد و کارکرد خانواده به سوی ناسالم سوق پیدا می‌کند. از این رو حمایت و مداخله‌های تخصصی برای خانواده‌ها بسیار ارزشمند است. مداخله به هنگام و حمایت‌های اجتماعی و تخصصی مناسب سبب کاهش استرس، اضطراب و افسردگی و دیگر اختلالات روان شناختی در والدین پس از شناسایی کم شنوایی فرزندشان می‌شود و آنها را در پرورش فرزندانشان بسیار کمک می‌کند (برکر و همکاران، 2009، به نقل از موللی و نعمتی، 1388).
برای درمان مشکلات روان شناختی، علاوه بر درمان‌های دارویی، درمان‌های روان شناختی متعددی نیز در طول سال‌های متوالی ابداع شده است. یکی از مهم‌ترین شیوه‌های درمانی درمان مبتنی بر پذیرش است. درمان مبتنی بر پذیرش به عنوان درمان‌های شناختی – رفتاری موج سوم شناخته می‌شوند و در آنها تلاش می‌شود به جای تغییر شناخت ها، ارتباط روان شناختی فرد با افکار و احساساتش افزایش یابد. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، از رایج‌ترین نوع این درمان‌هاست. هدف این شیوه درمانی، کمک به مراجع برای دست یابی به یک زندگی ارزشمندتر و رضایت بخش تر از طریق افزایش انعطاف پذیری روان شناختی است و شش فرایند مرکزی دارد که به انعطاف پذیری روان شناختی منجر می‌شوند و عبارتند از: گسلش شناختی، پذیرش، ارتباط با زمان حال، خود به عنوان زمینه، ارزش‌ها و عمل متعهد هیز و همکاران، 2006.
با وجود اینکه پژوهش‌های متعددی (موللی و همکاران، 1392؛ موللی و نعمتی، 1388؛ اکبری دهکردی، 1390؛ پروینگ و همکاران، 2005) در مورد کودکان دارای مشکل شنوایی انجام شده است اما تا آنجا که پژوهشگر بررسی نموده است پژوهش که به بررسی اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری و راهبرد های مقابله با استرس مادران کودکان کم شنوا پرداخته شده باشد یافت نشد لذا پژوهشگر در صدد است تا سه گروه از مادران کودکان کم شنوا زیر 7 سال را با پیش آزمون - پس آزمون مورد بررسی قرار دهد. و همچنین پژوهشگر به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که آ یا درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری و راهبردهای مقابله با استرس در مادران کودکان کم شنوای شهر ..... موثر است؟
5- سوابق مربوط (بيان مختصر سابقه تحقيقات انجام شده درباره موضوع و نتايج به دست آمده در داخل و خارج از كشور نظرهاي علمي موجود درباره موضوع تحقيق).
اهمیت و ضرورت پژوهش
سیستم شنوایی یکی از مهم‌ترین مکانیسم‌های حساس و از جمله زمینه‌های توانمندی در انسان به شمار می‌رود (درور و آواراهام، 2010). کاهش شنوایی و کم شنوایی از شایع تر ین نقش‌های حسی در انسان است که از هر 1000 تا 2000 نفر نوزاد یک مورد را تحت تأثیر قرار می‌دهد (فروغمند و همکاران، 1390). شنوایی حسی کلیدی در رشد ارتباط و اساس و پایه یادگیری است. کودکی که نتواند یاد بگیرد و به این ترتیب رشد شخصی و اجتماعی او دچار آسیب جدی خواهد شد (پرووینگ، هاچ و چریستن سن،2005). وجود یک فرد ناتوان در خانواده غالباً تجربه ناخوشایندی است و والدین را در معرض استرس قرار می‌دهد (فروغان و همکاران،1385). با اینکه در برخی از جنبه‌ها، وضعیت مادران کودکان کم شنوا، با مادران کودکان شنوا متفاوت است. مشخص شده است که بیش از 90 درصد کودکان کم شنوا، از والدین شنوا متولد می‌شوند و در بیشتر موارد هیچ گونه سابقه‌ای از کم شنوایی در خانواده نیست و خانواده اصلاً با چنین موقعیتی آشنایی ندارد. در چنین وضعیتی والدین متوجه می‌شوند که باید آگاهی‌های بسیاری کسب کرده، به سرعت تصمیم بگیرند، و بهترین راه حل را برای فرزندان انتخاب کنند، خدمات مورد نیاز آنان را تأمین کنند و حامی وی باشند. رویارویی با همه این مسائل می‌تواند سلامت روانی خانواده و به ویژه مادر را دچار مخاطره کند (هینتر میر، 2006).
از دهه 1970 آموزش والدین کودکان استثنایی به دلیل نقش اساس آن در پیشرفت هرگونه برنامه مداخله‌ای و تأثیر مستقیم بر رشد هیجانی-شناختی کودک، مورد توجه ویژه قرار گرفته است. مطالعات بسیاری کارایی این گونه آموزش‌ها را خاطر نشان کرده‌اند.
والدینی که در برنامه‌های مداخله‌ای و درمانگری شرکت می‌کنند، در دراز مدت نیز توانایی سازگاری بهتری با وضعیت خود دارند، دارای روابط صمیمی‌تری با فرزندان خود هستند و نگرش مثبت‌تری نسبت به ناتوانی فرزندانشان پیدا می‌کنند. مادرانی که از حمایت‌های مناسب برخوردارند و مورد توجه قرار می‌گیرند ارتباط عاطفی عمیق‌تر با خردسالان ناشنوای خود دارند ( خمیس،2007).
در سال‌های اخیر حرکت روان شناسی مثبت ( مانند سلیگمن و سکینزنت و میهالی، 2000) بر مطالعه نقش قابلیت‌ها و توانایی‌های بشر مخصوصاً در زمینه‌های بالینی، تاکید کرده است. اگر چه تاب آوری تا حدی نوعی ویژگی شخصی و تا حدود دیگری نیز نتیجه تجربه‌های محیطی افراد است، ولی انسان‌ها قربانی محیط یا وراثت خود نیستند و می‌توان واکنش افراد را در مقابل استرس، رویدادهای ناخوشایند و دشواری‌ها تغییر داد؛ به طوری که بتواند بر مشکلات و تأثیر‌ها منفی محیط، غلبه کنند(کورهونن، 2007).
همچنین پژوهش‌ها نشان داده‌اند که احساس یکپارچگی و تاب آوری در والدین کودکان ناتوان نسبت به کودکان عادی پایین‌تر است (گروهولث، استیگام، نوردهاجن و کهلر، 2003) و نیازمند مداخله‌هایی در این زمینه هستند.
روانشناسی سلامت، در سال‌های اخیر اهمیت زیادی برای راهبردهای مقابله‌ای در بهبودی وضعیت سلامت جسمانی و روانی افراد قائل شده است. به این ترتیب یکی از اهداف مداخلات پیشگیرانه افراد از طریق تغییر در پاسخ مقابله‌ای و تنظیم شناختی و هیجان‌ها است (بوتلر و کاروچی،2007). در یک محیط مشابه اجتماعی، بعضی اشخاص توانایی مقابله با مشکلات و موقعیت‌های چالش انگیز را خیلی زود از دست می‌دهند و دچار استرس، اضطراب می‌شوند، در حالی که عده‌ای دیگر به راحتی قادرند از پس این موقعیت‌ها برآیند و بدون عارضه خاصی مشکل را برطرف نموده و یا پشت سر گذارند. هر اندازه این ظرفیت بالاتر یا بیشتر باشد، به همان اندازه شخص قادر خواهد بود سلامت روانی و اجتماعی خود را در سطح بهتری نگه دارد و به شیوه‌ی مثبت، سازگار نه و کارآمدتر به حل و فصل مشکلات خویش بپردازد. بنابراین انتخاب یک راهبرد مقابله‌ای کارآمد در ابعاد شناختی ، هیجانی و رفتاری، بر ارتقای سلامت روانی و جسمانی فرد اثر گذار است ( کمپبل- سیلس و همکاران، 2006).
نتایج پژوهش مین زین – دیر، لیم، چو، بوی نسکی و ویلی (2008) نشان داد که عوامل استرس‌زای والدین در طول زمان با توجه به تشخیص اختلال شنوایی تغییر می‌کند. بنابراین شناسایی عوامل استرس زا و دادن خدمات مناسب به والدین برای مقابله با استرس، توانایی خانواده را برای حمایت و بهبود نتایج برای فرزند ناشنوا و کم شنوا خود افزایش می‌یابد.
همچنین نتایج پژوهش بارلو، پاول و گیل هریست ( 2006) نشان داده است که مداخلات مربوط به کودکان معلول به طور گسترده‌تری باید صورت گیرد و سلامت روان والدین کودکان معلول توجه بیشتری نیاز است. اخیراً پژوهش‌های روان شناسی به مطالعه پذیرش و تعهد و کاربردهای مهم آن در سازگاری، استرس، اضطراب و بهزیستی روانی – اجتماعی پرداخته‌اند(براون و رایان، 2003). مزیت عمده این روش نسبت به روان درمانی‌های دیگر، در نظر گرفتن جنبه‌های انگیزشی به همراه جنبه‌های شناختی، به جهت تأثیر و تداوم بیشتر اثر بخشی درمان است. با توجه به جدید بودن این روش درمانی، بررسی اثر بخشی آن بر حالات روانی مختلف ضروری به نظر می‌رسد و می‌تواند در درمان حالات روانی تحولی ایجاد کند (پور فرج عمران، 1390)
از آنجا که تاب آوری و راهبردهای مقابله کارآمد در مادران کودکان کم شنوا نقش مهمی در تربیت و سازگاری این کودکان دارد، بنابراین هدف از این مطالعه بررسی اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در تاب آوری و راهبردهای مقابله‌ای با استرس در مادران کودکان کم شنوا می‌باشد.
پیشینه نظری
کم شنوایی
کمیته اجرایی کنفرانس مدیران آموزشی مخصوص ناشنوایان، ناشنوایی را به این صورت تعریف می‌کند: نقص شنوایی یک اصطلاح ژنریک است که نمایانگر آن عده از نا توانایی‌های شنوایی است که ممکن است درجات شدت و ضعف آن بین خفیف تا عمیق متغیر باشد و شامل دو گروه فرعی ناشنوا و کم شنوا می‌باشد. فرد ناشنوا، کسی است که اختلال شنوایی‌اش از روند پردازش موفقیت آمیز اطلاعات کلامی که از طریق شنیدن بدست می‌آید، چه با سمعک و چه بدون سمعک جلوگیری می‌کند. کم شنوا، به کسی اطلاق می‌شود که به طور کلی با بهره گیری از وسایل کمک شنوایی خود در پردازش و فرایند سازی اطلاعاتی که از طریق شنیدن به دست می‌آورد استفاده کند(همراهان و کافمن، 1944؛ ترجمه جوادیان، 1384).
طبق یک دسته بندی، می‌توان کم شنوایی را به چهار دسته تقسیم کرد:الف-ملایم(26-40 دسی‌بل)، ب-متوسط (41-55 دسی‌بل)، نسبتاً شدید (56-70 دسی‌بل)، و شدید ( 71 به بالا) (حاجلو و انصاری، 1390).
تاب آوری
گارمزی و ماستن (2006) تاب آوری را «یک فرایند توانایی، یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز علی رغم شرایط تهدید کننده» تعریف نموده‌اند که نقش مهمی در مقابله با تنیدگی‌ها و تهدیدهای زندگی و آثار نامطلوب آن دارد.
راتر (1985) در یک تعریف نسبتاً جامع و مقبول، تاب آوری را به عنوان فرایندی پویا توصیف کرده است که شامل تعامل میان عوامل خطر زا و عوامل محافظتی درونی و بیرونی، برای بهبود نشانه‌های رویدادهای ناگوار زندگی می‌باشد (به نقل از حسام پور، 1388).
مدل‌های متعددی برای تاب آوری ارایه شده است که در تمامی آنها چگونگی تأثیر گذاری عوامل فردی و محیطی بر کاهش یا خنثی کردن اثرات آسیب رسان عوامل خطر زا مورد تاکید بوده است. برای مثال گارمزی، ماستن و تلگن (1984) مدل‌های نظری ارایه کرده‌اند که موجب فهم آسان و تسهیل پژوهش‌ها بر روی مطالعات تاب آوری می‌گردد و تمام تعاملات بین فرد و محیط و عوامل خطر و محافظتی را در نظر می‌گیرد که عبارتند از:
مدل جبرانی
مدل چالش
مدل محافظتی یا مدل مصون سازی در مقابل آسیب پذیری.
راهبردهای مقابله با استرس
لازاروس و فولکمن (1986) مقابله را چنین تعریف کرده‌اند:
«تلاش‌های رفتاری و شناختی که به طور مداوم در حال تغییرند تا از عهده خواسته‌های خاص بیرونی یا درونی شخص که ورای منابع و توان وی ارزیابی می‌شوند بر آیند» بر اساس این تعریف، 1. مقابله فرایندی است که دائماً در حال تغییر است؛ 2. مقابله به طور خود کار انجام نمی‌شود، بلکه الگوی آموخته شده‌ای است برای پاسخگویی به موقعیت‌های تنش زا؛ و 3. مقابله نیازمند تلاش فرد برای مواجهه با استرس است.
لازاروس (1982) دو راهبرد را برای مقابله با استرس پیشنهاد کرد؛ مقابله متمرکز بر مسئله و مقابله متمرکز بر هیجان. راهبردهای مقابله ای هیجان مدار که شامل کوشش هایی جهت تنظیم پیامد های هیجانی واقعه تنش زاست و تعادل عاطفی و هیجانی را از طریق کنترل هیجانات حاصله از موقعیت تنش زا حفظ می کند و راهبرد مقابله ای مساله مدار که شامل اقدامات سازنده فرد در رابطه با شرایط تنش زاست و سعی دارد تا منبع تنیدگی را حذف کرده یا تغییر دهد(خدایاری فرد و پرند، 1390).
به نظر ایندلر و پارکر (1994) راهبردهای مقابله‌ای را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
راهبرد تکلیف مدار: این راهبرد مستلزم حصول اطلاعات درباره موقعیت تنش زا و پیامدهای احتمالی آن است. افرادی که از این راهبرد استفاده می‌کنند، تلاش می‌کنند تا فعالیت‌های خود را با توجه به اهمیت آن اولویت بندی کنند و با مدیریت زمان به انجام به موقع فعالیت‌ها مباردت می‌ورزند.
راهبرد هیجان مدار: این راهبرد مستلزم یافتن روش‌هایی برای کنترل هیجان‌ها و تلاش برای امیدوار بودن به هنگام مواجهه با موقعیت‌های تنش زاست. افرادی که از این راهبرد استفاده می‌کنند، ضمن اینکه بر هیجانات خود کنترل دارند، ممکن است احساساتی چون خشم یا نا امیدی را نشان دهند.
راهبرد اجتناب مدار: این راهبرد مستلزم انکار یا کوچک شمردن موقعیت‌های تنش زاست. افرادی که از این روش استفاده می‌کنند، هشیارانه تفکرات تنش زا را واپس رانی کرده و تفکرات دیگری را جایگزین آن می‌کنند(به نقل از خدایاری فرد و پرند، 1390).
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) ریشه در یک نظریه‌ی فلسفی به نام زمینه گرایی عملکردی دارد و مبتنی بر یک برنامه تحقیقاتی در مورد زبان و شناخت است که نظریه چارچوب رابطه‌های ذهنی خوانده می‌شود. هدف این شیوه درمانی، کمک به مراجع برای دست یابی به یک زندگی ارزشمندتر و رضایت بخش تر از طریق افزایش انعطاف پذیری روان شناختی منجر می‌شوند و شش فرایند مرکزی دارد که به انعطاف پذیری روان شناختی منجر می‌شوند و عبارتند از: گسلش شناختی، پذیرش، ارتباط با زمان حال، خود به عنوان زمینه، ارزش‌ها و عمل متعهد)هیز و همکاران، 2006).
گسلش برای جلوگیری از در آمیختگی شناختی است. در آمیختگی شناختی بدین معناست که فرد، خود و افکارش را در آمیخته (یکی) می‌داند. گسلش شناختی بدین معناست که بپذیریم افکار ما از ما جدا هستند و چیزی بیش از وقایع خصوصی موقت نیستند. پذیرش به معنای ایجاد فضایی برای احساس‌ها، حواس‌ها، امیال و دیگر تجربه‌های خصوصی ناخوشایند، بدون تلاش برای تغییر آنها، فرار از آنها یا توجه مجدد به آنها است. تماس با لحظه حاضر عبارت است از آوردن کامل آگاهی به تجربه اینجا و اکنون با گشودگی، علاقه، پذیرش، تمرکز روی آن و درگیری کامل با آنچه که در حال انجام است. مشاهده خود عبارت است از آگاهی مداوم خود، که تغییر نمی‌کند و همیشه حاضر و در مقابل صدمه مقاوم است. از این دیدگاه، تجربه افکار و احساس‌ها، خاطره‌ها، امیال، حواس، تصویرها، نقش‌ها یا حتی بدن فیزیکی چیزی متفاوت از خود فرد است. این پدیده‌ها تغییر می‌کنند، اما خود فرد پیوسته ثابت است. ارزش‌ها و عمل متعهدانه بدین معنا هستند که فرد آنچه را که برای او مهم‌ترین و عمیق‌ترین است، تشخیص دهد، بر مبنای آن هدف‌هایی را تنظیم کند و برای رسیدن به آنها متعهدانه و موثر عمل کند( هریس،2006).
تحقیات انجام شده در ایران و خارج
ارس و همکاران (2014) به بررسی کیفیت مرتبط به سلامتی در والدین کودکان مبتلا به آسیب شنوایی پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که والدین کودکان مبتلا به آسیب شنوایی کیفیت زندگی پایین‌تری نسبت به والدین کودکان عادی تجربه می‌کنند. و آسیب شنایی کودکان آنها به طور منفی تمام ابعاد سلامتی آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
هافمن، هالسبو، ایلنبرگ، جن سن و فروشلم (2014) و ایلنبرگ، کرون استرند، فینک و فروشلم (2013) در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که مداخلهACT با تغییر در انعطاف پذیری روانی و توجه آگاهانه به حال علائم اضطراب سلامتی و فشارهای روانی را کاهش می‌دهد.
فلیددیروس، بولمی جر، فوکس و اسچریورس (2013) در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که انعطاف پذیری در طول مداخله موجب کاهش علایم افسردگی و اضطراب می‌شود.
نتایج پژوهش برینگ بورگ، میچانک، هسیر و بریج لند (2011) و فلکسمن و بوند (2010) نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد موجب کاهش سطح استرس و افزایش سلامت عمومی می‌شود.
نتایج پژوهش‌های مین زین – دیر و همکاران (2008) و بارلو و همکاران(2006) نشان داد که برای کاهش استرس و حمایت والدین دارای مشکل شنوایی مداخلات مناسب ضروری است. و این مداخلات موجب کاهش استرس و بهبود نتایج والدین کودکان ناشنوا و کم شنوا می‌شود.
میچل و هیوسر (2008) دریافتند که مادران نوجوانان مبتلا به ناتوانی‌های رشدی، بهزیستی روانی کمتر و افسردگی بیشتری از خود نشان می‌دهند.
نتایج پژوهش هاستینگس و بک (2004) نشان داده است که از میان برنامه‌های مداخله‌ای، مداخله‌های گروهی شناختی- رفتاری بیشترین تأثیر را در کاهش استرس خانواده‌ها داشته است.
موللی، پور محمد رضای تجریشی و ملایری (1392) به بررسی اثر بخشی تأثیر درمانگری شناختی – رفتاری بر سلامت عمومی و نشانه‌های افسردگی مادران کودکان کم شنوا پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که درمان شناختی- رفتاری به طور معنادار سلامت عمومی مادران کم شنوا را افزایش و نشانه‌های افسردگی را در آنها کاهش داده است.
نتایج پژوهش‌های علی اکبری دهکردی و همکاران (1390) نشان داد که مادران کودکان ناشنوا در مقایسه با مادران کودکان بهنجار و کودکان کم بینا میزان استرس بیشتری را تجربه می‌کنند.
قاسم پور، اکبری، تقی پور، عظیمی و رفاقت (1391) در پژوهشی نشان دادند که مادران کودکان ناشنوا نسبت به مادران کودکان عادی کمتر از سبک‌های مقابله‌ای شناختی استفاده می‌کنند.
پرند و موللی (1389) به این نتیجه دست یافتند که آموزش مدیریت استرس موجب کاهش مشکلات روان شناختی خانواده‌های کودکان با آسیب شنوایی می‌شود.
نتایج پژوهش فروغان، موللی، سلیمی و ملایری (1385) نشان داد که اجرای برنامه مشاوره به شیوه شناختی – رفتاری بر شاخص‌های روانی والدین کودکان کم شنوا موثر هستند.
6- فرضیه‌ها يا سوال‌ها
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر میزان تاب آوری مادران کودکان کم شنوای شهر ..... موثر است.
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر راهبردهای مقابله با استرس مادران کودکان کم شنوای شهر ..... موثر است.
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر استرس مادران کودکان کم شنوای شهر ..... موثر است.
7- اهداف تحقيق (شامل اهداف علمي ،كاربردي و ضرورت‌های خاص انجام تحقيق)
هدف کلی: تعیین میزان اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری و راهبردهای مقابله با استرس در مادران کودکان کم شنوای شهر ......
اهداف جزئی:
تعیین میزان اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری مادران کودکان کم شنوای شهر ......
تعیین میزان اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر راهبردهای مقابله با استرس مادران کودکان کم شنوای شهر ......
تعیین میزان اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر استرس مادران کودکان کم شنوای شهر ......
8- در صورت داشتن هدف کاربردی بیان نام بهره وران (اعم از موسسات آموزشی، اجرائی و غیره)
9- جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق در چیست؟ (این قسمت توسط استاد راهنما تکمیل شود)از آنجایی که داشتن کودک کم شنوا موجب مشکلات روان شناختی و هیجانی والدین کودکان کم شنوا می شود انجام پژوهش در این زمینه ضروری به نظر می رسد و همچنین مرور پیشینه پژوهش مشخص کرده است که تاکنون تحقیقی در زمینه اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در والدین کودکان کم شنوا انجام نگرفته است لذا پژوهش حاضر در این چهارچوب با هدف تعیین میزان اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برتاب آوری و راهبردهای مقابله با استرس مادران کودکان کم شنوای شهر ..... انجام می شود. امضاء استاد راهنما
10- روش كار
الف ـ نوع روش تحقيق:
پژوهش حاضر یک مطالعه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. پژوهش‌های آزمایش پژوهش‌هایی هستند که پژوهشگر مداخله انجام داده و متغیر مستقل را دستکاری می‌کند و نتیجه مداخله و دستکاری خود را بر روی متغیر وابسته مورد سنجش قرار می‌دهد.
جدول 1. مدل مفهومی پژوهش
پس آزمونمتغیر مستقلپیش آزمونتعدادگروه‌هاT2X1T115گروه آزمایشی T2X2 T115 گروه پلاسبوT2-T115گروه کنترل
متغیر مستقلX1 : درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد
متغیر مستقل X2: مکالمه عمومی
متغیر وابسته: تاب آوری و راهبردهای مقابله با استرس در مادران کودکان کم شنوای شهر ..... .
ب ـ روش گردآوري اطلاعات (ميداني، کتابخانه‌ای و غيره) :
در خصوص گردآوري اطلاعات مربوط به ادبيات موضوع و پيشينه پژوهش از روش‌هاي كتابخانه‌اي و جهت جمع آوري اطلاعات براي تاييد يا رد فرضيه‌هاي پژوهش از روش ميداني (پرسشنامه‌ها) استفاده مي‌شود.
پ ـ ابزار گردآوري اطلاعات (پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده آزمون، فيش، جدول ، نمونه برداري ، تجهيزات آزمايشگاهي و بانك هاي اطلاعاتي و شبکه‌های كامپيوتري و ماهواره اي و غيره ):
به منظور جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز در این پژوهش، از پرسشنامه شیوه های مقابله با استرس، پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون (CD-RISC)، فرم کوتاه پرسشنامه استرس والدینی (PSI-SF) و پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی استفاده خواهد شد.
پرسشنامه شیوه های مقابله با استرس: این پرسشنامه توسط پارکر و اندلر در سال 1390 به منظور سنجش شیوه های مقابله با استرس با سه خرده مقیاس مسئله مدار، هیجان مدار و اجتناب مدار و با مجموع 30 گویه ساخته شده است. شیوه نمره گذاری آزمون براساس مقیاس لیکرت (هرگز=1 تا خیلی زیاد= 59 است. میانگین ضریب پایایی خرده مقیاس سه گانه پرسشنامه شیوه های کنار آمدن با استرس در مطالعه قریشی (1375) معادل 81% بود. همچنین در پژوهش قریشی روایی آن را مناسب ارزیابی کردند(به نقل از اکبری شایه و همکاران، 1392).
پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون (CD-RISC): این پرسشنامه توسط کانر و دیویدسون با مرورمنابع پژوهشی 1979-1991 حوزه تاب آوری جهت اندازه گیری قدرت مقابله با فشار و تهدید، تهیه شده است. پرسشنامه دارای 25 ماده ی پنج گزینه ای است که گزینه های آن به ترتیب از 0 تا 4، نمره گذاری شده است. بدین صورت که به گزینه ی هرگز نمره 0، گزینه بندرت نمره 1، گزینه گاهی اوقات نمره 2، گزینه اغلب نمره 3 و گزینه همیشه نمره 4 تعلق می گیرد.؛ و جمع نمرات موارد 25 گانه نمره کل مقیاس را تشکیل می‌دهد. محمدی (1384) این مقیاس را برای استفاده در ایران انطباق داده است.محمدی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، اعتبار مقیاس را 89 % روایی مقیاس را به روش همبستگی هر گویه با نمره کل مقوله ضریب ها بین 41% تا 64% به دست آورد.
فرم کوتاه پرسشنامه استرس والدینی (PSI-SF): این پرسشنامه در پاسخ به نیاز متخصصان بالینی برای تهیه یک مقیاس معتبر به منظور اندازه گیری استرس در روابط والد-فرزند که در یک زمان محدود قابل اجرا باشد، مستقیما از فرم بلند این مقیاس که توسط آبدین در سال 1983 تهیه شده بود، گرفته شد. مقیاس مذکور براساس این نظریه تهیه شده بود که استرس کلی که والدین تجربه می کنند تابعی است از خصیصه های رفتاری کودک، ویژگی های شخصیتی والدین و فشارهای روانی محیط خانوادگی که مستقیما به نقش والدگری مربوط است. فرم کوتاه مقیاس استرس والدین 36 سوالی است که شامل سوالاتی است با همان عبارت هایی که مستقیمادر فرم اصلی بلند 101 سوالی وجود دارد(کاوه، 1388). این مقیاس طراحی شده بود تا علاوه بر سه زیر مقیاس (آشفتگی والدینی، تعاملات ناکارآمد والد-فرزند و ویژگی های کودک مشکل آفرین)، استرس کلی را اندازه گیری کند. شیوه نمره گذاری به روش لیکرت از 1 تا 5 (کاملا مواق تا کاملا مخالف) انجام می شود. در نمره گذاری این پرسشنامه باید توجه کرد که ترتیب قرار گرفتن سوال های زیر مقیاس ها در طول کل مقیاس پخش شده اند و روش نمره گذاری همه سوالات یکسان نیست(فدایی، دهقانی، طهماسیان، و فرهادی، 1388). پایایی از طریق آزمون – بازآزمون 530 نفر از مادران با فاصله زمانی 6 ماه انجام شد و ضریب پایایی استرس کلی 84% به دست آمد(کاوه، 1388).
پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی: به منظور اخذ اطلاعات جمعیت شناختی نظیر سن، میزان تحصیلات پدرو مادر، شغل پدر و وضعیت اقتصادی- اجتماعی پرسشنامه ای تدوین شده و مورد استفاده قرار می گیرد.
مداخله:
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد: در پذیرش و تعهد درمانی مجموعه ای از تمرینات تجربی و استعاره ها، با مداخلات استاندارد رفتاری ترکیب می‌شود تا پذیرش بدون قضاوت تجربیات درمانی فرد را پرورش دهد. این پذیرش تجربی به تنهایی یک هدف نمی باشد، بلکه ارتقای عمل در جهت اهداف مناسب شخصی مرتبط می باشد. در این پژوهش برای آموزش پذیرش و تعهد درمانی از روش پذیرش و تعهد درمانی هیس(2004) استفاده می‌شود.
تعداد جلسات آموزش 8 جلسه می باشد، که هفته ای یک جلسه یک ساعته برگزار خواهد شد.
جدول 2. موضوعات جلسات آموزش پذیرش و تعهد
جلسه اولبرقراری رابطه درمانی،بستن قرار داد درمانی، آموزش روانیجلسه دومبحث در مورد تجربیات و ارزیابی آنها، کارآمدی به عنوان معیار سنجش، ایجاد ناامیدی خلاقانهجلسه سومبیان کنترل به عنوان مشکل، معرفی تمایل به عنوان پاسخی دیگر،درگیر شدن با اعمال هدفمندجلسه چهارمکاربرد تکنیک های گسلش شناختی، مداخله در عملکرد زنجیره های مشکل ساز زبان، تضعیف ائتلاف خود با افکار و عواطفجلسه پنجممشاهده خود به عنوان زمینه، تضعیف خود مفهومی و بیان خود به عنوان مشاهده گر، نشان دادن جدایی بین خود، تجربیات درونی و رفتارجلسه ششمکاربرد تکنیک های ذهنی، الگو سازی خروج از ذهن، آموزش دیدن تجربیات درونی به عنوان یک فرایندجلسه هفتممعرفی ارزش، نشان دادن خطرات تمرکز بر نتایج، کشف ارزش های عملی زندگیجلسه هشتمدرک ماهیت تمایل و تعهد، تعیین الگوهای عمل متناسب با ارزش ها
مکالمه عمومی:
آموزش به گروه پلاسبو همانند گروه آزمایش طی 8 جلسه یک ساعته برگزار می شود و به صورت مکالمه عمومی خواهد بود و مطالبی که بیان می شود هیچ ربطی به روش اصلی آزمایش ندارد و مسائلی مانند تغذیه و ورزش و ... مربوط می شود.
ج ـ جامعه آماري و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات :
جامعه آماري و نمونه آماری:
جامعه آماری آن کلیه مادران کودکان کم شنوای زیر 7 سال مراجعه کننده به مراکز توان بخشی کودکان شهر ..... می باشد.
از این جامعه، نمونه ها به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب می شوند. به این صورت که از بین مراکز توان بخشی ویژه کودکان کم شنوا شهر ..... سه مرکز به صورت تصادفی انتخاب می شوند. و از هر مرکز 30 نفر مادر کودک کم شنوا زیر 7 سال (تعداد کل نمونه 90 نفر) به صورت تصادفی گزینش می شوند. و سپس پرسشنامه تاب آوری، راهبرد های مقابله با استرس و پرسشنامه استرس والدینی روی آنها اجرا می‌شود. و در مرحله دوم برای انتخاب آزمودنی، 45 نفر از مادران که نمرات پایینی در پرسشنامه تاب آوری و نمرات بالایی در پرسشنامه استرس والدینی کسب کرده اند و همچنین راهبرد های مقابله ای ناکارآمد را به کار می برند انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه آزمایشی (15 نفر) ، گروه پلاسبو (15نفر) و کنترل(15نفر) تقسیم می شوند. و سپس از مادران گروه آزمایش و گروه پلاسبو دعوت به عمل می آید. در گروه آزمایش مداخله مبتنی بر پذیرش و تعهد در 8 جلسه 2 ساعته (هفته ای یک جلسه) روی مادران کودکان کم شنوا صورت می گیرد. و آموزش در گروه پلاسبو به صورت مکالمه عمومی در 8 جلسه 2 ساعته (هفته ای یک جلسه) انجام می شود. و بر روی گروه کنترل مداخله ای صورت نمی گیرد. بعد از اتمام آموزش، پرسشنامه تاب آوری و راهبرد های مقابله ای و پرسشنامه استرس والدینی روی مادران اجرا می‌شود.
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات:
جهت تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده توسط پرسشنامه های فوق، از شاخص های و روش های آمارتوصیفی برای بدست آوردن فراوانی، درصد، میانگین، انحراف استاندارد، و خطای استاندارد داده ها و سپس از آمار استنباطی برای بدست آوردن تحلیل کوواریانس به کمک نرم افزار-22 spss استفاده خواهد شد.
10- فهرست منابع و مآخذ (فارسي و غيرفارسي ) مورد استفاده در پايان نامه
منابع فارسی:
اتکینسون، ریتا. ال؛ اتکینسون، ریچارد. سی؛ اسمیت، ادوارد. ای؛ بم، داریل. ج؛ و هوکسما، سوزان. نولن. (1983 ). زمینه روانشناسی هیلگارد. مترجمان محمد نقی براهنی، بهروز بیرشک، بیک و همکاران (1386) ، چاپ ششم، تهران: انتشارات رشد.
اکبری شایه، یحیی؛ وطن خواه، محمد؛ زرگر، یداله؛ تیموری باخرزی، نسیم؛ و احمدیان، علی. (1392). رابطه ویژگی های شخصیتی 0روان رنجورخویی، توافق) هیجان خواهی، ناگویی خلقی و سبک های مقابله ایی با آمادگی به اعتیاد در دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 33: ص 179-163.
بهروزی، ناصر؛ شهنی ییلاق، منیجه؛ و پور سید، مهدی. (1391). رابطه کمال گرایی، استرس ادراک شده و حمایت اجتماعی با فرسودگی تحصیلی. راهبرد فرهنگ، شماره بیستم: ص83-102.
پرند، اکرم و موللی، گیتا. (1389). تاثیر آموزش مدیریت استرس بر کاهش مشکلات روان شناختی خانواده های کودکان با آسیب های شنوایی. خانواده پژوهی، سال هفتم، شماره 25: 34-23.
پور فرج عمران، مجید. (1390). اثر بخشی درمان گروهی پذیرش و تعهد بر هراس اجتماعی دانشجویان. فصلنامه دانش و تندرستی، دوره 6، شماره 2: 5-1.
حاجلو، نادر و انصاری، اسماعیل. (1390). بررسی میزان شیوع اختلال شنوایی و علل مرتبط با آن در استان اردبیل، شنوایی شناسی، شماره 1: ص 127-117.
حسام پور، مریم. (1388). نقش واسطه ای سبک های هویت در میان روابط اجتماعی و تاب آوری در دانشجویان دانشگاه شیراز.پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه شیراز.
خدایاری فرد، محمد؛ و پرند، اکرم. (1390). استرس و روش های مقابله با آن. چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران.
رستمي، اميرمسعود ( 1391 ). مقايسه ي سبك هاي مقابله اي در بيماران مبتلا به سرطان، مولتيپل اسكلروز (ام. اس) و افراد عادي. پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه آزاد اسلامي واحد رودهن.
شادمان فر، نسرین؛ سپاه منصور، مژگان؛ و هومن، حیدر علی. (1392). رابطه ویژگی های شخصیتی و مدیریت زمان با سبک های مقابله با بحران دانشجویان. فصلنامه تحقیقات روانشناختی، شماره 19، ص127-135.
شفیع زاده، رقیه. (1391). رابطه تاب آوری با پنج عامل بزرگ شخصیت. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، سال سیزدهم، شماره 3، ص 95-103.
علی اکبری دهکردی، مهناز؛ کاکو جویباری، علی اصغر؛ محتشمی، طیبه؛ و یکتا خواه، سرور. (1390). میزان استرس در مادران کودکان هنجار، کم شنوا و سایر کودکان استثنایی. شنوایی سنجی، دوره 2، شماره 1: ص 136-129.
فدایی، زهرا؛ دهقانی، محسن؛ طهماسیان، کارینه؛ و فرهادی، فاطمه. 01388). بررسی ساختار عاملی، اعتبار و روایی فرم کوتاه-شاخص استرس فرزندپروری(PSI-SF)مادران کودکان عادی 12-7 سال. تحقیقات علوم رفتاری، دوره 8، شماره 2: ص 91-81.
فروغان، مهشید؛ موللی، گیتا؛سلیمی، مجید؛ و ملایری، سعید اسد. (1385). بررسی تاثیر مشاوره بر سلامت روانی والدین و کودکان کم شنوا. شنوایی – شناسی، شماره 2: ص 60 – 53.
فروغمند، علی محمد؛ گله داری، حمید؛ محمدیان، غلامرضا؛ راسخ، عبدالرحمن؛ و غوابش، جاسم. (1390). بررسی توزیع الگوهای کم شنوایی ارثی در کم شنوایان مراجعه کننده به مرکز مشاوره ژنتیک سازمان بهزیستی اهواز. شنوایی شناسی، شماره 2: ص 78-73.
قاسم پور، عبداله؛ اکبری، ابراهیم؛ تقی پور، مریم؛ عظیمی، زینب و رفاقت، ابراهیم. (1391). مقایسه بهزیستی روانی و سبک های مقابله ای در مادران کودکان ناشنوا و عادی. شنوایی شناسی، دوره 21، شماره، 4: ص59-51.
کاوه، محمد حسین.(1388). تدوین برنامه افزایش تاب آوری در برابر استرس و تاثیر آموزش آن بر مولفه های کیفیت زندگی والدین دارای کودک کم توان ذهنی خفیف. پایان نامه دکتری در رشته روان شناسی استثنایی. دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی علامه طباطبایی.
گلدنبرگ، ایرنه و گلدنبرگ، هربرت. (1934). خانواده درمانی. مترجمان: حمید رضا حسین شاهی، سیامک نقش بندی(1392). چاپ سیزدهم، تهران: روان.
محمدی، مسعود. (1384). بررسی عوامل موثر بر تاب آوری در افراد در معرض خطر سوء مصرف مواد. رساله دکتری. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران.
موللی، گیتا و نعمتی، شهروز. (1388). مشکلات فراروی والدین در پرورش فرزند کم شنوا. شنوای شناسی، 18(1): ص 11-1.
موللی، گیتا؛ پور محمد رضای تجریشی، معصومه؛ و ملایری، اسد. (1392). تاثیر درمانگری شناختی – رفتاری بر سلامت عمومی و نشانه های افسردگی مادران کودکان کم شنوا. تعلیم و تربیت استثنایی، سال سیزدهم، شماره 9 ( پیاپی 122): ص 16-6.
هافمن، کارل؛ ورنوری، مارک؛ و ورنوری، جودیت. (1997). روان شناسی عمومی( از نظریه تا کاربرد). ترجمه: هادی بحیرایی، مهرداد پژهان، یحیی سید محمدی و همکاران (1386)، جلد دوم، چاپ چهارم، انتشارات ارسباران.
هالاهان، دانیل پی و کافمن، جیمز ام. (1994). کودکان استثنایی: مقدمه ای بر آموزش های ویژه. ترجمه: مجتبی جوادیان(1384).چاپ نهم، انتشارات آستان قدس رضوی: به نشر.
منابع انگلیسی:
Aras, I., Stevanović, R., Vlahović, S., Stevanović, S., Kolarić, B., & Kondić, L. (2014). Health related quality of life in parents of children with speech and hearing impairment. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology. 78, 2 : 323–329.
Bar low, J., Powell, L. Gilehrist, M.(2006). The influence of the training and support programme on the self- efficacy and psychological well-being of parents of children with disabilities : A controlled trial, Complementary therapies in clinical practice , 12,1:55-63.
Brinkborg, H., Michanek, J., Hesser, H., & Berglund, G. (2011). Acceptance and commitment therapy for the treatment of stress among social workers: A randomized controlled trial. Behaviour Research and Therapy, 49, 6–7: 389–398.
Brown, K.W., Ryan, R.M. (2003). The benefits of being present: Acceptance and Commitment Training and Its role in psychological wellbeing. Journal of Personalityand Social Psychology, 84(22), 822-848.
Butler, J. & Ciarrochi. (2007). Psychological acceptance and quality of life in the elderly. Quality of life research, 16, 607-615.
Campbell-Sills, L., Cohan, S. L., & Stein, M. (2006). Relationship of resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults. Behaviour Research and Therapy, 44(4), 585–599.
Carver, C.S. pozo, C., Harris, S.D. Noriega, S., Schemer, M. Robinson, D.S., Ketchum, A. S. (1993). How coping mediates the effect of optimism and distress: A study of women with early stage breast cancer. Journal of personality and social psychology.65: 375-390.
Dror, A. A, & Avraham, K. B. (2010). Hearing impairment: a panophy of genes and functions, Cel Press, (68), pp: 293-308.
Eilenberg, T., Kronstrand, L., Fink, P. , & Frostholm, L.(2013). Acceptance and commitment group therapy for health anxiety – Results from a pilot study. Journal of Anxiety Disorders, 27, 5 : 461–468.
Flaxman, P.E., & Bond, F. W. (2010). A randomised worksite comparison of acceptance and commitment therapy and stress inoculation training. Behaviour Research and Therapy, 48, 8: 816–820.
Fledderus, M., Bohlmeijer, E. T., Fox, J., Schreurs, K. M.G., & Spinhoven, P. (2013). The role of psychological flexibility in a self-help acceptance and commitment therapy intervention for psychological distress in a randomized controlled trial. Behaviour Research and Therapy. 51, 3:142–151.
Garmezy, N. & Masten, A. S., & Tellegen, A. (1984). The study of sress and
Garmezy, NM Masten, AA. (2006). Particularresiliency to threatening environments. Journal of Experimental Social Psychology. 42: 323-36.
Goldstein, S., Brooks, R.B. (2005). Why study resilience. In Goldstein, S., & Brooks, R.B, Handbook of Resilience in Children, (pp 49-64), NewYork:Contemporary Books.
Groholth, E., Stigum, H., Nordhagen, R. & Kohler, L. (2003). Is parental sense of coherence associated with child health? European Journal of Public Health, 13(3), 195-201.
Harris R. )2006(. Embracing your demons: An overview of aceeptance and commitment therapy. Psychotherapy in Australia ; 21(4):2-8.
Hastings, R. P., & Beck, A. (2004). Practitioner review: Stress intervention for parents of children with intellectuay disabilities. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45(8), 1338-1349.
Hayes SC, Luoma JB, Bond FW, Masuda A, Lillis J. (2006). Acceptance and commitment therapy: model, processes and outcomes. Behav Res Ther. 44(1):1-25.
Hayes, S.C. )2004 .(Acceptance and commitment therapy, relational frame theory, and the third wave of behavioral and cognitive therapies. Behavior Therapy;35(4):639-665.
Heward, W. L. (2000). Exceptional children (6th ed.). New Jersy: Prentice Hall Inc.
Hintermair M. )2006 .(Parental resources, parental stress, and socioemotional development of deaf and hard of hearing children. J Deaf Stud Deaf Educ.;11(4):493-513.
Hintermair, M. (2006) Parental resources, parental stress and socioemotional development of deaf and hard of hearing children. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 11(4), 493-513.
Hoffmann, D., Halsboe, L., Eilenberg, T., Jensen, J., & Frostholm, L. (2014). A pilot study of processes of change in group-based acceptance and commitment therapy for health anxiety. Journal of Contextual Behavioral Science, 3, 3: 189–195.
Jacques, R. (2006). Family issues. Psychiatry, 5, 337-340.
Khamis,V. (2007). Psychologicaldistress among parents of children with mental retardation in the United Arab Emirates. Social Science and Medicine. 64(4):850-857.
Korhonen, M. (2007). Resilience: overcoming challenges and moving on positively.(N.Keeninak, Trans). Ottawa: National Aboriginal Health Organization.
Kumpfer, K. L. (1999). Factors and Processes Contributing to Resilience: The Resilience Framework. In M.D. Glantz and J.L. Johnson (Eds.) Resilience and Development: Positive Life Adoptions, New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers. 179-224.
Lamond, A.L., Depp, C.A., Allison, M., Langer, R., Reichstadt, J., Moore, D.J., Goldshan, Sh., Ganiats, T.G., & Jeste, D.V. (2009). Measurement and predictors of resilience among community- dwelling older women. Journal of Psychiatric Research, 43, 148- 154.
Lazarus, R. S. & Folkman, S. (1985). Coping and adaptation, Gilford Press.
Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping . New York: Springer.
Meinzen-Derr, J., Lim, L. H., Choo, D. I., Buyniski, S., & Wiley, S. (2008). Pediatric hearing impairment caregiver experience: Impact of duration of hearing loss on parental stress. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 72, 11: 1693–1703.
Mitchell, D.B, Hauser-Cram, P.) 2008.( The well-being of mothers of adolescents with developmental disabilities in relation to medical care utilization and satisfaction with health care. Res Dev Disabil. 29(2):97-112.
Parving, A. Hauch, A. M & Christensen, B(2005). Hearing loss in children-epidemiology, age at identification and causes through 30 years. Ugeskr Laeger, 165(6), pp: 574-579.
Paster A, Brandwein D, Walsh J.) 2009 .(A comparison of coping strategies used by parents of children with disabilities and parents of children without disabilities. Research in Developmental Disabilities. 30(6):1337-42.
Seligman, M. E. P. & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55, 5-14.
van Eldik T, Treffers PD, Veerman JW,Verhulst FC. )2004.( Mental health problems of deaf Dutch children as indicated by parents’responses to the child behavior checklist. American annals of the deaf; 148(5):390-5.